Polip, ince bir sapın ucunda top gibi görünen ve vücudun çeşitli bölgelerini kaplayan zarlardan dışarı doğru büyüyebilen küçük doku çıkıntıları ve hücre büyümeleridir. Hücrelerin normalden fazla çoğalarak oluşturduğu yapılar olan polipler rahim, burun, mide gibi vücudun hemen her yerinde oluşurken çoğunlukla kalın bağırsakta da görülür. Çoğu iyi huylu olan poliplerin özellikle kalın bağırsakta ortaya çıkan türünün kanserleşmeden alınması önemlidir. Bu yüzden özellikle risk grubundaki kişilerin belirli aralıklarla kontrolden geçmesi hayati önem taşır. Polipin tedavi seçenekleri vücutta ortaya çıktığı lokasyona bağlıdır ancak gerektiği durumlarda ameliyata da ihtiyaç duyulabilir. 

Polip Nedir?

Polipler, vücudun bir yüzeyinden, genellikle mukoza zarından dışarı doğru uzanan bir doku büyümesidir. Genelde iyi huylu olsalarda kanser gibi hızla bölünen hücrelerde büyüdükleri ve anormal hücre büyümelerine bağlı oluştukları için kötü huylu olarak dönüşebilirler. Poliplerin oluştuğu en yaygın yerler kolon ve/veya rektum, burun, mide ve rahmin iç duvarıdır.

Başlıca belirtileri rektal kanama, dışkıda kanama, karın ağrısı, yorgunluk, nefes darlığı ve kansızlık olan polip belirtileri vücutta meydana geldiği organ ve dokulara bağlı olarak farklı belirtiler de ortaya çıkarabilir. 

Genetik, yaş faktörü, sigara tüketimi, hareketsiz bir yaşam ve stres, yaygın polip nedenleri arasındadır. 

Polip Belirtileri Nelerdir?

Özellikle kalın bağırsak polipleri hiçbir belirti vermeyebilir. Birçok polip rutin kontroller sırasında tesadüfen fark edilir.

Bu bilgiler ışığında en sık görülen polip çeşidi olan bağırsak polipi belirtileri şöyledir;

• Rektal kanama
• Dışkı renginde değişiklik ve dışkıda kan
• Bir haftadan uzun süren kabızlık veya ishal 
• Göbek ağrısı
• Yorgunluk veya nefes darlığı
• Kansızlık görülebilir.

Bu belirtilerin yaşanması kişide polip veya poliplerin neden olduğu kolon kanseri olduğu anlamına gelmemektedir. Hemoroid veya kullanılan bazı ilaçlar da benzer belirtiler verir. Emin olmak için bir uzmana başvurmak yaşanabilecek ciddi sağlık sorunlarının önüne geçmek ve erken teşhis için önemlidir.

Polip Neden Olur?

Poliplerin neden oluştuğu tam olarak bilinememekle birlikte genetik, 50 yaş üstü olmak, obezite, sigara tüketimi, hareketin olmadığı bir yaşam ve stres gibi faktörler polip oluşumuna yol açabilir. 

Her yaş ve cinsiyetten kişide görülebilen poliplerin oluşmasında etkili risk faktörleri şunlardır:

• Aşırı kilo ve obezite
• 50 yaş veya üstü
• Sigara kullanımı
• Ailesinde polip hikayesi olanlar
• Hareketsiz yaşam
• Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi bir inflamatuar bağırsak hastalığı
• Bağırsaklarda görülen kalıtsal bir rahatsızlık olan Gardner sendromu
• Stres
• Kontrol altında tutulmayan tip2 diyabet 

Polip Çeşitleri Nelerdir?

Kalın bağırsak, rahim, burun ve midede meydana gelen polipler başlıca polip çeşitleri arasında gösterilir. Bu polipler, ortaya çıktığı lokasyona bağlı olarak farklı belirtiler ortaya çıkarabilir. 

Kalın bağırsak polipleri

Kalın bağırsak polipleri, bağırsak kanalının iç yüzeyinden yükselen anormal büyümeler olarak değerlendirilir. Bağırsak polipleri genellikle zararsız ve iyi huyludur ancak ihmal edilen ve ilerleyip büyüyen polipler ileride kanser başta olmak üzere çok daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Rektal kanama, bağırsak işleyişinde değişim, dışkıda kanama, kramplı karın ağrısı ve demir eksikliği anemisi kalın bağırsak poliplerinin belirtileri arasındadır.

