Zaman içerisinde beslenme ve çevresel etkenlere bağlı olarak vücudumuzda biriken toksinlerin uzaklaştırılmasına yardımcı olduğu söylenen  “detoks” nedir?

Son zamanlarda popülerlik kazanan detoks diyetlerinin kısa zaman içerisinde vücuttaki toksinlerin arındırılmasında görev aldığı kilo kaybına yardımcı olduğu cilt sağlığını iyileştirici etkilerinin olduğu iddia edilmektedir. Detoks diyetleri; açlık hayvansal besin tüketiminin azalması meyve ve sebzelerin tercih edilmesi vücuttaki ödemi azaltacağı düşünülerek bilinçsiz bitki çayı tüketimine sebep olabilecek çayların tüketimi  lahana çorbası sebzelerin blenderize edilmesi ile oluşturulan karışımların tüketilmesi gibi farklı formlarda sunulmaktadır. Bu durumlarda detoks diyetinde diüretik müshil ve/ya detoks çayları gibi ürünlerin kullanılmasına sebep olmaktadır. Fakat kullanılan bu diyet programlarının hangi spesifik toksinleri vücuttan uzaklaştırdığı konusu belirsizliğini korumaktadır (1).

Detoksifikasyon yaklaşımları genellikle kimyasalların idrar ve dışkı ile metabolitlerin uzaklaştırılması veya terleme ile boşaltımı teşvik eden süreci ifade eder (2).  Yapılan bazı çalışmalar kilo kaybı veya toksinlerin uzaklaştırılmasında detoks diyetlerinin etkisine dair yeterli kanıtlar bulunmadığını yayınlamıştır (2). Toksinler vücudumuzdan karaciğer ve böbrekler aracılığı ile uzaklaştırılır. Karaciğer ve böbrekler toksinleri uzaklaştırırken diyetten bağımsız normal fizyolojik işlevlerinin bir parçası olarak metabolize eder ve vücuttan uzaklaştırılmasını sağlar. Avrupa Birliği kanıt yetersizliğinden dolayı günümüze kadar on besin veya bileşen için detoksifikasyon tanımını kullanımını reddetti (3). Detoks diyetlerinin içerikleri detaylı incelendiğinde bazı diyet programları günlük tüketilmesi gereken meyve sebze miktarının çok fazla üstüne çıkıldığı görülmektedir. Yalnızca meyve ve sebzelerden oluşan bir beslenme profili Dünya Sağlık Örgütü tarafından desteklenmemektedir. Kişinin ihtiyaç duyduğu günlük besin öğelerinin alınmamasına sebep olmaktadır.

Detoks diyetleri kısa süreli kilo kaybı için etkili bulunsa da bu diyet örüntüleri sadece kalori kısıtlamasına dayanır. Kaybedilen vücut ağırlığı genel olarak kalıcı değildir ve önceki beslenme alışkanlıklarınıza dönülürse aynı miktarda tekrar kazanılabilir. Detoks diyetlerdeki katı kalori kısıtlaması ve tek tip besin alımı da yeterli miktarda enerji ve besin ögesi alımını engelleyerek fiziksel ve ruhsal sağlığı bozabilir çeşitli hastalıklara sebebiyet verilebilir.  Özetle yeterli ve dengeli beslenmeyi hedefleyerek detoksu böbrek ve karaciğere bırakmak en doğrusudur. Kısa sürede hızlı kilo verme hedefleriniz sizi yanıltmasın (4).

Kaynakça:

1. 1. Allen J et al. (2011) Detoxification in naturopathic medicine: a survey. J Altern Complement Med 17 1175–1180.

2. Klein AV & Kiat H (2014) Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence. Journal of Human Nutrition and Dietetics 28(6) 675-686.

3. European Commission. EU Register on nutrition and health claimsv

4. Markus C.R et al. (2017) Eating dependence and weight gain; no human evidence for a ‘sugar-addiction’ model of overweight. Appetite 114 64-72.