Boyun omurları arasında yer alan disklerin özellikle travma ve yaşlanmaya bağlı olarak yırtılması sonucu omurilik ve sinir köklerine baskı yapması durumu boyun fıtığı olarak adlandırılır. Boyun ağrısı, kol ve omuz ağrısı, kolda veya elde uyuşma ya da karıncalanma boyun fıtığının neden olduğu belirtilerdir. Boyun fıtığı belirtisi olarak ağrı en çok omuz ve kollarda hissedilir. Bu ağrı sızlama tarzında olabileceği gibi, boyundaki fıtığın durumuna göre şiddetli de olabilir. Akut ve kronik şeklinde ikiye ayrılan boyun fıtığının boyun fıtığı egzersizleri yaparak ve dinlenerek geçmeyen vakalarında mutlaka beyin ve sinir cerrahisi bölümüne başvurulmalıdır.

Boyun Fıtığı Nedir?

Tıbbi ismi servikal disk hernisi olan boyun fıtığı, omurganın esnemesi, bükülmesi ve şok darbelerini emmesini sağlayan omurlar arasındaki disklerin merkezinde yer alan nukleus pulpozusun yer değiştirmesinin bir sonucudur. Nukleus pulpozus, içinde yaklaşık %80 oranında su bulunan jelatinöz bir yapıdır. Bu disklerin zamanla aşınması veya herhangi bir nedenle dejenere olması sonucu jelatinöz sıvının dışarı fırlaması boyun fıtığı olarak nitelendirilir. 

Boyun fıtığı genç yaşlarda ortaya çıkabilmekle birlikte 20-40 yaş aralığındaki kişileri daha çok etkiler. Özellikle hareketsiz bir yaşam sürmek, uzun süre oturmasını gerektiren bir işte çalışmak, sigara içmek, aşırı egzersiz yapılması ve ters bir harekette bulunmak gibi faktörler boyun fıtığının yaygın nedenleridir. Bunlara bağlı olarak diskler fıtıklaşır ve boyun fıtığı ortaya çıkar.

Yapılacak boyun fıtığı egzersizleriyle genellikle geçebilen boyun fıtığı, kronikleşip daha uzun süre kişiyi rahatsız edecek boyuta da ulaşabilir. Uzun süren boyun fıtığı vakalarında beyin ve sinir cerrahisi bölümü doktorlarına başvurularak boyun fıtığının altında yatan neden belirlenmeli ve uygun tedavi yöntemi uygulanmalıdır.

Boyun Fıtığı Neden Olur?

Boyun fıtığının nedeni genellikle yaralanma gibi nedenlerle meydana gelen travmalar, ağır kaldırma, omurga bölgesinde aşınma veya yıpranma, hareketsizlik, ani stres ve bazen de aşırı ve tekrarlayan egzersizlerdir. Ayrıca genetik, sigara tüketimi ve boynu zorlayan mesleki faaliyetler (sürekli eğilmek, bilgisayar ekranına bakmak) de boyun fıtığının nedenleri arasındadır.

Genel olarak boyun fıtığı nedenleri şunlardır:

• Travma
• Aşırı egzersiz
• Hareketsizlik
• Apır kaldırma
• Omurgada yıpranma veya aşınma
• Uzun süre masa başı ve bilgisayar başında oturma
• Yoğun cep telefonu kullanımı
• Yaşlılığa bağlı disklerde sıvı kaybı
• Ani stres durumu
• Genetik
• Sigara tüketimi

Boyun Fıtığı Belirtileri Nelerdir?

Boyun fıtığı olan hastaların en büyük şikayeti, kola yayılan ağrıdır ve karıncalanmadır. Kola yayılan ağrı sıklıkla boyun ağrısından önce veya aynı anda başlar. Boyun, kol ve sırtta hissedilen ağrı öksürme, hapşırma veya ıkınma sırasında artar. Özellikle boynu hareket ettirirken ağrı, eğilme ve dikelme gibi hareketlerde boyun, sırt ve kürek kemiği ağrısı, omuz, kol ve parmaklarda uyuşma ya da karıncalanma, baş dönmesi ve uğultu gibi kulak çınlamaları boyun fıtığı için tipik belirtilerdir.

