Özellikle sıcak iklimlerde hala etkisini sürdüren hastalıklardan biri olan sıtma, acil müdahale edilmesi gereken bir hastalık olmakla birlikte aşı ve ilaçlı tedaviyle iyileşmesi mümkün olan bir hastalık olarak kabul edilir. Özellikle başka ülkelere sık seyahat insanlarda görülen sıtma, insandan insana kan temasıyla bulaşır.

Sıtma Nedir?

Afrika, Güneydoğu Asya, Orta ve Doğu ve Amerika gibi sıcak iklimlerde  daha çok görülen sıtma, plazmodium adı verilen parazitlere enfekte olmuş sivrisineklerin sokması ile bulaşan, titreme, ateş ve terleme ile kendini gösteren bulaşıcı bir hastalıktır. Çocuklarla birlikte yetişkinlerde de saptanan sıtma, aşı ve ilaç tedavisiyle birlikte iyileşebilen bir hastalık olarak kabul edilir. Özellikle günlük hayatlarında sık seyahat eden kişilerin sıtma hastalığına karşı dikkat etmesi önerilir. Çünkü sıtma hastalığı yayılarak başka bölge ve ülkelerde de görülebilir.

Sıtma Belirtileri Nelerdir?

Sivrisinek ısırması sonucu insanlara bulaşan sıtma, direkt olarak insandan insana bulaşmaz ancak sivrisinekler aracılığıyla bulaşma meydana getirir. Sıtma bulaşan hasta bireyin kanından sinekler yoluyla diğer insanlara bulaşır. Bu bulaşma sonrası kişilerde bazı belirtiler ortaya çıkar.

Semptomlar ısırıldıktan sonra çoğunlukla takip eden 10 gün ila 4 hafta sonra başlayan, ancak 7 gün içinde de kendini gösterebilen sıtma hastalığının belirtileri şunlardır:

• Ateş
• Titreme
• Rahatsızlık hissi
• Mide bulantısı ve kusma
• İshal
• Baş ağrısı
• Tükenmişlik
• Kas ve eklem ağrısı
• Karın ağrısı
• Kalp atışının hızlanması
• Öksürük
• Havale
• Bilinç kaybı
• Nöbet
• Böbrek yetmezliği

Sivrisinek ısırmasının ardından belirtiler öncelikle titreme ve ateş şeklinde başlar, ardından terleme ortaya çıkar. Bu belirtiler sivrisinek tarafından ısırıldıktan birkaç hafta içinde meydana gelir. Maddeler halinde sıralanan belirtiler dışında sıtma, şiddeti arttıkça kansızlık ve sarılığa sebebiyet verebilir. Komaya kadar gidebilen sıtmaya ise serebral sıtma adı verilir.

Sıtma Neden Olur?

Sıtmaya yaygın olarak plasmodium adı verilen tek hücreli bir parazite enfekte olmuş sivrisinek tarafından ısırılması neden olur. İnsandan insana bulaşması için de kan temasının yaşanması gerekir. Ayrıca anneden doğmamış çocuğa, kan ve organ nakli yoluyla bulaşabildiği gibi uyuşturucu enjekte eden iğnelerin paylaşımı da sıtmaya sebebiyet verebilir.

Sıtma Nasıl Teşhis Edilir?

Sıtma şüphesiyle hastaneye başvurduğunuzda uzman doktor öncelikle sizi fiziki olarak muayene edecek, şikayetlerinizi soracak, hastalık geçmişinizi ve seyahat ettiğiniz ülkeleri öğrenmek isteyecektir. Muayene sonrası kan tahlili yapılması gerekebilir.

Sıtma teşhisi için uygulanabilecek testler şu şekildedir:

• Kan tahlili
• Moleküler test
• Antikor testi
• Kan smear testi
• İlaç direnci testi

Sıtma Nasıl Tedavi Edilir? Nasıl Önlenir?

Sıtma, bazı durumlarda hayati tehlike yaratabilecek bulaşıcı bir hastalıktır. Tedavisi genellikle hastanede yapılır ve doktor parazitleri iyileştirmek için ilaçlar verebilir. Ancak özellikle bazı kişilerde sıtma daha ağır bir şekilde seyredebilir.

• Bebekler
• Küçük yaştaki çocuklar
• 65 yaş üstü kişiler
• Bağışıklığı düşük olanlar
• Hamile kadınlar ve karnındaki bebekler

Sıtma tedavisinde aşılama yöntemi de etkilidir. Aşı olunduktan sonra ilaç tedavisiyle sıtmanın önlenmesi söz konusu olur. Nihai tedavi ise uzman doktor tarafından belirlenir. Tedavinin belirlenme sürecinde kişinin sağlık durumu, yaşanan belirtilerin şiddeti ve hastanın yaşının etkisi önemlidir. Ancak uygulanacak tüm bu yöntemler sıtmanın tamamen önlenmesi ve iyileşmesi konusunda yeterli olmayabilir. Tedavi süreci doktor tarafından takip edilmelidir. Aşı ve ilaçlı tedavi uygulansa bile ileride sıtmanın nüksetmemesi için kontrol amaçlı ilaçlar da verilebilir.

Ayrıca sıtmayı önlemek için bireysel olarak başvurulabilecek bazı yollar da söz konusudur. Bunlar şöyle sıralanabilir:

• Sivrisinek ısırığına karşı cildinizi uzun kollu gömlek ve pantolonla kapatabilirsiniz.
• Doktor kontrolünde verilecek bazı spreyleri vücudunuza uygulayabilirsiniz.
• Böcek ilacı uygulanabilen kıyafetleri tercih edebilirsiniz.
• Seyahat etmeden önce ve sonra sıtma ilaçları alabilirsiniz.

Tüm bu önlemleri uzman bir hekim kontrolünde uygulamak daha sağlıklı sonuçlar verecektir.

Sıtma Komplikasyonları Nelerdir?

Sivrisineklerin ısırması sonucu meydana gelen sıtma özellikle Afrika bölgesinde başta çocuklar olmak üzere birçok insanın ölümüne neden olabilen ciddi bir bulaşıcı hastalık olmasıyla birlikte bazı komplikasyonları ortaya çıkarmasıyla bilinir. Bu komplikasyonlar bazı gruplar için risk unsuru taşır. Özellikle çocuklar, bebekler ve yaşlı bireyler sıtmaya yakalandıktan sonra ciddi komplikasyonlarla karşı karşıya kalabilir. Bu komplikasyonlar şöyle özetlenebilir:

• Beyin sıtması
• Solunum problemleri
• Organ yetmezliği
• Kan şekeri düşüklüğü
• Anemi
• Serebral sıtma
• Koma

Sıtma Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Sıtmaya ne sebep olur?

Sıtma, plasmodium adı verilen parazitin neden olduğu ateş ve titremenin yaşandığı bulaşıcı bir hastalık olarak bilinir. Sivrisineklerin ısırması sonucu insanlara bulaşma özelliği vardır.

Sıtma hastalığı kaç gün sürer?

Sıtma hastalığının kuluçka süresi 7 gün, belirtilerinin ortaya çıkma süresi de ortalama birkaç haftadır.

Sıtma Türkiye’de var mı?

Sıtma, geçmiş yıllarda ülkemizde görülen bir hastalık olmasına rağmen yapılan çalışmalar sonucu artık görülmemektedir.

Sıtma öldürür mü?

Özellikle Afrika gibi sıcak bölgelerde sıtma hastalığı daha şiddetli yaşanır ve ciddi sayıda ölüm vakaları kayda geçer.

Sağlık Destek Sitesi tarafından hazırlanmıştır.