Aşırı kiloluk obezite ve buna bağlı metabolik hastalıklar insan sağlığı için büyük bir tehdit olarak değerlendirilmektedir. Son zamanlarda gıdalarda bulunan fitokimyasallar sağlık üzerinde potansiyel yararları olduğu için kanser kardiyovasküler hastalık inflamatuvar ve obezite gibi birçok metabolik hastalıkların önlenmesi amacıyla keşfedilmiştir. Diğer yandan doğal olarak oluşan fitokimyasallar sınıfından olan ve kateşinler antosiyaninler resveratrol kurkumin gibi etken maddeleri içeren polifenollerin; enerji metabolizması adipozite ve obezite ile ilgili fizyolojik ve moleküler yolağı düzenlediği görülmüştür.
Zerdeçal zencefilgiller familyasından sarı çiçekli büyük yapraklı çok yıllık otsu bir bitki cinsidir. Hint safranı olarak da bilinen zerdeçal ve onun etken maddesi kurkumin hem yemek dünyasında hem de tıp dünyasında / bilim dünyasında büyük ilgi gören bir baharattır. Kurkuminin kaynağı olan zerdeçalın medikal özellikleri yüz yıllardır bilinmektedir ancak son zamanlarda kesin etki mekanizması üzerine yapılan araştırmalar artmıştır.
Kurkuminin biyoyararlanımı ağızdan alındığında düşük düzeyde kalmaktadır. Sindirim kanalından emilerek karaciğere gelen etken maddenin metabolize olarak etkisini yitirmesi bağırsaklardan metabolize olmadan atılması fizyolojik pH'taki istikrarsızlık sudaki düşük çözünürlük ve hızlı metabolizma kurkuminin düşük oral biyoyararlanımı ile sonuçlanmaktadır.
Bu etki azlığının nedenlerini maddelendirecek olursak;
✓Sindirim kanalından emilerek karaciğere gelen etken maddenin metabolize olarak etkisini yitirmesi
✓Bağırsaklardan metabolize olmadan atılması.
✓Fizyolojik pH'taki istikrarsızlık sudaki düşük çözünürlük ve hızlı metabolizma kurkuminin düşük oral biyoyararlanımı ile sonuçlanmaktadır.
Kurkuminin biyoyararlanımı yaklaşık % 4 - 5 oranındadır.
Zerdeçal ekstraktı kullanan insanlarda kilo kaybı ve diyabetin etkilerini ölçen birçok klinik çalışma bulunmaktadır;
•American Diabetes Association dergisinde yayınlanan 9 aylık bir çalışma kurkuminin kilo verme etkisi olduğunu doğrulamaktadır. Prediabetli 240 katılımcı ile yapılan bu çalışmada tüm katılımcılara rastgele olarak 9 ay boyunca kurkumin veya plasebo kapsülleri verilmiştir. Kurkumin tedavisinden sonra Tip 2 diabetes mellitus (T2DM) ilerlemesini değerlendirmek ve T2DM'ye ilerleyen katılımcı sayısını belirlemek için müdahale sırasında 3 6 ve 9 aylık ziyaretler yapılmıştır. Tedaviden 9 ay sonra plasebo grubundaki hastaların sadece %16 4'ünde T2DM olmazken Kurkumin ile tedavi edilen grupta T2DM tanısı konan hiçbir hastaya rastlanılmadığı bildirilmektedir (Chuengsamarn et al. 2012).
Kurkumin grubunun adiponektin düzeylerinde ve pankreas hücresi işlevlerinde düzelmeyi arttırdığı da gözlemlenmiştir. Adiponektin ise kilo vermeye yardımcı olan ve aynı zamanda göğüs kanseri riski düşük olan yağ hücreleri tarafından salınan antienflamatuvar bir hormondur (Aggarwa et al. 2010; Chuengsamarn et al. 2012; Holubkova et al. 2012).
Zerdeçal alanların plasebo alanlara kıyasla kilo ve vücut yağını kaybettiği ve bel çevresindeki yağını azalttığı gözlemlenmiştir (Amin et al. 2015; Nazawi et al. 2013). Kurkumin uygulanan grupta plasebo grubuna göre 2 6 kat daha fazla kilo kaybı gözlemlenmiştir.
Obezite kronik düşük dereceli metabolik inflamasyon ile karakterizedir ve preadiposit farklılaşmasının kontrolü ile düzenlenebilir. Yani yapılan çalışmalar göz önünde bulundurulduğunda Kurkumin obezitedeki yağ dokusu üzerinde etkilidir de denilebilir. Bu nedenle anti-inflamatuar etkinliklere sahip olan kurkumin gibi beslenme faktörleri Obezitede faydalı anlamda önem taşımaktadır.