Boyun fıtığı belirtileri şunlardır:

• Boyun, omuz ve kol ağrısı 
• Kol, omuz, el ya da parmaklarda uyuşma ve karıncalanma yaşanması
• Kaslarda güç kaybı
• Eğilme ve dikelme sırasında zorlanma ve ağrı girmesi
• Baş dönmesi
• Kulak çınlaması
• Gözün önünde hareler görme
• Öksürme, hapşırma ve ıkınma gibi eylemlerde boyun ve kolda artan ağrı

Boyun ağrısı 

Boyun fıtığının en karakteristik belirtisi boynun arka ve yan tarafında hissedilen, zaman zaman şiddetli olan boyun ağrısıdır. Boyun ağrısına neden olan boyundaki diskin fıtıklaşmasıdır. Bu bağlamda boyun fıtığının en yaygın belirtisi boyun ağrısıdır.

Spor, ağırlık kaldırma ve başı hareket ettirme sırasında ağrının artması

Boyunda başlayarak birçok bölgeye yayılabilen fıtıklaşmış diskler nedeniyle kişilerin spor, ağırlık kaldırma ve başlarını hareket ettirme sırasında ağrının arttığı durumlara rastlanır. Bu eylemler sırasında kas ve siniler zorlanarak fıtıklaşmış diske yapar. Böylelikle ağrının artması olası hale gelir.

Omuz, kol, el ve/veya parmaklarda ağrı, uyuşukluk ve güçsüzlük

Boyun fıtığının boyunda başlayan ağrısı aynı zamanda omuz, kol, el veya parmaklara da yayılan bir ağrı ortaya çıkarır. Fıtıklaşmış disklerin farklı sinirlere de baskı yapmasıyla birlikte omuz, kol, el veya parmaklarda da boyun fıtığına bağlı ağrı meydana gelebilir.  Boyun fıtığında fıtıklaşmış diskleri olan kişilerde genellikle etkilenen sinirlerin olduğu vücut bölümlerine yayılan uyuşma veya karıncalanma görülür. Bu uyuşukluk omuz, kol, el veya parmaklarda yaygın olarak görülür. Uyuşma ile birlikte aynı zamanda güçsüzlük hissi de yaşanır. 

Boynu hareket ettirmede zorlanma ve tutukluk

Boyun fıtığının şiddetine bağlı olarak boynu hareket ettirme sırasında zorlanma ve tutukluk yaşama durumu söz konusudur. Boynu sağa veya sola hareket ettirmeye çalışarak zorlanma ve tutukluğun şiddetini ölçebilmek mümkündür. Şiddetli ağrılarda doktora başvurmak gerekir.

Baş dönmesi, kulak çınlaması ve hareler görme

Yaygın olmasa da koordinasyon ve denge kaybı boyun fıtığında görülebilecek nadir belirtiler arasında yer alır. Temel ve klinik bulgulara dayanarak, dejenerasyon ve hasara uğramış servikal diskler baş dönmesinin önemli bir kaynağı olarak düşünülebilir. Çok yaygın olarak görülmese de baş dönmesi, kulak çınlaması ve hareler görmede boyun fıtığının belirtileridir.

Öksürme, hapşırma ve ıkınma gibi eylemlerde boyun ve kolda ağrının artması

Ökşürürken, hapşırırken ve ıkınırken kaslarda bir zorlanma meydana gelir. Bu eylemleri gerçekleştirmek, boyun ve kolda fıtıklaşmış diskleri tetikleyerek ağrının artmasına sebebiyet verebilir. 

Kaslarda güç kaybı

Boyundaki sinirin sıkışması ya da fıtık durumu, omuza yayılan ağrıya ve ayrıca koldan aşağıya ve ele doğru ilerleyen kas güçsüzlüğü ve uyuşukluğa neden olabilir.

Boyun Fıtığına Ne İyi Gelir?

Boyun fıtığına iyi gelen yöntemlerin başında boyun fıtığı egzersizleri, buz veya ısı terapisi, masaj, iltihap ve ağrı azaltıcı kremler, ağrı kesiciler, kayropraktik tedavi ve fıtığın durumuna göre boyun fıtığı yastığı gelir. Bu yöntemler uygulanarak boyun fıtığı tedavisi evde iyileşme gösterir. Boyun fıtığının daha şiddetli yaşandığı durumlarda tıbbi müdahale gerekebilir ve bu müdahale genellikle boyun fıtığı ameliyatı şeklinde olur.

