Ülseratif kolit, kalın bağırsakta iltihaba ve ülsere neden olan bir hastalıktır.

Sıklıkla karşılaşılan inflamatuar bağırsak hastalıklarından biridir. Ülseratif kolit belirtilerinin alevlenme ve sonrasında yok olduğu dönemler genellikle yaşanır.

Belirtileri hastadan hastaya değişse de tipik olarak ishal, karın krampları gibi semptomlar gözlenir. 

Ülseratif Kolit Nedir?

Ülseratif kolit nedir sorusu, kalın bağırsaktaki kolon ve rektum bölgelerinde iltihap ve yaralara neden olan bağırsak hastalığı, şeklinde cevaplanabilir.

Bu bölgelerin en iç yüzeyi etkilenir. Belirtileri genellikle aniden değil, zamanla kendini gösterir.

Bu hastalık yaşamı tehdit edebilecek yan etkilere sebep olabilir.

Kesin bir tedavisi olmasa da belirtilerin hafifletilmesine yönelik yapılan tedaviler hastaları büyük ölçüde rahatlatır.

Ülseratif Kolit Belirtileri Nelerdir?

Ülseratif kolit belirtileri iltihabın oluştuğu bölgeye ve seviyesine göre değişiklik gösterebilir. Semptomlar arasında şunlar vardır:

• Kanlı ve irinli ishal
• Karın ağrısı- kramp
• Kilo kaybı
• Ateş
• Çocuklarda büyüme geriliği
• Tükenmiş ve yorgun hissetme
• Tuvalete çıkmak için aciliyet hissi
• Aciliyet hissine rağmen dışkı yapamama
• Rektal ağrı (anal ağrı)
• Rektal kanama

Ülseratif kolit hastalarında çoğunlukla bu belirtiler hafif ve orta şiddette görülür. Hastalığın seyri değiştiği zaman, belirtilerin şiddeti de artıp azalabilir. 

Ülseratif Kolit Nedenleri Nelerdir?

Ülseratif kolitin nedenleri tam olarak bilinmese de aşırı aktif bir bağışıklık sisteminin buna neden olduğu düşünülür.

Normalde bağışıklık sistemi vücudu dışardan gelen mikrop ve tehlikeli maddelerden korur, ancak bazı durumlarda bağışıklık sistemi vücuttaki zararlı olmayan maddelere de saldırarak onları yok eder ve doku hasarı ile iltihaba sebep olur.

Bunun dışında ülseratif kolite neden olabileceği düşünülen risk faktörleri vardır. 

• Yaş: Tanı alan çoğu hastanın yaşlarının 15-30 yaşları arasında ve 60 yaşın üzerinde olduğu tespit edilmiştir.
• Genetik: Yakın aile bireylerinde bağırsak hastalıkları varsa, çocukta da ülseratif kolit gelişme olasılığı daha yüksek olabilir. Bu hastalığa sahip bireylerin %20'sinin yakın akrabalarında bağırsak hastalığı tespit edilmiştir.
• Bağırsak: Normalde bağırsağın mikrobiyomu (bağırsakta bulunan mikroorganızmaların hepsi) sindirim sistemindeki bakteri ve virüsleri de kapsar. Ancak ülseratif kolitli hastaların bağırsağı incelendiğinde yapıda değişiklikler gözlenir. Bunun nedeni henüz belirlenememiştir.

Tüketilen besinler veya diğer yaşam tarzı değişiklikleri hastalığın riskini arttırmaz, ancak belirtilerin çoğalmasını sağlayabilir. Bu yüzden teşhis koyulmuş bir hastanın yapması gereken ilk şeylerden bir tanesi, hastalığı neyin tetikleyip tetikleyemeyeceğini doktoruna danışması ve not almasıdır.

Ülseratif Kolit Çeşitleri Nelerdir?

Ülseratif kolit, konumuna göre isimlendirilir. Bu çeşitlerin semptomları genellikle benzerdir. Çeşitler şu şekilde listelenebilir:

• Ülseratif proktit: İltihap rektumdadır. Rektal kanama dışında belirti gözlenmeyebilir.
• Proktosigmoidit: İltihap kalın bağırsağın ucunda olan sigmoid kolonu ve rektumu sarmıştır. Belirtilerde kanlı ishal, karın ağrıları ve krampları, dışkılayamama olabilir.
• Pankolit: Kalın bağırsağın tamamını etkiler. Şiddetli kanlı ishal, karın ağrıları ve krampları, ciddi kilo kaybı ve yorgunluk gibi belirtilere sebep olabilir.
• Sol taraflı kolit: Kalın bağırsağın inen kolonları ve sigmoid, iltihaplıdır. Acil dışkılama, kanlı ishal gibi belirtiler gözlenebilir.

Ülseratif Kolit Tanısı Nasıl Konulur?

Ülseratif koliti teşhis etmek için doku biyopsisi yeterlidir. Ancak hastalığın diğer bağırsak hastalıkları ile karıştırılmaması için başka testler de yapılabilir.

