Kansızlık olarak da bilinen anemi, vücutta dokulara oksijen taşıyacak kadar sağlıklı kırmızı kan hücresinin bulunmadığında veya kanda bulunan hemoglobin adlı protein normalden düşük olduğunda ortaya çıkan bir durumdur. Anemi durumu kan testinde düşük hemoglobin veya hematokrit olarak yer alır. Aşırı yorgunluk, el ve ayaklarda soğukluk, kan kaybına bağlı cildin soluklaşması, tırnakların kırılgan hale gelmesi ve nefes darlığı aneminin yaygın belirtileridir. Aneminin en yaygın görülen türü demir eksikliği anemisidir ve geçici olabilmekle birlikte kronik halde alabilir.

Kansızlık (Anemi) Nedir?

Anemi, kanın kırmızı kan hücreleri, hemoglobin veya kırmızı kan hücrelerinin kandaki toplam hacim bakımından yetersiz olması ile ortaya çıkan hastalıktır. Anemi başka bir deyişle vücutta organ ve dokulara yeterli oksijeni taşıyacak kadar sağlıklı kırmızı kan hücresi veya hemoglobinin bulunmaması durumudur. Yorgunluk, ciltte solgunluk, nefes darlığı, baş dönmesi ve hızlı kalp atışı gibi semptomlar kansızlığın işaretleri olarak değerlendirilir.

Kırmızı kan hücresi üretiminin eksikliği başta olmak üzere kritik vitamin ve minerallerin eksikliği kansızlık meydana gelmesine neden olur. Kandaki hemoglobin seviyesinin litre kan başına erkeklerde 130 gram, kadınlarda 120 gram, yeni doğanlarda ise 140 gramın altında olması anemi olarak değerlendirilir.

Hem erkek hem de kadınlarda rastlanabilen anemi, genç yaştaki kadınlarda anemiye bağlı demir eksikliği durumu fazla görülür. Bunun sebebi ise regl dönemlerinde kadınların çok fazla kan kaybetmelerinden kaynaklanır.

Geçici olmakla birlikte kronik bir şekilde de yaşanabilen kansızlık çeşitli ilaçlar, tedavi yöntemleri ve beslenme programlarıyla etkisi azaltılabilir.

Kansızlık (Anemi) Neden Olur?

Aneminin 4 ana nedeni vardır; kan kaybı, kırmızı kan hücresi üretimi eksikliği, kırmızı kan hücrelerinin hızlı yıkımı ve kırmızı kan hücrelerinin yapımı için gerekli olan vitamin ve mineraller (demir, B12 vitamini ve folik asit) alım veya emilim eksikliğidir.

Kan kaybı sonucu oluşan anemilerin en büyük nedeni; kadınlarda adet kanamaları, gastrointestinal ( mide- bağırsak sistemi ile ilgili) kanamalar, trombositlerin veya pıhtılaşma faktörlerinin azalmasına bağlıdır. Kırmızı kan hücresi üretiminin olmaması çeşitli kronik hastalıklar, kemik iliği kanserleri (lösemi)  ve kırmızı kan hücrelerinin hızlı yıkımına sebep olan kalıtsal hastalıklara bağlı olarak oluşabilir. Ayrıca bazı ilaçlar, bazı otoimmün hastalıklar, kanserler, hamilelik, bebeklik çağı, ergenlik ve ileri yaş anemi nedenleri arasında yer almaktadır.

Vücudun kırmızı kan hücrelerini üretebilmesi için B12 gibi ve folik asit (B9) gibi vitaminlere, demir gibi minerallere de ihtiyacı vardır. Demir eksikliği anemisinin en yaygın nedenleri arasında bulunmaktadır. Demir, oksijen taşınmasını sağlayan hemoglobinin merkezi bileşenidir. Vücutta az demir varsa, daha az hemoglobin oluşur ve daha az oksijen taşınır. Demir eksikliği anemisi kadınlarda erkeklerden daha yaygın görülmektedir. Demir eksikliğine genellikle fazla adet kanaması veya yetersiz beslenme neden olur.

Kansızlık (Anemi) Türleri Nelerdir?