Boyun fıtığı egzersizleri ve sıcak kompres başta olmak üzere boyun fıtığına iyi gelen yöntemler şunlardır:

Buz veya ısı terapisi

Bir sefere mahsus 15 veya 20 dakika boyunca buz tedavisi uygulamak iltihabı azaltmaya ve boyundaki ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.

Masaj

Uzman kişiler tarafından yapılacak masaj uygulaması boyundaki kasların ve disklerin rahatlayıp gevşemesini sağlamakla birlikte kan akışını artırarak boyun fıtığının iyileşmesini sağlar.

İltihap ve ağrı azaltıcı kremler

Doktor tarafından önerilen iltihap ve ağrıyı yatıştırıcı kremlerin desteğiyle boyun fıtığını evde iyileştirebilirsiniz.

Ağrı kesiciler

Aspirin veya asetaminofen gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler boyun fıtığı tedavisinde kullanılan yöntemlerdendir.

Kayropraktik tedavi

İşinin uzmanı kişiler uygulanan kayropraktik tedavi yöntemiyle baş, boyun ve bel fıtığının sebep olduğu ağrıların yatıştırılması amaçlanır. Bu yöntemin hala alternatif tedavi olarak değerlendirildiği düşünülerek doktor kontrolünde yaptırılması önerilir.

Boyun fıtığı yastığı

Boyun fıtığı yastığı sayesinde özellikle uyku sırasındaki duruş bozukluklarına bağlı boyun fıtığı durumlarının önüne geçilmesi mümkündür.

Adaçayı yağı ve susam yağı

Boyun fıtığının neden olduğu ağrıyı azaltmak için adaçayı yağı ve susam yağının da etkili olduğu düşünülmektedir ancak bu konuda kesin bir yanıt vermek henüz mümkün değildir.

Boyun Fıtığı Egzersizleri

Boyun fıtığı için uygulanması gereken bazı egzersiz hareketleri söz konusudur. Kendinizi çok fazla zorlamadan ve boyun disklerine daha çok zarar vermeden bu egzersizleri uygulayarak boyun fıtığınızın meydana getirdiği olumsuz etkilerin önüne geçebilirsiniz.

Aşağıdaki boyun fıtığı egzersizlerini evde dikkatli bir şekilde yapabilirsiniz:

Omuz esnetme

Ellerinizle parmaklarınızı arkanızda sıkıca bir arada tutmaya çalışın. Ellerinizi yavaşça yukarı kaldırın ve omuzlarınızın tam önünde kendinizi iyi hisseden kadar yapın ve bırakın. Yaklaşık 10-15 saniye bu hareketi yapabilirsiniz.

Çene germe

Başınız önde ve omuzlarınız geri çekilerek dik durmaya çalışın. Daha sonra boynunuzda hafif bir gerginlik hissedene kadar başınızı hafifçe eğin. Daha derine indiğinizde çenenizi biraz daha sıkıştırın ve 3-5 saniye bu şekilde durmaya gayret gösterin.

Omuz bıçağı sıkıştırma

Ayaklarınızın kalça genişliğinde, düz sırtınız, hafifçe sıkılmış çeneniz ve kollarınızın yanınızdan sarkması ile başlayın. Kürek kemiklerinizi yavaş yavaş geriye çekin ve yumuşak bir his gelene kadar bir araya getirin. Pozisyonu yaklaşık 10 saniye yapmaya çalışın.

Bu egzersizler dışında uygulanabilecek birtakım boyun fıtığı egzersizleri de mevcuttur ancak boyun fıtığınızın şiddeti ve durumuna göre uzman bir fizyoterapist ve doktora danışmanız daha sağlıklı bir süreç yönetilmesini sağlar.

Boyun Fıtığı Nasıl Teşhis Edilir?