Yapılabilecek testler şunları içerir:

• Dışkı testleri: Dışkıda beyaz kan hücresi ve bazı proteinlerin görülmesi hastalığın göstergesi olabilir.
• Kan testleri: Kan testi ile enfeksiyon varlığı ve anemi (kansızlık) varlığı sorgulanır.
• Kolonoskopi: Uç kısmında kamera bulunan ince bir tüp ile kalın bağırsağın tamamı görüntülenir. Görüntülenme esnasında analiz için doku örnekleri alınır. Buna doku biyopsisi adı verilir.
• Esnek sigmoidoskopi: Kalın bağırsağın alt ucunu incelemek için ince bir tüp kullanılır. İncelenen bölgede ciddi bir iltihap varsa, tam kolonoskopi yerine tercih edilen bir görüntüleme türüdür.
• Bilgisayarlı tomogrofi (BT) ve Manyetik rezonans (MRI): Bağırsaktaki iltihabı tespit etmek için diğer görüntüleme testlerine göre daha duyarlıdır.
• CT taraması: Gözlemlenen bir yan etki sonucunda ülseratif kolitten şüpheleniliyorsa, CT taraması yapılabilir. Aynı zamanda kolonun iltihabının derecesini de gösterebilir.

Ülseratif Kolit Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Ülseratif kolit tedavisi, belirtilerin yok edilmesini amaçlar. Belirtilerin yok olduğu dönemlere remisyon adı verilir. Tedaviler arasında ilaçlar ve ameliyat vardır. İlaçlar iltihabı hafifletmek amacıyla kullanılır. Aynı zamanda bölgedeki tahriş azaltılabilir. Tahriş azaldığında ağrı azalır ve ishal geçer. İlaçlar arasında aminosalisilatlar, kortikosteroidler gibi ilaç grupları vardır. Doktor reçetesindeki gibi kullanıldığında işe yaramadığı gözleniyorsa veya ciddi yan etkiler varsa ameliyat gerekebilir. Bu hastalık için iki farklı ameliyat türü bulunur. Ameliyatların her ikisinde de kolonun veya rektumun bir kısmı ya da tamamı çıkarılır.

• Proktokolektomi ve ileal kese: Ülseratif kolit tedavisinde en sık tercih edilen ameliyat türüdür. Kolonun ve rektumun tamamının çıkarılmasıdır. Ameliyatta anüse dokunulmaz. Alınacak bölgeler alındıktan sonra, ince bağırsağın bir bölümü olan ileal bölge ile anüs birleştirilir ve ileal kese oluşturulur. İyileştikten sonra ileal kese, rektum görevini görür.
• Proktokolektomi ve ileostomi: Eğer ileal kese yapılamıyorsa, bu ameliyat gerçekleştirilebilir. Bu ameliyatta kolon, rektum ve anüs çıkarılır. Sonrasında karnın dışına dışkının toplandığı bir açıklık açılır. Bu torba düzenli olarak boşaltılır ve değiştirilmesi gerektiğinde değiştirilir.

Ülseratif Kolit Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Ülseratif Kolitin Yan Etkileri Nelerdir?

Ülseratif kolitli hastalarda belirtiler hastalığın tek kötü yanı değildir. Belirtilerin yanı sıra farklı rahatsızlıklar gözlenebilir. Bunlar arasında anemi, kolon kanseri , osteoporoz (kemik hastalığı), primer sklerozan kolanjit (karaciğere yayılan iltihap), çocuklarda büyüme ve gelişme gerilikleri vardır. Bu yan etkiler ilaçlar ile tedavi edilmeye çalışılır ancak acil olarak müdahale gerektirebilecek yan etkiler de oluşabilir. Bunlar arasında dehidrasyon (çok fazla sıvı kaybı), perforasyon (kalın bağırsakta delik), şiddetli kanama, kan pıhtıları, zehirli megakolon (şiddetli iltihaplanmadan dolayı bağırsağın çalışmaması) belirtilebilir.

Ülseratif Kolit Alevlenmesi Esnasında Neler Görülebilir?

Alevlenmeler sırasında ağrılı ve şişmiş eklemler, ağızda ülser, deri altında şişlikler (cilt lezyonları), kızarmış ve tahriş olmuş gözler, kemikler ile ilgili sorunlar görülebilir.

Ülseratif Kolit Alevlenmeleri Önlenebilir mi?

Ülseratif kolitin alevlenmeleri yaşam tarzından kaynaklanabilir. Sıklıkla alevlenmeye sebep olan maddelerden kaçınmayla bu durum önlenebilir. Stres çoğu insanda bağırsağı etkileyen bir durumdur. Bu yüzden stresi azaltma yollarını doktorunuza danışmanız veya araştırmanız tavsiye edilir. Örneğin en az 7 saat uyku bu yöntemlerden bir tanesidir. Bazı ilaçlar da alevlenmelere sebep olabilir. Bunlar arasında iltihap sökücü, ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar vardır. Bu tür ilaçları bir sağlık uzmanına başvurmadan kullanmanız tavsiye edilmez. Ayrıca alevlenmenizi tetikleyen bir besin olduğunu düşünüyorsanız, ondan uzak durmanız gerekebilir. Bu besinler bir listesi yoktur ve hastadan hastaya alevlendirici besinler değişebilir. Ancak şu besinlerin alevlenmeleri çoğaltabileceği düşünülür:

• Süt ürünleri: Süt, yoğurt, peynir, dondurma ve diğer süt ürünleri.
• Lifli gıdalar: Bu gıdalar genellikle sağlıklıdır ancak bağırsak hastalığını alevlendirebilir. Bu yüzden çiğ meyve ve sebzelerden, fındık gibi kuruyemişlerden uzak durmanız gerekebilir. Çiğ yemek yerine buharda pişirmek, fırınlamak, ızgarada yapmak denenebilir.
• İçecekler: Alkol bağırsakların uyaran bir içkidir ve ishali kötüleştirebilir. Aynı zamanda soda, çay ve kahve gibi içeceklerden de uzak durulması tavsiye edilir. Gazlı içeceklerin, gaz çıkışını arttırması nedeniyle tüketilmesi tavsiye edilmez.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.