Bebek anne karnında büyürken bağırsak, karaciğer, mesane, mide gibi iç organlar gelişimini vücudun dışında sürdürür. Belli bir aşamadan sonra bu organlar vücudun içine girerek gelişimine devam eder. Ancak nadir de olsa bazen bu organlar vücudun içine giremez ve karın duvarının dışında kalabilir. Omfaloselli olarak dünyaya gelen bu bebeklerde kalp ya da kromozomal anomaliler de görülebilmektedir.

Sağlık Destek Sitesi Ataşehir ve Bahçelievler Çocuk Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Feryal Gün Soysal omfalosel hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi. 

Omfalosel nedir?

Omfalosel doğumsal bir karın duvarı defektidir. Karın duvarı açık kalmış ve bağırsak ve karın içi organların üzerini amniyon kesesi örtmüştür. Anne karnındaki bebek hamileliğin 6 -10. haftaları arasındaki gelişimi sırasında bağırsaklar uzayarak göbek kordonuna doğru itilir. Genellikle gebeliğin 11. haftasında, bağırsaklar tekrar geri döner. Bağırsakların geri dönmediği durumda omfalosel oluşmaktadır. Omfalosel hastalığında bebeğin bağırsakların bir kısmı göbeğin dışında kalabildiği gibi karın dışına bağırsaklarla beraber diğer iç organlarda çıkabilmektedir.

Omfalosel nedenleri nelerdir?

Omfalosel doğumsal bir anomalidir. Omfalosel nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte risk faktörleri bulunabilmektedir. Omfalosel risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir;

• Genetik nedenler
• Alkol tüketen veya çok sigara içen kadınların omfaloselli bir bebeğe sahip olma olasılığı altol ve tütün kullanmayanlara oranlara daha yüksek olabilmektedir.
• Hamilelik sırasında kullanılan bazı ilaçlar omfalosel riskini artırabilmektedir.
• Çeşitli dış etkenler

Omfalosel belirtileri nelerdir?

Omfaloselli bir bebek dış görünüşünden rahatlıkla anlaşılabilmektedir. Bebeğin karnının üzerinde cilt değil, içinde karın içi organların olduğu bir kese bulunmaktadır. Omfaloselli doğan bebeklerin karın duvarı normal gelişmiştir ancak bebeğin karın için hacmi daha düşüktür. Göbek kordonu kese içinde seyreder ve karnın dışında oluşan kesenin tepesinde yer almaktadır. Kese saydamdır ve içindeki organlar görülebilmektedir. Kesenin içinde genellikle bağırsağın bir bölümü ya da tamamı olurken mide, karaciğer, dalak hatta pankreas ve mesanene de yer alabilmektedir.

Omfalosel teşhisi nasıl yapılır?

Omfalosel teşhisi bebek anne karnındayken konulabilmektedir. Rutin gebelik takiplerinde yapılan ultrasonografi görüntülemesiyle omfalosel teşhis edilebilmektedir. Aynı zamanda yapılan kan tetkiklerinde bazı değerler normal aralıkların üzerinde çıkabilmektedir. Omfalosel teşhisi alan çocuklarda ek anomalilerin olabileceği de ön görülerek kardiyolojik kontroller gibi bazı ek tetkiklerin yapılması da gerekebilmektedir.

Omfalosel bazen gastroşizis gibi farklı karın duvarı defektleriyle karıştırılabilmektedir. Tedavinin doğru planlanabilmesi için karın duvarı defekti tipini ve derecesini belirlemek önemlidir. Anne karnında omfalosel teşhisi konulan bebeklerin çocuk cerrahisi olan uygun hastanelerde doğumunun yaptırılması da önemlidir.

Omfalosel tedavisi nasıldır?

• Omfalosel tedavisi, omfaloselin tipine ve ek anomalilere bağlı olarak belirlenir.
• Omfalosel minör, umblikal kord hernisi ya da majör omfalosel olmak üzere tiplere ayrılır.
• Çoğu zaman defekt onarımı yeterli olur. Ama majör omfalosellerde yama kullanarak onarım ya da aşamalı cerrahi girişimlerle tedavi yapılır.

OMFALOSEL HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR

Omfalosel ameliyatı nasıl yapılır?