Boyun fıtığı tanısında hastanın detaylı öyküsü ve fiziksel muayenenin önemi çok büyüktür ve sadece bunlarla tanı koymak bile mümkündür ancak görüntüleme teknikleri ile de boyun fıtığının varlığını teyit etmek ve seviyesini saptamak gereklidir.

Boyun fıtığında kesin tanının koyulabilmesi için ayrıntılı nörolojik muayene, uygun radyolojik incelemeler ve gerekli olan durumlarda uygulanan sinir elektrosu tetkiki (EMG) ve boyun MR’ı yeterlidir.

Yapılan muayene ile sinir tahribatına ait bulgular yoksa hastaya mutlak yatak istirahati, ağrı kesici kullanımı ve fizik tedavi önerilmektedir. Ancak sinir tahribatına ait bulguların varlığında ve diğer tedavi yöntemlerinin başarısız kaldığı durumlarda cerrahi uygulanır.

Boyun Fıtığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Boyun fıtığı tedavisi eğer hastalık hafif şiddette ise istirahat, stresten uzak bir yaşam, ağrı kesici ilaçlar, boyun fıtığı egzersizleri ve fizik tedavi ile yapılır. Ancak boyun ve kol ağrıları ilaç ve fizik tedaviye rağmen geçmiyorsa, hastaların kollarında uyuşukluk, kuvvet azlığı varsa tedavi olarak ameliyat tercih edilecektir.

Günümüzde boyun fıtığı ameliyatları daha başarılı bir şekilde yapılabilmektedir. Uykuları kaçırabilen ve yaşam kalitesini düşüren boyun fıtığının, mikrocerrahi yöntemi ile tedavisi mümkündür. Mikrocerrahi yöntemiyle hastadaki mevcut şikayetler ortadan kaldırılmaya ve ağrıdan dolayı düşmüş olan yaşam kalitesi de yükseltilmeye çalışılır.

Boyun Fıtığı Ameliyatı

Boyun fıtığı ameliyatı; omurilik ve buradan çıkan sinirlerin sıkışıklığını giderirken, birçok anatomik yapıyı ve boyun omurgasının yük taşıyabilme ve hareket edebilme fonksiyonunu korumak amacıyla yapılır.

Boyun fıtığı ameliyatı kaç saat sürer?

Özellikle endoskopik boyun fıtığı ameliyatının süresi 30-60 dakika arasındadır. Günümüzde boyun fıtığı ameliyatları teknolojinin ve yeni tekniklerin de etkisi ile güvenli bir şekilde yapılabilir. Endoskopik yöntem de son dönemlerde geliştirilen bu tekniklerden biridir. Boynun ön ya da arka kısmından 6-7 mm’lik bir cilt kesisi yapılmakta, o kesiden endoskop aracılığıyla sadece siniri sıkıştıran fıtık dokusu çıkarılarak hastalar konforlu yaşamına yeniden kavuşmaktadır. Ayrıca kafes kullanımına gerek olmamaktadır. Tüm bu işlemlerin süresi de yaklaşık 1 saat olarak değerlendirilir.

Boyun Fıtığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Boyun fıtığına iyi gelen egzersizler nelerdir?

Yürümek, yüzmek ve bisiklet sürmek gibi hafif egzersizler disk üzerindeki stresi azaltır. Bu hafif egzersizler bu gibi hafif egzersizler ve dinlenme ile geçmiyorsa bir fizik tedavi uzmanına görünmeniz yararlı olacaktır.

Boyun fıtığı olduğunu gösteren semptomlar nelerdir?

Boyun fıtığında fıtığın konumu ve büyüklüğüne göre belirtiler ve şiddeti değişiklik gösterebilir. Boyun fıtığının yaygın belirtileri, boyun ağrısı başta olmak üzere omuz, kol ve sırt bölgesinde ağrı, boynu hareket ettirmede zorlanma, kol, el ve parmaklarda uyuşma, öksürme ve hapşırmada kol ve bacaklara doğru yayılan ağrı, yürüme bozukluğuna eşlik eden denge kaybı ve baş dönmesidir.

Boyun fıtığı ağrısı nereye vurur?

