Crohn hastalığı, ağızdan başlayıp anüse kadar uzanan, genellikle ince bağırsağın son kısmı ve kalın bağırsağın başlangıcı olmak üzere sindirim sisteminde tekrarlayan iltihaplanmaya neden olan kronik bağırsak hastalığıdır. Crohn hastalığının belirtileri, ishal, kramp, iştahsızlık, kilo kaybı, karın ağrısı ve anüste kanamadır. Crohn hastalığının tedavisi kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Erken tedavi durumunda semptomlar daha kolay yönetilir ve uzun vadede oluşabilecek durumların önüne geçilmiş olur.

Crohn Hastalığı Nedir?

Crohn hastalığı, sindirim sisteminde kronik iltihaba neden olan bağırsak hastalığıdır. Ağızdan anüse kadar uzanan sindirim sisteminin herhangi bir bölümünü etkileyebilen crohn hastalığı daha çok ince ve kalın bağırsakta iltihaplanmaya, tahrişe veya şişmeye neden olur. Belirtileri, ishal, ağız yaraları, iştah kaybı, kilo kaybı, karın ağrısı ve rektal kanamadır.

Bu hastalık ilk olarak gastroenterolog Dr. Burrill Crohn tarafından 1932 yılında terminal ileumun (ince bağırsağın son kısmı) inflamatuar hastalığı olarak tanımlanmıştır. Crohn hastalığı ishal başta olmak üzere mide krampları, karın ağrısı şeklinde kendini gösterir. Crohn hastalığı genellikle ince ve kalın bağırsaklarda görülmekle birlikte rahatsızlık sindirim sisteminde ağızdan makata kadar olan bölgede etkili olabilir.

Nedeni bilinmeyen, tamamıyla iyileşmeyen, Crohn hastalığı, cerrahi müdahale gerektirebilen ciddi bir rahatsızlıktır. Bazı hastalarda yaşamı tehdit edici boyutlara ulaşabilir. Crohn hastalığında bağırsaklarda yara oluşmaz.

Crohn Hastalığı Neden Olur?

Crohn hastalığının nedeni bilinmese de oluşumunu genetik ve çevresel faktörler tetikleyebilmektedir. Birinci derece akrabalarda bulunması hastalığın görülme riskini artırmaktadır. Sigara tüketimi de hastalığın oluşmasında etkili olabilmektedir. Anne sütü ile beslenmenin Crohn hastalığına karşı  koruyucu olabilmektedir.

 Crohn hastalığına tam olarak neyin sebep olduğu belli olmamakla birlikte;

• Bağışıklık sistemi
• Genetik faktörler
• Çevresel faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.

Crohn hastalığının belirtileri genellikle yavaş yavaş gelişir. Hastalığın bazı belirtileri zaman için de kötüye gidebilir.

Crohn Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Crohn hastalığının en yaygın belirtileri ishal, karın ağrısı ve karında kramp, ateş, yorgunluk, dışkıda kan, iştahsızlık ve kilo kaybıdır. Bu belirtiler zamanla ortaya çıkabileceği gibi ani olarak da yaşanmaya başlanabilir.

Yaygın görülen Crohn hastalığı belirtileri şöyle sıralanır:

• İshal
• Karın bölgesinde şiddetli kramplar
• Bağırsaklar boş olmasına rağmen dışkılama ihtiyacı hissetme
• Bitkinlik ve halsizlik
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Mide bulantısı ve kusma
• Bağırsak tıkanmaları
• Ateş
• Anüs çevresinde çatlak oluşumu
• Kabızlık ve şişkinlik
• Dışkıda kan ve iltihap
• Kanlı dışkılamaya ve iltihaba bağlı kansızlık

Crohn hastalığının erken dönem belirtisi olarak sık tuvalete çıkmak ihtiyacı görülebilir. Erken dönemde müdahale edilemeyen Crohn hastalığında belirtiler daha da şiddetli hale gelebilir.

• Anüs çevresinde ağrı ve anal fistül
• Ağızdan makata kadar olan bölgede yaşanan ülser
• Eklem ve cilt iltihabı
• Kansızlık nedeniyle nefes darlığı gibi belirtiler hastalığın ilerleyen döneminde ortaya çıkabilmektedir.

Çocuklarda büyüme-gelişme geriliği Crohn hastalığının bulguları olabilir. Crohn hastalarının dörtte birinde bağırsak dışı hastalıklar da izlenir. Bunlar en çok deride, eklemlerde, gözde, karaciğer ve safra yollarında, böbrek ve idrar yollarında, damar kalp ve akciğerlerde oluşmaktadır.

Crohn Hastalığı Teşhisi Nasıl Olur?

Crohn hastalığı tanısı uzun süreler devam eden karın ağrısı, kilo kaybı ve ishal belirtilerinin üstüne düşülmesi ve kontrolü ardından ortaya çıkar. Tam kan sayımı ya da yapılacak tetkikler sayesinde crohn hastalığı teşhis edilebilir. Crohn hastalığı teşhisinde kullanılacak yöntemler şöyle sıralanır:

• Kan testi
• Dışkı testi
• Kolonoskopi ve endoskopi
• Bilgisayarlı tomografi ve MR
• Biyopsi

Bazen teşhis için aynı tetkikler birden fazla yapılmak zorunda kalınabilir. Hastalığın belirtileri göz önüne alındığında ülseratif kolit ile karıştırılabilmektedir. Ancak ülseratif kolit sadece kalın bağırsağı etkilerken Crohn hastalığı sindirim sisteminin her hangi bir yerinde ortaya çıkabilir. Bunun yanında ülseratif kolit kolon mukozasının en dıştaki doku tabakasını etkilerken, Crohn hastalığı kalın bağırsak dokusunun tüm katmanlarını etkileyebilmektedir.