• Omfalosel küçükse yani minör omfalosel vakalarında cerrahi olarak defekt kapatılır. Doğumdan kısa bir süre sonra karın duvarının dışında bulunan kesenin içindeki organlar karın içine yerleştirilerek açıklık kapatılır.
• Ancak majör omfalosel yani büyük omfalosel vakalarında aşamalı onarım ya da greft yama ile onarım yapılır.
• Karaciğer ve iç organların oluşturduğu majör omfaloselli bebeklerde, dışarıda bulunan organlar karın içine tek seferde yerleştirilemeyebilir. Hem bebeğin karın için hacmi hem de akciğerle ilgili sorunlar tek seferde cerrahi işlemin yapılmasına olanak vermeyebilir. Bu durumda kademeli ve zamana yayarak cerrahi gerçekleştirilebilir.

Omfalosel ameliyatı kaç saat sürer?

Omfalosel ameliyatının süresi defektin büyüklüğüne ve bebekte görülen ek anomalilere göre değişebilmektedir. Ancak genel olarak omfalosel ameliyatı yaklaşık 1 – 3 saat arasında sürmektedir.

Omfalosel ameliyatı sonrası nelere dikkat etmek gerekir?

Omfalosel ameliyatı sonrası genel olarak dikkat edilmesi gereken şu şekilde sıralanabilir;

• Genellikle majör omfalosel olgularında yoğun bakım desteği gerekir.
• Bu bebeklerde kalp gibi ek anomaliler varsa tedavi süreci uzayabilmektedir.
• Bebeğin akciğer fonksiyonu, omfalosel boyutuna göre hastanede kalma süresi değişebilmektedir.
• Bebekler, beslenme güçlükleri, bağırsak tıkanıklığı ve gastroözofageal reflü gibi omfaloselin yaygın komplikasyonları açısından izlenmektedir.
• Omfaloselli bebeklerde sıklıkla cerrahi onarım gerektiren kasık fıtığı gibi başka bir durum olabilmektedir.
• Sonrasında bebek kaka yapar, gaz çıkışı olursa beslenmeye başlanır.
• Bebeğin ağırlığına göre 3 gün ile 15 gün arası hastane süreci olabilir.

Omfalosel gastroşizis farkı nedir?

Gastroşizis de omfalosel gibi doğumsal bir karın duvarı defektidir. Bağırsaklar karın duvarının dışında yer almaktadır. Ancak gastroşiziste karın duvarı kapalıdır umblikal kordun kenarındaki bir açıklıktan bağırsaklar dışarı çıkar.  Gastroşiziste anne karnında bebeğin bağırsakları amnion sıvısı ile temas halindedir. Omfaloselde ise karın duvarındaki defekt amnion kesesi ile örtülüdür.

Omfalosel kaçıncı haftada belli olur?

Omfalosel gebelik sırasında ultrason ile belirlenebilmektedir. Genellikle gebeliğin 9. haftasından sonra yapılan ultrason tetkikleriyle omfalosel belli olabilmektedir.

Omfalosel tedavi edilmezse ne olur?

Omfalosel tedavisinde gecikildiği durumlarda karın dışına çıkan defekti örten kese sertleşir ve kabuklanır. Bebeğin karnının üzerinde top gibi kitle görünür.

Omfalosel kendiliğinden geçer mi?

Omfaloselin tedavisi cerrahidir. Kendiliğinden zamanla geçmesi mümkün değildir.

Omfaloselli bebeklerin doğumu nasıl yapılmalıdır?

Omfaloselli bebeklerin doğumu, omfaloselin boyutuna ve içeriğine bağlı olarak vajinal veya sezaryen olabilir. Karaciğeri içermeyen küçük bir omfalosel için, vajinal doğum mümkün olmakla beraber omfalosel kesesini korumak ve organların yırtılmasını veya hayati tehlike oluşturabilecek kanamalarını önlemek için sezaryen tavsiye edilmektedir. Omfalosel teşhisi konulan bebeklerin çocuk cerrahisi, çocuk yoğun bakım gibi hizmetlerin verildiği donanımla hastanelerde doğumunun yaptırılması da önemlidir.