Yaşlılık döneminde vitamin ve mineral gereksinimin artması temel olarak besinlerin seçimi yetersiz besin tüketimi besin öğelerinin emilimindeki yetersizlik vücut direncinin ve bağışıklık sisteminin zayıflaması kronik hastalıkların artması hareketsizlik gibi nedenlere bağlıdır.

Vücut için gerekli olan D vitamini dışındaki vitamin ve mineraller eğer yaşlıda başka bir sağlık sorunu yoksa yeterli ve dengeli beslenme sayesinde sağlanabilmektedir. Şimdi gelin birlikte vitaminlerin  ruhumuza ve bedenimize etkilerini inceleyelim.

VİTAMİNLER

Vitaminler vücutta bir oranda sentezlenmeyen yaşam için gerekli çok küçük miktarlarıyla hücre metabolizmasında önemli tepkimeleri uyaran organik bileşiklerdir. Vitaminlerin çoğu vücut tarafından yapılamadığı için besinlerimizle alınması gerekmektedir

Yaşlılıkta Enerji alımına bağlı olarak tiamin niasin riboflavin miktarları azalabilir.

Yaşla vücuttaki B6 düzeyinde azalma olduğundan yaşlılıkta da B6 gereksiniminin artığı görüşü vardır.

Midenin işlevindeki değişime bağlı olarak b12 vitaminin biyoyararlılığı azaldığından gereksinme artabilir.

Yaşlılarda hemosisteinde artış olduğundan folik asit riboflavin B12 B6 vitaminleri artar.

Yaşlılıkta kronik hastalıklardan koruyucu antioksidant vitaminler (vit E ve C ) ile karotenoidler flavonoidler ve folik asit alımının artırılması yarar sağlar.

Yaşlılık dönemi için vitamin gereksiniminde değişmeler ve günlük önerilen miktar

YAŞLILIKTA YETERSİZLİĞİ RİSK OLUŞTURABİLECEK VİTAMİNLER

D VİTAMİNİ

Yağda eriyen ve kemik sağlığı için gerekli olan bir vitamindir. İnce barsaklardan kalsiyumun emilmesini ve kemik yapımında kullanılmasını kontrol eder. Yetersizliğinde kemik mineralizasyonu bozulur.

Yaşlılıkta kemik yoğunluğunun sağlanması kırıklardan korunmada önemlidir.kalsiyum mekanizmasında etkili olduğu için osteoporozdan korunmada önemlidir. D vitamini Gereksinmemizin %90’ı deride güneş ışınları aracılığı ile sentez edilir . D vitamininin %10’luk kısmı ise besinler ile sağlanır .

Yaşlanma ile birlikte besinlerle alınan D vitamininin emiliminde ve deride sentez edilmesinde azalma oluşur. Ev veya kurum dışına çıkamayan yaşlıların veya yatağa bağımlı bireylerin doktor tavsiyesine göre ilave kalsiyum ve D vitamini almaları gerekmektedir. Bununla birlikte doktor tavsiyesi olmadan bilinçsiz bir şekilde ilaç olarak fazla miktarda D vitamininin alınması kan ve idrarda kalsiyum düzeyinin artmasına böbrek taşlarına ve kemik mineral yoğunluğunun azalmasına eklemlerde ve yumuşak dokularda anormal kireçlenmeye neden olur.

D vitamini gereksiniminin karşılanabilmesi için haftada 2-3 kez ellerin yüzün 20-30 dakika güneşlenmesinin sağlanması önemlidir

E VİTAMİNİ

Antioksidant etkisi ile hücre zarının yapısını korur ve yaşlanmayı geciktirir

Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemlidir.

KVH dan koruyucudur

Alzeheimer gibi nörolojik hastalıklardan koruyucudur.

Kanserden koruyucudur (özelikle sindirim prostat akciğer)

Göz sağlığı için önemlidir(katarakt riskini azaltır)

Yüksek doz E vitamininin romatoid artirit hastalığının başlangıç aşamasında oksidan üretimini azaltarak hastalık belirtilerinin iyileşmesine katkı sağladığı belirlenmiştir

B6-B12-FOLİK ASİT

B6-B12-folik asit homosistein mekanizmasında etkilidir.

Plazma homosistein konsantrasyonu ile yaş ve cinsiyetin yakından ilişkili olduğu bilinmektedir.

