Romatizmal kalp hastalığı, kalp kapakçıklarının romatizmal ateş nedeniyle kalıcı olarak hasar gördüğü bir durum olarak biliniyor. Kalp kapakçığı hasarı, boğaz veya kızıl gibi tedavi edilmemiş veya yeterince tedavi edilmemiş streptokok enfeksiyonundan kısa bir süre sonra başlayabiliyor. Bağışıklık tepkisi, vücutta devam eden ve kapak hasarına neden olabilecek bir enflamatuar (iltihabi) duruma neden oluyor. Kalpte bir hasar bırakmaması için enfeksiyonun ve enflamasyonun bir an önce kontrol altına alınması ve gerekli tedavinin uygulanması gerekiyor. Sağlık Destek Sitesi Antalya Hastanesi Kardiyoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Nuri Cömert, kalp romatizması hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Kalp romatizması nedir?

Akut romatizmal ateş; kalbi, eklemleri, beyni ve cildi etkileyebilmektedir. Streptokoksik boğaz, kızıl veya cilt enfeksiyonları uygun şekilde tedavi edilmezse romatizmal ateş gelişebilir. Kalp romatizması, kalp kapakçıklarının romatizmal ateş nedeniyle kalıcı olarak hasar gördüğü bir durumdur.

Kalp romatizması hangi yaşlarda görülür?

Romatizmal ateş, okul çağındaki çocuklarda (5 ila 15 yaş arası) daha yaygındır. Romatizmal ateş, 3 yaşından küçük çocuklarda ve yetişkinlerde çok nadir görülmektedir.

Kalp romatizması nasıl gelişir?

A grubu streptokok enfeksiyonları da dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıklar, büyük insan gruplarının toplandığı her yere yayılma eğilimindedir. Kalabalık ortamlar, enfeksiyonun uygun şekilde tedavi edilmemesi durumunda; boğaz ağrısı, kızıl, impetigo adı verilen bir cilt enfeksiyonu ve dolayısıyla romatizmal ateş riskini artırabilmektedir.

Romatizmal ateşin, daha önceki bir enfeksiyona karşı bağışıklık tepkisi olduğu düşünülmektedir. Romatizmal ateşin semptomları değişir ve tipik olarak streptokoksik boğaz enfeksiyonundan 1- 6 hafta sonra başlamaktadır.

Romatizmal kalp hastalığı ise kalp kapakçıklarının romatizmal ateş nedeniyle kalıcı olarak hasar gördüğü bir durumdur. Kalp kapakçığı hasarı,  tedavi edilmemiş streptokoksik boğaz veya kızıl enfeksiyonundan kısa bir süre sonra başlayabilmektedir.

Vücudun savunma sisteminin enfeksiyona karşı verdiği doğal bağışıklık tepkisi, vücutta devam eden kapak hasarına neden olabilmektedir. Bazı durumlarda, enfeksiyon fark edilemeyecek kadar hafif olabilir veya kişi doktora görünene kadar belirli bir süre geçebilmektedir. Romatizmal ateş bulaşıcı değildir. İnsanlar başka birinden romatizmal ateşi yakalayamazlar. Bu bir enfeksiyon değil, enfeksiyon sonrası oluşan  bir bağışıklık tepkisidir. Bununla birlikte, A grubu streptokok enfeksiyonu olan kişiler, bakterileri başkalarına bulaştırabilir.

Romatizmal ateşin belirtileri nelerdir?

• Ateş
• Artrit (ağrılı, hassas eklemler). En yaygın olarak dizlerde, ayak bileklerinde, dirseklerde ve bileklerde görülür.
• Kalp tutulumu varsa; göğüs ağrısı, nefes darlığı, hızlı kalp atışı gibi kalp yetmezliği belirtileri
• Yorgunluk
• Kore hastalığı belirtileri (sarsıntılı, kontrol edilemeyen vücut hareketleri)
• Nadiren eklemlerin yakınında nodüller (ağrısız yumrular) veya şeffaf bir merkezi olan pembe halkalar halinde döküntüler.

Romatizmal ateş sonrası romatizmal kalp hastalığı gelişmişse;

• Yeni bir kalp üfürümü
• Kalpte büyüme
• Kalbin etrafındaki sıvı izlenebilir.

Romatizmal kalp hastalığı nasıl teşhis edilir?

