Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu ortaya çıkan bir pigment olup kanınızdaki bilirubin nedir kan tahlili yaptırarak cevabını bulabileceğiniz bir sorudur. Bununla birlikte teorik bir bilgi vermek gerekirse; parçalanan kırmızı kan hücreleri kan dolaşımı yoluyla karaciğere gider orada ayrılır ve bağırsaklar yoluyla vücuttan atılır. 

Bilirubinin vücutta tek başına bir fonksiyonu yoktur ancak atılmayarak vücutta birikmesi halsizlik, sarılık, kaşıntı, bulantı, ishal gibi farklı sağlık sorunlarına sebep olabilir. Hasta sorularından biri olan bilirubin nedir kan tahlili sonuçlarına göre cevaplanabilecek bir sorudur. Detaylı kan tahlillerinde direkt, indirekt ve total olmak üzere 3 farklı  sonucuna bakılır.

Bilirubin Nedir?

Bilirubin kırmızı safra anlamına gelen Latince bir kelimedir. Ancak kırmızı turuncu arası bir renktedir. Yaklaşık %90’lık bir bölümünü parçalanan alyuvarlar oluşturur. Bununla birlikte artık işlevini yitirmiş ya da anormal kan hücreleri de zamanı geldiğinde parçalanır. Parçalanan alyuvarlar normal şartlarda 120 gün vücutta yaşar ve 120 gün sonra vücuttan atılır. 

Bilirubinin ilk sentezlenmesi sırasında öncelikle kan hücrelerinden ayrılan alyuvarlar albümin aracılığıyla karaciğere taşınır ve orada işlenir. İşlenen bilirubin daha sonra safra kesesinde depolanır vakti geldiğinde de safra kanalı aracılığıyla bağırsaklara gönderilir. Safraya gelen bilirubin konjuge bilirubin olarak adlandırılır. 

Konjuge bilirubin bağırsaklardaki bakterilerin yardımıyla büyük oranda dışkı yoluyla atılır. Geri kalanı ise tekrar karaciğere gönderilir. Kana geçen konjuge bilirubin ise idrarla atılır. 

Bilirubinin (direkt) konjuge bilirubin dışında unkonjuge bilirubin, total bilirubin olmak üzere vücutta 3 farklı şekilde bulunur. Karaciğerlerle ilgili tahlillerin önemli sorularından olan konjuge, unkonjuge ya da total bilirubin nedir kan tahlili sonuçlarına bakılarak değerlendirilecek bir sorudur. 

• Direkt (Konjuge) Bilirubin

Kırmızı kan hücrelerinin yıkımı sonucu indirekt bilirubin ortaya çıkar. İndirekt bilirubin kanda bulunan albümün adlı proteinle birleşerek karaciğere taşınarak orada glukuronik asitle birleşir. Bu birleşme sonucunda bilirubin albüminden ayrışarak suda çözülebilen direkt (konjuge) bilirubine dönüşür. 

Normalde kanda bulunmaz ya da çok az bulunur. Safra ile atılımın engellenmesi durumunda kanda yükselir. Kandaki değeri %1.5’i geçtiğinde ise idrar testinde tespit edilir. Böylece artık safrayla birleşerek bağırsaklara ulaşmaya hazır hale gelmiştir. 

Direkt bilirubin seviyesi daha çok safra yolunda tıkanma olduğunda kendini gösterir. Direkt bilirubin nedir kan tahlili sonucu nasıl okunu sorusuna gelince direkt bilirubin testi doğrudan yapılabilen bir testtir. 

• İndirekt (Unkonjuge) Bilirubin

İndirekt bilirubin suda çözünmez, karaciğere ve idrara geçmez. Safra ile atılmaz. Direkt bilirubinin bir önceki aşamasıdır. Direkt bilirubin gibi indirekt bilirubin de alyuvarların yıkımı ile oluşarak albumine bağlı olarak karaciğere taşınır. Orada glukuronik asitle birleşerek suda eriyen formu olan direkt bilirubine dönüşür. 

İndirekt bilirubin nedir kan tahlili sonuçlarında ne gözlemlenir diye sorulursa kırmızı kan yıkımının arttığı hastalarda indirekt bilirubin seviyesi yüksek olur demek yerinde olur. Doğrudan ölçümü yapılamaz. Kanda bulunan toplam bilirubin değerinden direkt bilirubin değerinin çıkarılması ile ölçülür. 