Kansızlık kendi içinde aplastik anemi, hemolitik anemi, megaloblastik anemi ve pernisiyöz anemi olarak dörde ayrılır.

Aplastik anemi

Aplastik anemi, kemik iliğindeki bir bozukluktan kaynaklanır. Kemik iliğinin kan oluşturan hücreleri bağışıklık sistemi hücreleri tarafından yok edilir. Bu, yeterli kanın yeniden üretilemeyeceği anlamına gelir. Sadece kırmızı kan hücrelerinin değil, aynı zamanda diğer kan hücrelerinin de sayısı da azalır.

Hemolitik anemi

Hemolotik anemide kırmızı kan hücreleri normal ömürlerini tamamlayamadan yıkıma uğrayarak yok olurlar. Kemik iliği yeni kan hücrelerini vücudun ihtiyacı olan sürede üretemez ve anemi meydana gelir. Hemolotik aneminin birçok nedeni olabilir.  Vücudun kendi antikorlarının kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasına neden olduğu otoimmün hemolitik anemi de vardır.

Megaloblastik anemi

DNA sentezinde oluşan bir bozukluk sonucu ortaya çıkar. B12 vitamini veya folik asit (B9) eksikliğinden kaynaklanmaktadır.  Megaloblastik anemi de alyuvarlar daha az miktarda üretilir ama normalden daha büyük yapıda olurlar.

Pernisiyöz anemi

Pernisiyöz anemi B12 vitamini eksikliğinden kaynaklanan otoimmün bir anemi türüdür. B12 vitamini kan oluşumu için gereklidir. Vücutta B12 vitamini, intrinsik faktör olarak adlandırılan bir glikoprotein yoluyla midede emilmektedir. Bu hastalıkta vücudun kendi antikorları B12 vitamininin vücut tarafından emilimini engeller.

Kansızlık (Anemi) Belirtileri Nelerdir?

Halsiz ve bitkin hissetme, baş ağrısı, nefes darlığı, kalp atışının hızlanması, ciltte solgunluk gözlenmesi ve el-ayaklarda soğukluk yaygın kansızlık belirtileridir.

Kırmızı kan hücreleri ve hemoglobin yetersizliği ile ortaya çıkan kansızlık belirtileri şunlardır:

• Halsizlik ve yorgunluk
• Çabuk yorulma
• Nefes darlığı
• El ve ayakların çabuk üşümesi ve karıncalanma
• Cildin soluklaşması
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Saç dökülmesi
• Çarpıntı
• Göğüs ağrısı
• Tırnaklarda kırılma
• Zayıflık
• Uyku sorunları
• Dilde iltihap ve yaralanmalar
• Gıda dışı şeyleri yeme isteği (pika sendromu)
• Konsantrasyon bozukluğu
• Agresif ve sinirli olma
• Libido düşüklüğü

Vücutta kırgınlıklık ve devamlı yorgun hissetme

Kırmızı kan hücrelerinin kanda yetersiz oluşu, organlara az sayıda oksijen taşınmasına sebebiyet verir ve bu durum da zayıflık, yorgunluk ve enerji düşüklüğü yaşatır.

Baş ağrısı

Organların işlevsel çalışacak kadar kan ve oksijen alamaması durumu, beyindeki kan damarlarını şişirir ve bu durum baş ağrısına neden olan basınç yaratır. Aynı basınç baş dönmesi de meydana getirir.

Baş dönmesi

Baş ağrısında olduğu gibi kansızlık sebebiyle beyine yeterli kan ve oksijen ulaşamadığında baş dönmesi de özellikle aşırı kansızlık belirtileri arasında sayılır.

Nefes darlığı

Vücut oksijen açısından zengin kanı alamadığı zaman nefes darlığı gibi semptomlar yaşanır.

Kalp atışının hızlanması

Kanda oksijen seviyesi düşük olduğunda kalp bunu telafi etmek için daha fazla çalışmak zorunda kalır. Bu durum da kalbe çok fazla baskı uygulayarak kalbin daha hızlı ve düzensiz atmasıyla birlikte kişinin ağrı hissetmesine neden olabilir. Tedavi edilmeyen anemi, altta yatan kardiyovasküler sorunları tetikleyebilir.