Romatizmal kalp hastalığı olan kişiler, yakın zamanda streptokok enfeksiyonu geçirmiştir. Streptokok enfeksiyonu olup olmadığının kontrol edilmesi için boğaz kültürü veya kan testi kullanılabilir. Fiziki muayene sırasında duyulabilecek bir üfürüm veya sürtünme (frotman) olabilir. Üfürüm, hasar gören kalp kapakçıklarından geçen akım hızı değişmiş kan akımına bağlı duyulur. Sürtünme, iltihaplı kalp dokuları hareket ettiğinde veya birbirine sürtündüğünde ortaya çıkmaktadır.

Detaylı fizik muayene sonrası romatizmal kalp hastalığını teşhis etmek için kullanılan testler şunlardır;

• Hastanın yakın zamanda A grubu streptekok enfeksiyonu geçirip geçirmediğinin görülmesi için antikor aramak için bir kan testi
• Ekokardiyogram (EKO): Bu test ile kalbin odaları ve kapakçıkları değerlendirilir. Hasarlı bir kapaktan kanın geri akışı, kalp çevresindeki sıvı veya kalp büyümesi görülebilir. Kalp kapağı problemlerini teşhis etmek için en uygun testtir.
• Elektrokardiyogram (EKG): Anormal ritimleri (aritmiler) gösterir. Bazen kalp kası hasarını tespit edebilir.
• Kardiyak MR: Gerekli durumlarda kalp kapakçıkları ve kalp kası ile alakalı daha detaylı değerlendirme için kullanılabilir.

Kalp romatizması nasıl tedavi edilir?

En iyi tedavi romatizmal ateşi önlemektir. Romatizmal ateş, romatizmal kalp hastalığının nedenidir. Streptokok enfeksiyonlarını tedavi etmek için uygun antibiyotik kullanarak romatizmal ateşin önüne geçmek birinci kuraldır.

Antibiyotikler genellikle streptokok enfeksiyonlarını tedavi edebilir ve romatizmal ateşin gelişmesini engelleyebilir. İltihabı azaltmak ve kalp hasarı riskini azaltmak için iltihap önleyici ilaçlar kullanılabilir. Kalp yetmezliği gelişirse tedavi için ek ilaçlara ihtiyaç duyulabilir.

Romatizmal ateşi olan kişilere, tekrarlayan enfeksiyonları önlemek ve daha fazla kalp hasarı riskini azaltmak için kalp kapak hasar seviyesine bağlı olarak; ömür boyu veya belirli bir süre (40 yaşına kadar) antibiyotik tedavisi verilebilir. İltihabı azaltmak için aspirin, steroidler veya steroid olmayan ilaçlar verilebilir.

Kalp hasarı gelişen kişilerde tedavi büyük ölçüde romatizmal ateşin kalp kapakçıklarına ne kadar hasar verdiğine bağlıdır. Şiddetli vakalarda tedavi, ciddi şekilde hasar görmüş bir kapağın değiştirilmesi veya onarılması operasyonlarını içerebilir.

Kalp romatizması hakkında sık sorulan sorular

Romatizmal kalp hastalığının komplikasyonları nelerdir?

Kalp yetmezliği: Bu, ciddi şekilde daralmış veya sızdıran bir kalp kapağından kaynaklanabilir.

Bakteriyel endokardit: Kalbin iç zarının bir enfeksiyonudur ve romatizmal ateş kalp kapakçıklarına zarar verdiğinde ortaya çıkabilir.

Romatizmal kalp kapak hastalığı olan kadınlar hamile kalmadan önce, kapak hasarının derecesine göre, kendilerini takip eden doktorlarıyla planlama yapmalıdır.

Kalp romatizması önlenebilir mi?

Romatizmal kalp hastalığı, streptokok enfeksiyonlarını önleyerek veya ortaya çıktıklarında antibiyotik tedavisiyle önlenebilmektedir. Birkaç gün sonra kendinizi daha iyi hissetseniz bile, reçete edildiği şekilde antibiyotik almak ve önerildiği gibi tedaviyi tamamlamak önemlidir. Tedavi edilmemiş veya yetersiz tedavi edilmiş streptokok enfeksiyonları, bir kişiyi yüksek risk altına sokar. Tekrarlayan streptokoksik boğaz enfeksiyonlarına yakalanan çocuklar romatizmal ateş ve romatizmal kalp hastalığı açısından en fazla risk altındadır. Geçmişte romatizmal ateşi olan birinin tekrar boğaz ağrısı, kızıl veya cilt hastalığı olması durumunda tekrar romatizmal ateşe yakalanma olasılığı daha yüksektir.

Romatizmal kalp kapak hastalığı tanısı alan hastalar belirli aralıklarla kalbin ve kapakçıkların durumunu kontrol ettirmek için takip edilmedirler. Kalp hasarının miktarına bağlı olarak bazı aktivite kısıtlamaları olabilir.