• Total Bilirubin

Total bilirubin direkt ve indirekt bilirubinin kandaki toplam değeridir. Dolayısıyla total bilirubin değeri hem indirekt hem de direkt bilirubin değerinin düşmesinden ya da yükselmesinden etkilenir. 

Bilirubin Kan Tahlili Normal Değeri Kaç Olmalı?

Kan tahlili bilirubin nedir bilirubinin kanda olması gereken değerle ilgili bir sorudur. Direkt bilirubin değeri tek başına bir anlam ifade etmese de kan tahlillerindeki genel referans aralığı 0,0 ile 0,2 mg/dL arasındadır. Bu aralık hem çocuklar hem de yetişkinler için geçerli bir aralıktır. Değer >10 mg/dL olduğunda vakit geçirmeden doktora başvurulması önerilir. 

Total bilirubin nedir kan tahlili sonuçları nasıl değerlendirilir sorusunda gelince total bilirubin ilk kan tahliliyle değerlendirilemez. 0-1 gün, 1-2. Gün, 3-5.gün gibi farklı aralıklarla kan tahlili yapılır ve bu tahlillerin sonucuna göre değerlendirilir. Bununla birlikte total bilirubinin yetişkinlerde 0,3 mg/dL ile 1,2 mg/dL olması beklenir. Kan tahlili sonucunun >15 mg/dL olması durumunda ise vakit kaybetmeden doktora danışılması önerilir. 

Bebeklerde bilirubin değeri 1,0 ile 12.0 mg/dL arasındadır. Çocuklarda hiperbilirubinemi öngörülebilir bir durumdur. Bununla birlikte 48 saat sonunda bilirubin düzeyinin 15 mg/dL, 72 saat sonunda ise 20 mg/dL seviyelerine çıkması yenidoğanda beyin hasarına sebep olacağından tedavi önerilir. 

Bilirubin Düşüklüğü Nedenleri 

Bilirubin düşüklüğünün birçok nedeni vardır. Bu nedenler arasında antibiyotikler, doğum kontrol hapları, uyku ilaçları, aspirin gibi ilaçların düzenli kullanılması sayılabilir. Direkt bilirubin düşüklüğü önemli bir hastalığın habercisi olmadığından eğer kafanızda bilirubin düşüklüğü neden olur gibi bir soru varsa, endişeye gerek yoktur. Genellikle bilirubin düşüklüğü tek başına bir anlam ifade etmediğinden diğer testlerle birlikte değerlendirilmesi önerilir. 

Bilirubin Yüksekliği Nedenleri

Kan tahlilinde bilirubin yüksekliği nedir, sorusunun farklı sebeplerle bilirubinin karaciğer tarafından işlenememesi olarak verilebilir. Bilirubin yüksekliği kırmızı kan yıkımının fazla olması sonucu ortaya çıkan anemiyle de kendini gösterir. Bu durumda bilirubin üretimi fazla olur. Bunun yanı sıra kronik karaciğer hastalıklarında da karaciğer bilirubini işlemekte güçlük çekebilir. 

Diğer yandan safranın verimli bir şekilde temizlenmemesi de safranın tıkanmasına sebep olabilir. Bu üç durumda da bilirubin seviyesi yükselir. Yüksek bilirubin hastada fiziksel olarak da kendini gösterir. Ciltte ve gözlerin beyaz kısmında sararma, idrarda koyulaşma, karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma, baş dönmesi, açık renk dışkılama ve kaşıntı yüksek bilirubinin göstergeleridir. Bilirubin yüksekliğinin bazı sebepleri aşağıdaki şekilde detaylandırılabilir;