Cildin sogunlaşması

Kansızlığın sebep olduğu yetersiz kan akışı, ciltteki kan akışını da azaltır ve bu durum ciltte solukluk meydana getirir. Cilt solgunluğu aşırı kansızlık belirtilerindendir.

El ve ayaklarda soğukluk

Anemisi olan kişilerin vücutlarında kan dolaşımı zayıf olur çünkü dokulara oksijen taşıyacak kadar kırmızı kan hücresi bulunmaz. Bu sebeple el ve ayaklarda üşüme olur. Özellikle aşırı kansızlık belirtileri el ve ayakların üşümesidir.

El ve ayaklarda karıncalanma

El ve ayaklardaki kan dolaşımının yetersizliği sebebiyle kramplarla birlikte karıncalanma hissi de oluşur.

Tırnakların kırılgan hale gelmesi

Demir, vücudun çalışması için gerekli olan, hücrelere oksijen taşıyan bir bileşik olan hemoglobinin yapımında çok önemli bir görev üstlenir. Demir eksikliği anemisinin yaygın belirtileri arasında da kırılgan tırnaklar kabul edilir.

Konsantrasyon bozukluğu

Özellikle demir eksikliği anemisi olan kişilerde bilişsel problemlerle birlikte konsantrasyon bozukluğu da yaşandığı görülmüştür.

Agresif ve sinirli olma

Kansızlık ve demir eksikliği özellikle çocuklarda merkezi sinir sistemini etkileyerek davranışlarda agresiflik yaşatabilir.

Aneminin en erken belirtileri nelerdir?

Aneminin en erken belirtileri arasında kişinin normalin dışında hissettiği yorgunluk gelir. Yorgunluk ve bitkinlikle birlikte baş ağrısı, baş dönmesi el-ayaklarda üşüme, uyuşma veya karıncalanma ve agresif bir ruh hali de kansızlık belirtileri olarak ifade edilir.

Kansızlık İleri Seviyede Olursa Ne Olur?

Anemi çok ilerlediğinde, buz ve diğer gıda dışı şeyleri yeme isteği, gözlerin beyazının mavi renge dönüşmesi, tırnakların kırılganlaşması, ayağa aniden kalkıldığında baş dönmesi, ten renginin soluklaşması, ufak egzersizlerde bile nefes darlığı, dil ve ağızda yara oluşum gibi belirtiler yaşanır.

Kansızlığa (Anemi) Ne İyi Gelir?

Anemi veya kansızlığa iyi gelen bazı doğal besinler söz konusudur. Özellikle pekmez, tahin helvası, kuru incir, kuru üzüm, kırmızı et, kabuklu deniz ürünleri, tavuk, karaciğer, böbrek gibi sakatatlar kansızlığa iyi gelir. Bunlarla birlikte dut, çilek, muz, kavun ve portakal da kan yapan meyveler arasındadır.

Ayrıca doğru beslenmeyle folik asit ve B12 vitamini değerleri de artırılabilir. Gerekli miktarlar gıda yoluyla alınamıyorsa, vitamin ve mineral takviyeleri yardımcı olabilir. Bu takviyeler, ilaç etkileşimlerine neden olabileceği için mutlaka uzman bir hekim kontrolünde kullanılmalıdır. Vegan veya vejetaryenlerin, demir ve B12 vitaminini hayvansal ürünlerden temin edemedikleri için, vitamin ve mineral takviyesi almaları tavsiye edilir.

Kansızlık (Anemi) Nasıl Teşhis Edilir?

Anemi teşhisi klinik muayene ve tam kan sayımı ile belirlenir. Tam kan sayımı testi ile (hemogram analizi) kandaki hemoglobin seviyesi değerlendirir. Değerler normal sınırın altındaysa anemi tanısı konmaktadır. Hemogramın analizi aneminin sınıflandırılmasını mümkün kılmaktadır. Gerek görülürse periferik yayma, dışkı ve idrar örnekleri, dalak ve böbreklerin ultrason görüntüleri de analiz edilmektedir.