Sağlıklı kişilerde homosistein düzeyi yaşamın ilk 40 yılı süresince sabittir ancak bu yaştan sonra (özellikle 70 yaşlarında) hızlıca yükselir.

B6 B12 folik asit homosistein mekanizmasında etkili olduğu için kvh dan yaşla ilgili bazı nörolojik hastalıklardan(demans alzheimer inme parkinson) koruyucudur.

Folik asit kan hücrelerinin yapımında önemlidir . Folat yetersizliğinde megaloblastik anemi(beyaz ve kırmızı kan hücrelerinin sayısı azalır) görülür.

B12 vitamini

Vitamin B12 tüm yaşlarda yaşam fonksiyonların sağlıklı şekilde devam etmesi için temel role sahiptir ve eksikliği özellikle yaşlılarda kognitif fonksiyonlarda bozulmaya ve  çeşitli nörolojik komplikasyonların ortaya çıkmasına  sebep olmaktadır. Şimdiye kadar dünyanın değişik yerlerinde yapılan  epidemiyolojik çalışmalarda vitamin B 12 eksikliği  prevelansı ile ilgili belirlen değerler çok farklı bulunmuş (%5-60). 1995’te yapılan Framingham çalışmasında yaşlılardaki genel prevalansın %20 olduğu bildirilmiştir. Toplum içinde aktif yaşayan yaşlılarda  prevelansın daha az (%12) hasta olan ya da bakımevlerinde yaşayanlarda ise daha yüksek (%30-40)  olduğu saptanmıştır.

B12 kan hücrelerinin yapımında önemlidir

B12 yetersizliğinde persiyöz(kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin sayısı azalır şekili bozulur) anemi görülür.

B12 yetersizliğinde sinir sistemi bozuklukları görülür.

Sinir sistemi bozuklukları:myelinde oluşan bozukluk yüzünden kol ve bacaklarda duyu azalması uyuşukluk baş ağrısı depresyon unutkanlık ve benzeri bilişsel yetersizlikler oluşur.bunlar genellikle yaşlılığın bir belirtisi olarak görülür ve önemsenmeye bilinir.

B12 yetersizliğinde nörolojik bulgular arasında Kognitif sendromlar (demans hallusinasyon psikoz paranoya depresyon şiddet eğilimi kişilik değişiklikleri) sık değildir fakat  bu semptomların muhtemel nedeni vitamin B12 eksikliği olarak kabul edilir.

Günümüzde Vitamin B12 eksikliği demansın geri döndürülebilir nedenleri arasında sayılmaktadır.

C vitaminiAntioksidan bir vitamindir.

Vitamin C bağ dokularını bir arada tutar yaşlılığın gecikmesinde etkilidir.

Bağışıklık sistemini güçlendirir.

Kanserden Dejeneratif beyin hastalarından (demans) koruyucudur.

Vücudumuzda kan yapımı için gerekli olan demir ve folik asidin kana geçmesini kolaylaştırır ve kullanımını arttırır. Böylelikle kansızlığı önler.

Damar çeperlerini güçlendirerek kanamaya ve gözde katarakt oluşumuna engel olur

Kalp-damar sağlığı için önemlidir.

Meme kanseri ve güneş ışınlarının oluşturduğu deri kanserlerinin gelişimini yavaşlatır .

Vitamin E nin antioksidan etkinliğini artırır.

A vitamini

Vücudun hastalıklara karşı bağışıklık sistemi-nin oluşumunda yardımcıdır.

Gözlerinizin karanlıkta normal olarak görmesine ve alacakaranlığa alışmasına yardım eder.

Epitel (barsak deri vb) doku yapımı gelişimi ve korunmasında görev alır.

A vitamini yetersizliğinde böbreklerde sindirim organlarında bozuk-luklar görülebilir.

Solunum ve üreme sistemi ile sindirim sisteminde; ağız mide ve ince bağırsakların ve idrar yollarındaki deri ve dokuların sağlıklı bir şekilde devamlılığını sağlayarak enfeksiyonlara karşı korur.

Karotenoid formları bir antioksidan olarak çalışırlar ve çeşitli kanser türleri ile yaşlanmaya bağlı hastalıklara karşı koruyucu etki gösterebilirler.