Gıda zehirlenmesi, mikroorganizmalar ya da bakteri toksinleri nedeniyle bozulmuş yiyeceklerin tüketilmesi sonucu ortaya çıkar.

Besin zehirlenmesi için tipik belirtiler mide ağrısı, ishal ve kusmadır. Hafif zehirlenmeler genellikle birkaç gün içinde kendi kendine iyileşir.

Ağır vakalarda ise hastaların mutlaka hastanede tedavi altına alınması gereklidir.

Gıda Zehirlenmesi Nedenleri Nelerdir? 

Gıda zehirlenmesi, mikroorganizmalar ya da onların toksinler ile kontamine gıdaların tüketilmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Gıdaların kontamine olmasındaki en önemli neden üretimi, taşınması, depolanması veya işlenmesi sırasındaki yetersiz hijyendir. Gıda zehirlenmesi üç grupta ele alınabilir. 

Bakteriyel gıda zehirlenmesi

Besin zehirlenmelerine en sık sebep olan etken maddeler, bakteriyel toksinlerdir. Bakteriyel besin zehirlenmeleri iki şekilde ortaya çıkabilir:

• Bakteri toksinleri ile kontamine gıdalar tüketildiğinde bu toksinler gıda zehirlenmesine neden olabilir.
• Bakteri içeren gıdalar tüketildikten sonra bu bakteriler vücutta toksin salgılayarak zehirlemeye yol açabilir.

En yaygın olarak bakteriyel gıda zehirlenmesine yol açan mikroorganizmalar arasında Salmonella, Campylobacter, Escherichia coli ve Listeria bulunur. Bu bakteriler esas olarak hayvansal gıdalardan bulaşmaktadır.

Bakteriyel olmayan gıda zehirlenmesi 

Bakteriyel olmayan gıda zehirlenmesinin en yaygın nedenleri arasında;

• Zehirli mantarlarlar
• Parazitler
• Ağır metaller (arsenik, kurşun, kadmiyum)
• Hayvan toksinleri bulunur.

Virüslere bağlı sindirim sistemi enfeksiyonları

Virüslere bağlı sindirim sistemi enfeksiyonları da gıda zehirlenmesiolarak ele alınabilir. Doktorların, bunlardan gıda kaynaklı viral enfeksiyonlar şeklinde söz etmesi daha olasıdır. Bu enfeksiyonlar temel olarak norovirüs, rotavirüsü, Hepatit A virüsü ve Hepatit E virüsü kaynaklıdır.

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir? 

Gıda zehirlenmesi belirtileri, nedene bağlı olarak farklı farklı olabilir. Bununla birlikte, hemen hemen her zaman ortaya bazı ilk belirtiler vardır.

Gıda zehirlenmesinin bu ilk belirtileri genellikle bulantı, kusma, ishal ve karın krampları şeklindedir.

Bu belirtiler, genellikle bakteri toksini vücuda girdikten sonraki birkaç saat içinde hızlı bir şekilde görülmeye başlar.

Buna karşın bu zehirlenme belirtileri genellikle birkaç gün içinde kaybolur.

Besin zehirlenmesi etkenlerinden biri olan stafilokok isimli bakterinin salgıladığı "staphylococcal toksinler” ise genellikle sadece bir gün boyunca rahatsızlığa neden olur. Bu sürenin sonunda vücut toksinlerden temizlenir ve belirtiler ortadan kalkar.

Besin zehirlenmesi belirtiler çoğu zaman çok şiddetli değildir ve birkaç gün sonra tedavi edilmese bile kendiliğinden kaybolur.

Fakat bazen şiddetli kusma, şiddetli ishal, kanlı ishal gibi ciddi ve belirgin bulgularla birlikte seyreden ciddi bir zehirlenme söz konusu olabilmektedir.

Şiddetli belirtilerin varlığında acilen bir sağlık kuruluşuna başvurulması hayati bir öneme sahiptir.

Gıda Zehirlenmesi Nasıl Anlaşılır?

Gıda zehirlenmesi, tüketilen kontamine yiyecek veya içeceklerden kaynaklanan bir durumdur ve belirtileri genellikle tüketimden sonraki birkaç saat içinde ortaya çıkar. Gıda zehirlenmesi nasıl anlaşılır sorusuna şu yanıtlar verilebilir:

• Mide Bulantısı ve Kusma: Zehirli maddelerin vücuttan atılmaya çalıştığını gösterir.
• Karın Ağrısı ve Kramplar: Sindirim sistemindeki tahriş nedeniyle oluşur.
• İshal: Vücudun enfeksiyona karşı verdiği tepki olarak sıkça görülür.
• Ateş ve Titreme: Bazı durumlarda enfeksiyona bağlı olarak ateş yükselir.
• Halsizlik ve Baş Dönmesi: Vücuttaki sıvı kaybı ve toksinlerden kaynaklanır.