Boyun fıtığında ağrı boyun, baş, sırt ve kollara yayılır. Göğüs bölgesinde de hissedilebilen ağrıya neden olan boyun fıtığı genellikle boyunde tutukluk, kollarda uyuşma ve karıncalanmaya neden olur. Göz önünde hareler uçuşması, bulanık görme, kulakta çınlama ve baş dönmesi ile birlikte dengede bozukluk boyun fıtığının belirtileridir. 

Boyun fıtığı baş ağrısı yapar mı?

Boyun fıtığı olan kişiler, enseden başlayarak göz çevresi ve şakaklara yayılan baş ağrısı yaşayabilirler.

Boyun fıtığına hangi bölüm bakar?

Boyun fıtığından şikayetçiyseniz fizik tedavi bölümü veya daha şiddetli durumlar için beyin ve sinir cerrahisi bölümünden randevu alabilirsiniz.

Boyun fıtığı geçer mi?

Boyun fıtığı; evde uygulanabilecek yöntemlerle genellikle geçer ancak boyun fıtığının etkilendiği bölgelerde özellikle uyuşma veya güç kaybı varsa vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir.

Boyun fıtığı olan biri nasıl yatmalı?

Boyun fıtığı olan kişinin en ideal şekilde yatış pozisyonu, sırtüstü ya da yan yatış olmalıdır. Sırtüstü yattığınızda yastığın boyun eğriliğinizi desteklemesine dikkat etmeniz gerekir.

Boyun fıtığı baş döndürür mü?

Baş ağrısına sebep olan boyun fıtığı, baş dönmesi de yaratabilir. Bunların yanında denge kaybı ve mide bulantısı da eşlik edebilir.

Boyun fıtığı nasıl anlaşılır?

Boyun bölgesinde fıtık oluştuysa, boyundan omuz, kol ve ellere yayılan ağrı, başı çevirme, öne arkaya eğme gibi hareketler esnasında ağrı ve zorlanma, kas spazmları, kolda, elde ve parmaklarda  uyuşma ve karıncalanma yanı sıra kas güçsüzlüğü ve baş dönmesi de görülen belirtilerdir.

İlerlemiş boyun fıtığı belirtileri nelerdir?

Omuz, boyun ve kol ağrılarının sıklaşması, keskin ve şiddetli ağrı ilerlemiş boyun fıtığı yaşama ihtimalini gösterir.

Boyun fıtığı patlaması belirtileri nelerdir?

Boyun fıtığı patlaması yaşandığında olan bölgede uyuşma, karıncalanma gibi belirtiler ortaya çıkar. Fıtığın yaşandığı bölgeden omuzlara, kollara ve ellere doğru da bu belirtiler yaşanabilir.

Boyun fıtığı felce neden olur mu?

Çok ilerlemiş olan fıtıklaşmış bir disk felce neden olabilir.

Genç yaşta boyun fıtığı olur mu?

Hareketsizlik, boynun aşırı zorlanması, yoğun egzersiz, sigara tüketimi ve rahatsız edici yastıklar kullanmak genç yaşta boyun fıtığına yol açabilir. Özellikle günümüzde genç yaşta boyun fıtığı vakalarının arttığı görülür.

Boyun fıtığı tansiyonu yükseltir mi?

Patolojik boyun fıtığı vakaları olan dejeneratif disklerde sempatik sinir liflerinin uyarılması sempatik uyarıma neden olabilir. Bu da kan basıncının artmasına ve tansiyonun yükselmesine yol açabilir.

Boyun fıtığı patlarsa ne olur?

Fıtıklaşmış diskin patladığı boyun fıtığı vakalarında boyun hareketlerinde ciddi kısıtlama ve zorlanma yaşanabilir. Hareket kısıtlılığı ile birlikte boyunda, kalçalarda, bacaklarda veya ayaklarda ağrı, güçsüzlük ve uyuşukluk da görülebilir. 

Boyun fıtığı kola vurur mu?

Boyun fıtığında meydana gelen ağrı genellikle omuz ve kol bölgesinde hissedilir. Özellikle öksürme ve hapşırma gibi hareketlerde kola ve bacağa doğru yayılan ağrılarla karşılaşılır. Bu ağrı nadir bir şekilde başa doğru da yayılabilir. 

Sağlık Destek Sitesi tarafından hazırlanmıştır.