Rahimde polip (Endometrial polip)

Rahim polipleri, rahmin iç duvarına yapışıp rahmin içine doğru genişleyen anormal hücre büyümeleridir. Endometriyal polipler olarak da bilinen rahim polipleri, rahim iç tabakasındaki (endometriyum) hücrelerin aşırı büyümesi sonucu meydana gelir. Bu polipler genellikle iyi huyludur ancak tedavi edilmezse zamanla kansere dönüşme potansiyeli taşır.

Burun polipleri

Nazal polipler olarak da bilinen burun polipleri, burnun iç kısmında ve sinüslerde tahriş ve şişlikle ortaya çıkan doku büyümeleridir. Küçük polipler herhangi bir semptom doğurmazken büyüyen poliplerde burun tıkanıklığı yaşanabilir. Nefes almada güçlük, koku alamama ve enfeksiyon da burun poliplerinin sebep olabileceği durumlardır.

Kolon polipleri

Kolon astarında oluşan küçük hücre kümeleri olan kolon poliplerinin çoğu zararsız ve iyi huyludur. Ancak zamanla bazı kolon polipleri kolon kanserine dönüşebilir. Bunu önlemek için erken teşhis önemlidir.

Polip Nasıl Teşhis Edilir?

Kolon polipleri çeşitli şekillerde belirlenebilir. Vücutta meydana geldiği yere bağlı olarak tarama testleri, poliplerin kanserli hale gelmeden önce tespit edilmesinde önemli bir rol oynar.

Tarama yöntemleri:

• Kolonoskopi: Kalın bağırsak; yumuşak, bükülebilir ve ucunda kamera bulunan bir aletle incelenir. Polip için en duyarlı tetkik kolonoskopi yöntemidir. Tarama sırasında polip bulunursa doktor tarafından hemen çıkartılabilir. Polipten doku örneği alınarak biyopsi yapılma işlemi terk edilmiştir. Görülen poliplerin uzman doktor tarafından hemen çıkartılması çok daha sağlıklıdır.  
• Sanal kolonoskopi: Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans(MR) gibi radyolojik görüntüle yolları ile gerçekleştirilir. Kolon içine verilen kontrast maddeden sonra yapılan görüntüleme ile polip varlığı araştırılır. Sanal kolonoskopi ile çok küçük polipleri fark etmekte sorun yaşanabileceği gibi polip varlığında çıkartılması için kolonoskopi yapmak gerekecektir.
• Esnek sigmoidoskopi: Kolunun alt kısmı ve rektum ışıklı ve ucunda kamera bulunan bir aletle incelenerek polip varlığı kontrol edilir.
• Dışkı bazlı testler: Dışkıda kan varlığını kontrol edilerek pozitif olduğu durumlarda kolonoskopi ile polip varlığı incelenir.
• Baryum lavman: Kolon poliplerinin teşhisinde kullanılan bir yöntemdir. Gelişen teknoloji ile teşhiste kullanılan yöntemlerin gelişmesi üzerine eskisi kadar sıklıkla kullanılmamaktadır. Kalın bağırsak baryum ile doldurularak röntgen ışınlarıyla polip teşhisi yapılmaktadır. Ancak kolonoskopi ve sanal kolonoskopi gibi yöntemlerin kullanılması nedeniyle baryum lavman yöntemi neredeyse terk edilmiştir.

Polip Tedavisi ve Polip Ameliyatı

Bağırsak polipleri belirlendiği zaman çıkartılması gerekmektedir. Polipin çeşit ve sayısına göre yapılan işlem değişebilmektedir. 

• Polipektomi: Polipektomi işlemi, forseps veya tel döngü ile polipin kalın bağırsaktan çıkartılmasıdır. Polip 1 santimetreden daha büyükse, polipin çevre dokulardan uzaklaştırılması ve izole edilmesi için bir sıvı enjekte edilerek işlem gerçekleştirilebilir.
• Minimal invaziv cerrahi: Kalın bağırsak ve rektum taraması sırasında çok büyük veya güvenli bir şekilde çıkarılamayan polipler genellikle laparoskopik olarak çıkarılır. Bu işleme minimal invazic cerrahi adı verilir.
• Kolon ve rektum çıkarılması: FAP gibi nadir bir kalıtsal hastalık varlığında kolon ve rektumunuzu (total proktokolektomi) çıkarmak için ameliyat gerekebilir. Bu tür ailesel sağlık sorunları olan insanlar için kolon kanserini önlemenin en iyi yolu kolon ve rektumun tamamen çıkartılmasıdır.