Crohn Hastalığı Yasak Yiyecekler Nelerdir?

Doğru beslenme yöntemi ile crohn hastalığının semptomları azaltılarak iyileştirilebilir. Hastalığın durumuna ve kişinin sağlık geçmişine bakılarak uzman doktor kişiye özel önerilerde bulunabilir. Crohn hastalığında yasak yani uzak durulması gereken yiyecekler de bulunur. Bu yiyecekler şöyle sıralanabilir:

• Hazır tüketilen gıdalar
• Yağlı besinler
• Kızartmayla hazırlanan gıdalar
• Asitli içecekler
• Şekerli gıdalar
• Aşırı soğuk ve sıcak gıdalar
• Aşırı sert besinler

Crohn Hastalığı Tedavisi Nasıl Olur?

Crohn hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Uygulanan tedavi seçenekleri hastalığın şiddetini ve sıklığını azaltmaktadır. Crohn hastalığı tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

Crohn Hastalığının İlaç Tedavisi

• Steroid ilaçlar: Sindirim sistemindeki iltihabı azaltmaya yönelik ilaçlardır.
• Bağışıklık sistemine yönelik ilaçlar: Bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılan ilaçlardır.
• Biyolojik ilaçlar: Diğer ilaçlar yardımcı olmazsa, biyolojik ilaçlar olarak adlandırılan daha güçlü ilaçlar gerekebilir.

Bu ilaçların yanında doktora danışarak bazı takviyelerin alınması faydalı olabilmektedir.

• Anti-diyareller:  Lif takviyesi içeren ilaçlar ishali hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Ağrı kesiciler: Yaşanan ağrıları gidermek için doktorun önereceği ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.
• Demir takviyeleri: Kronik bağırsak kanamalarının olduğu durumlarda demir takviyesi tavsiye edilebilir.
• B-12 vitamini: Crohn hastalığı, B 12 vitamini eksikliğine neden olabilir. Bu gibi durumlarda B 12 vitamin desteği kullanılabilir
• Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri: Crohn hastalığı tedavisinde kullanılan steroid ilaçlar osteoporoz riskinde artışa neden olabilir. Bu riski minimuma indirmek için D vitamini ve kalsiyum takviyesi alınabilir.

Crohn Hastalığında Beslenme Tedavisi

Bir Crohn hastalısının uyguladığı ve fayda gördüğü beslenme tarzı başka bir Crohn hastası için uygun olmayabilir.

• Lif alımının ayarlanması, yağ ve süt alımının sınırlandırılması, bol su tüketilmesi atakların yaşanmasına iyi gelebilmektedir. Tüketilen hiçbir besin Crohn hastalığına neden olmaz ancak atakların yaşanmasına iyi gelen veya tam tersi atakları alevlendiren besinler olabilir.
• Genel olarak, brokoli, karnabahar, fındık, tohum, mısır ve patlamış mısır gibi lahana ailesindeki yiyeceklerle ilgili daha fazla sorun yaşanabilmektedir.
• Baharatlı yiyecekler, alkol ve kafein şikayetleri artırabilmektedir.
• Öğünlerde tüketilen besin miktarını azaltarak öğün sayısını artırmak şikayetlerin azalmasında yardımcı olabilmektedir.
• Sigara kullanımı Crohn hastalığı şikayetlerini artıracağı gibi hastalığın ilerlemesine de neden olabilir
• Stresi, spor, nefes egzersizleri yoga gibi yöntemlerle azaltmak faydalı olmaktadır.

Crohn Hastalığı Sıvı Diyet

Çocuklar ve genç yetişkinler için sıvı diyet sikayetlerin azalmasına yardımcı olabilir. Birkaç hafta boyunca, normal diyetin yerine ihtiyaç duyulan tüm besinleri içeren özel içecekler kullanılabilir.

Crohn Hastalığı Cerrahi Tedavisi

Crohn hastalarının büyük bir çoğunluğu hayatlarının bir döneminde cerrahi tedaviye gerek duyabilmektedir. Sindirim sisteminin hasarlı kısımlarının çıkarılması ve sağlıklı bölümlere yeniden bağlanması cerrahi tedavide ön plana çıkmaktadır. Genellikle agresif ilaç tedavisine cevap vermeyen, komplikasyonlar gelişen hastalarda cerrahi tedavi tercih edilebilir. Bazen cerrahi tedavi, ilaç tedavisine bağlı gelişen yan etki zararlarının önlenmesinde de tercih edilebilir. Crohn hastalıklı çocukların %30 unda görülen gelişme geriliği varlığı, cerrahiyi gerektirebilmektedir.

• Hastalığın aniden ağır iltihabi durum ve toksik tablo ile ortaya çıkışı
• İlaç tedavisinde başarısızlık
• Bağırsakta tıkanma
• Komplike fistüller
• Kanama
• Kanser riski gibi durumlarda cerrahi tedavi gündeme gelmektedir.

Cerrahi tedavi ile hastalıklı kısımları alınan hastaların çoğunda hastalığın yeniden gelişebilmektedir. Hastalar ileri dönemde tekrar cerrahi tedavi görebilmektedir.

Crohn Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular 

Crohn hastalığı tamamen iyileşebiliyor mu?

Crohn hastalığını tamamen iyileştiren bir tedavi yoktur. Hastalık sonucu çıkan rahatsızlıklara yönelik tedaviler uygulanır. İlaç tedavisi hastalığın bulgularını azaltmak ve hastalığın yeniden alevlenmesini önlemek için verilir. Hastalığın alevlendiği dönemlerde özel beslenme destekleri ve önerileri verilebilir.

Sağlık Destek Sitesi tarafından hazırlanmıştır.