Eğer belirtiler şiddetliyse veya birkaç günden uzun sürüyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.

Gıda Zehirlenmesi Tanısı Nasıl Konulur? 

Gıda zehirlenmesi tanısında hastadan alınan öykü son derece önemlidir. Doktor hastada görülen belirti ve şikâyetleri ve bunların ne kadar zamandan beri devam ettiğini sorgulayacaktır.

Eğer gıda zehirlenmesinden şüpheleniliyorsa, belirtilerin başlangıcından önceki saatler içinde tüketmiş olduğunuz gıdaları tam olarak bilmek isteyecektir.

Daha sonra hastayı muayene ederek vücut ısısı, tansiyon, nabız ve genel durum hakkında bilgi edinir.

Bakteriyel patojenlerin, onların toksinlerinin veya kan, serum veya dışkıdaki diğer toksinlerin laboratuvar testleri ile teşhisi temel olarak mümkündür. Fakat gıda zehirlenmesi ve bunun teşhisi için laboratuvar testleri çok fazla kullanılmaz.

Bu testler; örneğin antibiyotikle tedavi gerektiren Listeria isimli enfeksiyonundan şüphelenildiğinde uygun antibiyotiğin seçimi gibi ek tedavi gereksiniminde yapılır.

Gıda Zehirlenmesi Tedavisi Nasıl Yapılır? 

Gıda zehirlenmesi durumunda, genellikle 1 ila 3 günlük bir süre geçtikten sonra belirtiler kendi kendine ortadan kalkar. Vücut, bu süre zarfında ishal ve kusma yoluyla tepki vererek toksinlerin atılımını sağlar.

İshal ve kusma elektrolit ve sıvı kaybı ile ilişkili olduğundan, gıda zehirlenmesi tedavisinde esas olarak bu kaybın dengelenmesine odaklanılır.

Hastaların bu nedenle bol miktarda miktarda sıvı almaları gerekir.

Maden suyu ve bitkisel çay tüketimi bu açıdan oldukça fayda sağlar. Hastaya, vücudun ihtiyaç duyduğu elektrolitleri içeren özel bir toz karışım suya karıştırılarak verilebilir.

Evde de 1 litre suya, 8 silme yemek kaşığı toz şeker ve 1 silme yemek kaşığı sofra tuzu karıştırılarak eşdeğer bir karışım elde edilebilir. Eğer hasta ağızdan sıvı alamıyorsa damar yolu ile sıvı elektrolit desteği gerekebilir.

Gıda Zehirlenmesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Gıda Zehirlenmesi Kaç Günde Geçer?

Gıda zehirlenmesi genellikle hafif vakalarda 1-3 gün içinde düzelir. Ancak bakterilerin türüne ve kişinin bağışıklık durumuna bağlı olarak bu süre uzar. Daha ciddi vakalarda iyileşme birkaç haftayı bulabilir ve tıbbi müdahale gerekebilir.

Gıda Zehirlenmesi Kaç Gün Sürer?

Çoğu gıda zehirlenmesi vakası 24 ila 48 saat arasında kendiliğinden geçer. Ancak zehirlenmenin sebebi bakteriyel enfeksiyon veya toksinlerse, belirtiler 7 güne kadar devam eder. Şiddetli belirtiler için doktora danışmak önemlidir.

Gıda Zehirlenmesinde Mideyi Ne Rahatlatır?

• Bol Sıvı Tüketimi: Su, sade maden suyu ve bitki çayları sıvı kaybını önler.
• Hafif Gıdalar: Pirinç lapası, haşlanmış patates ve muz gibi sindirimi kolay yiyecekler tercih edilmelidir.
• Zencefil Çayı: Mide bulantısını hafifletebilir.
• Tuzlu Kraker veya Peksimet: Mideyi yormadan besin alımı sağlar.

Zehirlenme Kaç Saat Sonra Belli Olur?

Gıda zehirlenmesinin belirtileri genellikle kontamine yiyecek tüketiminden 2-6 saat sonra ortaya çıkar. Ancak bazı durumlarda, belirtiler 30 dakika kadar kısa sürede ya da 48 saat içinde gelişebilir. Zehirlenmeye sebep olan mikroorganizmaya bağlı olarak bu süre değişebilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.