İnsanoğlunun bildiği en eski tohumlardan biridir susam tohumu. Hem besin hem de ilaç rolü oynayan susam Sesamum indicum türünden bir çeşit yağlı tohumdur. Rengine göre beyaz siyah ve alacalı susam olmak üzere 3’e ayrılır.
Yazımda gizli hazine siyah susamdan bahsedeceğim sizlere. Siyah susam tohumları birçok besin ögesi açısından zengindir. Besin ögesi içeriğine baktığımızda 100 gramında; enerji: 714 kalori protein: 22.86 gram yağ: 64.29 gram karbonhidrat: 28.57 gram posa: 14.3 gram kalsiyum: 1286 mg magnezyum: 457 mg fosfor: 786 mg bakır: 5.286 mg manganez: 3 mg demir: 19.29 mg çinko: 9.64 mg doymuş yağ: 8.93 gram tekli doymamış yağ: 24.29 gram çoklu doymamış yağ: 28.57 gram’dır.
Bu içerikten yola çıkarak siyah susamın proteinler demir kalsiyum ve fosfor vb. zengin bir makro ve mikro besin kaynağı olduğunu söyleyebiliriz.
Siyah susamın demir ve kalsiyum içeriğinin zenginliğini birer örnekle açıklayalım. Siyah susamdan 1 yemek kaşığı (7 gram) tükettiğinizde aldığınız demir miktarı 1 yumurtaya eşit 100 gram dana eti bonfileye neredeyse eşit denecek seviyededir. Yine 1 yemek kaşığı siyah susamın kalsiyum miktarı ise 100 gram yoğurttaki kalsiyum değerine yakın aralıktadır.
Siyah susam tohumları besin değeri yüksek olması sebebiyle sağlık üzerinde tedavi edici nitelikler sergilemektedir. Son zamanlarda araştırmalar siyah susamın karaciğeri koruduğunu ve bu mekanizmanın antioksidan aktivitesi ile ilişkili olduğunu belirtmiştir. Özellikle siyah susam beyaz susama göre daha önemli antioksidan aktivite göstermektedir. Ayrıca içeriğindeki melanin ve sesaminin kanda yağlanmayı azalttığı bildirilmiştir. Bir lignan çeşidi olan sesaminin karaciğer yağlanmasını önleme ve kan lipitlerini düzenleme etkisi olduğu ve birçok çalışmada da kronik karaciğer hasarı üzerinde koruyucu etkiye sahip olduğu belirtilmiştir.
Siyah susam yağı hipolipidemik etkiye sahip doymamış yağ asitlerinden zengin olması ve antioksidan içeriğinden ötürü aterosklerozun oluşmasını ve gelişmesinin azalmasını önleyebilir. Yapılan bir çalışmada siyah susamın karaciğer yağlanması ve hiperlipideminin iyileşmesinde beyaz susama göre daha faydalı olduğu görülmüştür.
Siyah susam tohumlarındaki bazı mineraller özellikle demir bakır ve manganez metabolizmanızı hücre işleyişini ve bağışıklık sisteminizi ve de diğer aktivitelerin arasında vücudunuzdaki oksijenin dolaşımını düzenlemek için önemli rol oynar.
Araştırmalara göre siyah susam yemenin kanser riskini nasıl etkilediği netlik kazanmasa da siyah susam tohumlarındaki iki bileşiğin (sesamol ve sesamin) antikanser özelliklerine katkıda bulunduğuna inanılmaktadır.
Son araştırmalara göre siyah susam tohumları uyku düzenlenmesinde seratonin NDMA glutamat ve melatonin salgısı dahil nörotransmitterleri ve sinir iletimi kimyasallarını etkileyebilecek önemli bir mikrobesin kaynağı olabilir. Gelecekte siyah susam tohumları uyku kalitesini iyileştirmek için güvenli bir potansiyel tedavi olabilir ve uyku sorunları olanlar için ek olarak tüketilebilir.
Birçok faydasının olduğu ve olabileceği öngörülen siyah susam tohumlarının mutfakta çok yönlü bir kullanım alanı vardır. Salatalara sebzelere çorbalara erişte ve pirinç yemeklerine kolayca serpilebilirler. Tohumları unlu mamullerde veya balıklar için gevrek bir kaplama olarak bile kullanılabilir.
Siyah susam tohumları çoğu insan için genellikle güvenli kabul edilse de bazı bireylerde alerjik reaksiyon yaşanabilir. Bu nedenle siyah susam tohumlarını ilk kez tüketiyorsanız dikkatli olmak en iyisidir.
Çocukluğumuzun güzel masallarından Ali Baba ve Kırk Haramiler’deki Kırk Haramilerin ‘Açıl Susam Açıl’ diyerek açtıkları mağaradaki gizli hazine gibi siz de mutfağınızı siyah susamın gizli hazinesine açmaya ne dersiniz?