Kansızlık (Anemi) Nasıl Tedavi Edilir?

Aneminin birçok nedeni bulunur ve tedavi nedenine göre belirlenmektedir. Demir eksikliğinden kaynaklanan anemilerin tedavisinde yeterli kan üretiminin tekrar sağlanması için demir takviyesi kullanılmaktadır. 

Kronik hastalıklar sonucu oluşan anemilerde kronik hastalık tedavi edilmelidir. Çok şiddetli anemi tablolarında kişinin hastaneye yatması ve kan transfüzyonu (nakli) gerekebilir. Bunu yapma kararı; aneminin süresi, hastanın yaşı ve önceki hastalıkları gibi çok çeşitli faktörlerden etkilenmektedir.

Kansızlık (Anemi) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kansızlık nasıl belirtiler gösterir?

Bir kişide kansızlık (anemi) varsa aşırı yorgun ve bitkin hissetme, baş ağrısı, nefes darlığı, kalp atışının hızlanması, ciltte belirgin bir solgunluk, el-ayaklarda üşüme, baş dönmesi ve göğüs ağrısı gibi belirtiler ortaya çıkar. Bunlar kansızlık belirtileri olarak kabul edilir.

Kansızlık ne zaman tehlikelidir?

Şiddetli demir eksikliği anemisi, anormal derecede hızlı kalp atışı (taşikardi) veya kalbinizin vücudunuza doğru basınçta yeterli kanı pompalayamadığı kalp yetmezliği gibi kalbi veya akciğerleri etkileyen durumlarda tehlikeli bir hal alabilir.

Kansızlık yorgunluk yapar mı?

Anemi olarak bilinen kansızlık kişinin en ufak bir egzersiz ve aktivitede kendisini yorgun ve halsiz hissetmesine yol açar. Bu bağlamda yorgunluk, kansızlığın yaygın bir belirtisi kabul edilir.

Kansızlık kilo verdirir mi?

Kansızlık yaşayan kişilerde kilo kaybı ve sıkıntısı görülebilir. Anemide oksijen miktarı verimli olarak vücuda yayılmadığı için diyet yapılsa da yağ yakımı zor olduğundan kilo sıkıntısı yaşanabilir.

Çay içmek kansızlık yapar mı?

Çay, içerisindeki tanin adı verilen maddelerden dolayı demir emilimini gerçekleştirir. Bu da vücuda giren demir miktarının %80 oranında azalmasına sebep olabilir. Bu durum kansızlık olarak ortaya çıkabilir.

Kansızlık uykusuzluk yapar mı?

Aneminin yoğun yaşandığı durumlarda uyku hali, halsizlik, yorgunluk, bitkinlik, çarpıntı ve nefes darlığı semptomları görülebilir.

Kansızlık baş dönmesi yapar mı?

Aneminin en sık görülen belirtileri arasında nefes darlığı, çabuk yorulma, halsizlik, baş dönmesi, konsantrasyon bozukluğu, baş ağrısı, tırnak kırılması, saç dökülmesi, çarpıntı, solgunluk, zayıflık bulunmaktadır.

Kansızlık kalp çarpıntısı yapar mı?

Anemi yani kansızlığa bağlı olarak ciltte solukluk, nefes almada zorluk, kalp çarpıntısı ve halsizlik görülebilir.

Kansızlıkta göz rengi değişir mi?

Demir eksikliği kaynaklı kansızlık yaşandığında gözlerin beyaz kısmı mavi renkte görünebilirken, hemolitik veya orak hücreli anemi gibi kansızlık türlerinde gözlerin beyaz kısmı sarımsı görünebilmektedir.

Anemi en hızlı nasıl kontrol edilir?

Tam kan sayımı anemiyi tespit etmeden kullanılan en yaygın testtir. Tam kan testi ile kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve trombositler dahil olmak üzere bir çok kan hücreleri ölçülür. Kan testi sonucunda yüksek veya düşük kırmızı kan hücresi seviyeleri kansızlığı işaret eder.

Anemi neden oluşur?

Kansızlığın en yaygın nedenleri demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği, folat eksikliği ve bazı ilaçların kullanımıdır.