Eğer poliplerle birlikte enfeksiyon görülüyorsa antibiyotik tedavisi uygulanır. Polipler ilaç tedavisine yanıt vermiyorsa cerrahi müdahaleye gerek duyulur. 

Polip ameliyatı

Vücutta tehlike arz eden ve kansere dönüşme riski bulunan polipler için uygulanan cerrahi işleme polip ameliyatı denir. Kapalı veya açık bir şekilde yapılabilen polip ameliyatı, poliplerin vücuttaki konumları ve boyutlarına göre belirlenir ve tehdit olarak algılanan polipler cerrahi operasyonla alınır. Genel anestezi yöntemiyle yapılan polip ameliyatları sonrası kişi birkaç gün içinde normal hayatına döner.

Polip Hakkında Sık Sorulan Sorular

Bağırsak polip çeşitleri nelerdir?

Bağırsak poliplerinin iki ana türü bulunmaktadır.

Adenomatöz polipler: Kalın bağırsakta görülen poliplerin büyük bir çoğunluğu adenom veya adenomatöz tipte poliplerdir. Adenom tipi polipler kolon kanserinin en yaygın nedenleri arasındadır. Adenomların kansere dönüşme riski büyüklüğüyle polip sayısıyla ilgilidir. Mikroskop altında incelenen birçok polip kanser olmasa bile ilerde kansere dönüşebilmektedir. Adenom polipler mikroskop altındaki görünümlerine göre;

• Tübüler adenom
• Tübülovillöz adenom
• Villöz adenom tipleri bulunmaktadır.

Hiperplastik polipler: En sık görülen ikinci kolon polip türü hiperplastik poliptir. Genellikle kanser oluşumuna neden olmazlar. Çapları genellikle 0.5 cm. den küçüktür. Bu poliplerin belirlenip adenom poliplerden ayırt edilmesi önemlidir.

Polip görüntüsü nasıldır?

Kalın bağırsak polipleri mikroskop altında incelendiğinde farklı görünebilirler. Mantar gibi görünen, ince bir sap ile kolonun iç kısmına bağlanan polip görünümlerinin haricinde sapsız geniş tabanlı polip görünümleri bulunmaktadır. Mikroskop altında tamamen düz görünen poliplerde bulunmaktadır. Genellikle mikroskop altındaki polip görüntüsü;

• Boru şeklinde
• Kılsı çıkıntılı
• Sapsız
• Tırtıklı şeklindedir.

Kalın bağırsak polipleri ne kadar yaygındır?

Kolon polipleri çok yaygın görülebilir. Yaşlanmayla birlikte görülme oranı da artmaktadır. Kalın bağırsağında polip olan bir kişinin bağırsağın başka bir bölgesinde de ek polip olma veya ileride başka polip oluşma ihtimali vardır.  Kalın bağırsak polipleri erkeklerde ve yaşlılarda daha fazla görülmektedir.

• Erişkin yaş grubunda % 1-12’sinde
• 50’li yaşlardaki kişilerde, erkeklerde % 25 ve kadınlarda % 15 oranında
• 70 yaştan sonra % 40’ında görülebilir.
• Yaşam boyu bağırsak polibi belirlenme riski % 6 olarak bildirilmektedir.

Polipler kansere neden olur mu?

Kalın bağırsak poliplerinin bazıları müdahale edilmezle ileride kolon kanseri oluşumuna neden olabilir. Polipin kanser olma riski; polipin tipi ve polip sayısına göre değişmektedir. Kanserli olmayan kalın bağırsak polipleri zamanla genetik materyallerindeki değişikler sonunda kanserli hale gelebilir. Kontrol edilemeyen şekilde bölünmeye başlayan hücreler daha büyük poliplerin oluşmasına zemin hazırlayabilir.

Bağırsak polip ameliyatı kaç saat sürer?

Kolonda tespit edilen polipler kolonoskopi eşliğinde aynı seansta alınabilir ve bu işlemlerin ortalama süresi polip sayısına bağlı olarak yarım saatten 1 saate kadar sürebilir.

Bağırsak polip ameliyatı olanlar nelere dikkat etmelidir?