• Safra Taşları ve Safra Yolu İltihabı: Safra taşlarının ya da iltihabın safra yolunu tıkaması sonucu safra yoluyla atılması gereken bilirubin safradan geçemeyerek kana karışır. Bu da öncelikle karaciğer fonksiyonlarını etkileyen bir durumdur. Genellikle karın sağ üst bölgesinde ağrı, omuzlar arasında ağrı, bulantı, kusma olarak kendini gösterir.
• Gilbert Sendromu:  genetik bir hastalıktır. Karaciğerde işlenmesi gereken bilirubin işlenmediği için miktarı normalin üzerine çıkar ve hiperbilirubinemi olarak kendini gösterir. Bulantı, kusma, ishal gibi semptomlarla ortaya çıkar.
• Karaciğer Fonksiyon Bozukluğu: Siroz, , otoimmün hepatit gibi hastalıklar karaciğerin düzgün çalışmasını engelleyebilir. Bu durumda da bilirubin istenilen şekilde işlenemez ve kanda bilirubin seviyesi yükselir. Sarılık, karın ağrısı, şişlik, bulantı, ödem, kaşıntı gibi belirtileri vardır.
• · Hemolitik Anemi: Hemolitik anemide kırmızı kan hücreleri normalden hızlı parçalanarak bilirubin seviyesinin hızla artmasına sebep olur. Karaciğer artan bilirubini işlemekte zorlanır. Baş dönmesi, karın ağrısı, nefes darlığı, baş ağrısı ve sarılık gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Hepatit: Hepatit, karaciğerin çeşitli virüs, kimyasal, ilaç, alkol ya da bazı genetik faktörlerden dolayı iltihaplanmasıdır. Bu durumda da karaciğer fonksiyonunu tam olarak yerine getiremediği için kandaki bilirubin seviyesi yükselir. Karın ağrısı, halsizlik, bulantı, kusma, koyu idrar gibi belirtilerle kendini gösterse de hiç belirti vermeyenlerde vardır.
• Yenidoğan Sarılığı:  sebebi de kandaki bilirubin seviyesinin yükselmesidir. Bebeğin karaciğeri henüz gelişmediğinden bilirubini işlemekte zorlanır. Genellikle kendiliğinden geçer. 

Yukarıdaki hastalıklardan herhangi birine sahipseniz ya da kanınızda bilirubinin fazla olduğuna dair belirti hissediyorsanız yaptıracağınız kan tahlili bilirubin nedir sorunuzda da tahlil durumunuza göre doktordan alacağınız geri bildirimle cevap bulmuş olursunuz. 

Bilirubin Kan Tahlili Randevusu Nasıl Alınır?

Bilirubin tahlili için dahiliye bölümünden randevu almak gerekir. Bununla birlikte daha ileri tetkik gerekirse dahiliye doktoru , gastroenteroloji gibi özel uzmanlık gerektiren bölümlere kaydınızı açacaktır. 

Bilirubin tahlili özel ya da devlet hastanelerinde yapılabilecek bir testtir. Özel ya da devlet hastanelerinden de online, telefonla arayarak ya da hastaneye giderek  alabilirsiniz. Doktor gerekli görmesi durumunda bilirubin tahlili ve idrar tahlili için sizi yönlendirecektir.

Bilirubin Kan Tahlili Sonucu Nasıl Öğrenilir?

Bilirubin test sonuçlar 2 ile 4 saat arasında çıkar. Sonucu doktora giderek ya da online olarak e-nabız ya da sağlık bakanlığı sonuç sitesi üzerinden öğrenmek mümkündür. 

Bilirubin Tahlili Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Bilirubin Kan Tahlili Testi Nasıl Yapılır?

Bilirubin testi hastanın yetişkin ya da bebek olmasına göre değişir. Yetişkinlerde bilirubin testi koldan kan örneği alınarak yapılır. Kan örneği genellikle özel ya da hastane  steril bir ortamda alınır. Bebeklerde ise bilirubin testi topuktan kan alınarak yapılır.

Bilirubin Kan Tahlili Sonuçları Kaç Günde Çıkar?

Bilirubin tahlili sonuçları kan verdiğiniz saate bağlı olarak 2 ile 4 saat arasında çıkar. Sabahtan kan vermişseniz öğleden sonra testleriniz hazır olur. Ancak öğleden sonra kan vermeniz durumunda kan tahlil sonuçlarının çıkması ertesi güne sarkar. Dolayısıyla kan vermeye sabah gitmeniz önerilir. 

Kan tahlili yaptırdıktan sonra e-nabız sisteminden ya da hastanenizin online sayfasından sonuçları öğrenebilirsiniz. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.