Polip tedavisinden sonra hastalar bazı belirtilere dikkat etmeleri gerekir.

• Karında şiddetli ağrı
• Ateş
• Kanlı dışkı
• Makatta kanama
• Baş dönmesi
• Halsizlik şikayetlerinde doktora başvurulması gerekir.

Bağırsak polipleri alındıktan sonra tekrarlar mı?

Polipte temel yaklaşım kolonoskopik olarak tespit edilen polibin total olarak alınmasıdır, polipten biyopsi alınma uygulaması terkedilmiştir. Bu bakımdan alınan polip patolojiye gönderilir ve sonuca göre değerlendirilir.

Bağırsak polip ameliyatı riskleri nelerdir?

Polip için yapılan kolonoskopik işlemlerden sonra hastalarda, işlem yerinden kanama en önemli gelişebilecek komplikasyondur. Bu komplikasyon durumunda yine kolonoskopik işlemlerle kanama durdurulabilir. Diğer görülebilecek komplikasyonlar; enfeksiyon, perforasyondur.(barsak delinmesi)

Safra kesesinde polip nedir?

Safra kesesi polipleri, safra kesesinin iç astarından dışarı çıkan anormal doku büyümeleridir. Çoğu iyi huylu olan ve genellikle belirti göstermeyen safra kesesi polipleri, iltihaplanma, aşırı kolesterol birikimi veya anormal hücre büyümesinden kaynaklanabilir.

Polip ameliyatından sonra takip nasıl yapılmalıdır?

Hiperplastik polipler dışında neoplastik olmayan poliplerde düzenli takip gerekli değildir.

Adenomatöz polip gibi riskli poliplerin varlığı kolon kanseri oluşma ihtimalini artırmaktadır. Risk; çıkartılan adenom poliplerin büyüklüğüne, sayısına ve özelliklerine göre değişmektedir.

• Alınan polipte displazi var ama ağır displazi veya invaziv karsinom yoksa 1 yıl sonra kontrol kolonoskopi önerilir.
• Kolon tamamen temiz, yeni polip tespit edilmezse ilk kontrol 3 yıl sonra
• Bu kolonoskopide patoloji saptanmazsa kontroller 5 yıl arayla yapılabilir.
• Kontroller esnasında yeni bir adenom tespit edilirse bu yapılan takip protokolü sıfırlanır ve en başa tekrar dönülür.

Polip oluşumunu engellemek için neler yapılmalıdır?

Aspirin, ibuprofen, selekoksib gibi anti-inflamatuar ilaçların kullanılmasının polip oluşmasını engellediği ile ilgili birçok çalışma bulunmaktadır. Aspirin, poliplerin oluşumunu% 30 - % 50 oranında azalttığına yönelik çalışmalar vardır. Ancak uygun olmayan dozlarda aspirin kullanılmasının yan etkileri olabileceği de unutulmamalıdır.

Polip oluşumunu engellemek ve polip oluşma ihtimalini azaltmak için beslenme ve yaşan tarzında düzenlemelere gitmek olumlu sonuçlar verebilmektedir.

• Kırmızı eti azaltarak meyve, sebze ağırlıklı beslenmek
• Düzenli fiziksel aktivite 
• Sigara ve alkol tüketiminden uzak durmak
• Kilo kontrolünü sağlamak polip oluşma riskini azaltmaktadır.

Kolon polipleri ile diyet alışkanlığı arasındaki ilişki nasıldır?

Yapılan çalışmalarda çevresel faktörlerin, özellikle diyet alışkanlıklarının kolon polip gelişmesinde önemli rolü olduğu vurgulanmıştır. Kolon poliplerinin gelişmesinde diyet alışkanlıklarının ne derecede önemli olduğu halen tam olarak kanıtlanmış değildir. Yapılan birçok çalışmada sebze, meyve, C vitamini, kalsiyum desteği ve tahılların koruyucu rolü olduğu bulunmuş, et ve yağlı yiyeceklerin riski arttırdığı tespit edilmiştir.

Bazı besinleri sınırlandırmak genel sağlık bakımından faydalı olacağı gibi polip geliştirme ihtimalini azaltabilmektedir.

• Kızarmış gıdalar gibi yağlı yiyecekler
• Kırmızı et
• Salam, sosis gibi işlenmiş gıdalar  

Sağlık Destek Sitesi tarafından hazırlanmıştır.