Fıstık en yaygın olarak bilinen gıda alerjenlerinden biridir. Fıstık alerjisi yaşayan kişiler için acil müdahale ve tedavi gerekebilir. Fıstığın içeriğine vücudun sağlığı zorlayıcı tepkiler vermesi fıstık alerjisi olarak tanımlanır.

Alerji yaşanması durumunda vücut yer fıstığını sanki zararlı bir madde gibi algılar ve buna yönelik tepkiler vermeye başlar. Buradaki durum vücuda giren zararlı virüs ve bakterilere karşı bedenin savaş başlatmasına benzerdir. Bağışıklık sistemindeki yanlış tetiklenme sonucu  oluşur.  

Fıstık Alerjisi Nedir?

Fıstığı alerjisi dendiği zaman bahsedilen fıstık yer fıstığıdır. Bu alerji türü şiddetli besin alerjilerinden biridir. Alerjiyi yaşayan kişiler fıstığı tükettikten birkaç dakika sonra olumsuz etkiler yaşamaya başlarlar. Alerjinin etkisiyle hayati risk bile oluşabilir.  

Son yıllarda özellikle çocuklarda daha sık görülmeye başlayan fıstık alerjisi ile hastanelere başvuranların sayısı gitgide artmaktadır. Hatta gelişmiş ülkelerde bazı okullarda fıstık ezmesinin çocukların öğünlerinde olmaması tavsiyesi bile verilmektedir. 

Fıstık Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Fıstık alerjisinin teşhisi zor olabilir çünkü semptomlar kişiden kişiye değişebilir ve farklı rahatsızlıkların belirtileriyle de karışabilir. Ayrıca alerjisi olan bir kişide her alerjik etki durumunda her zaman aynı semptomlar da yaşanmayabilir. 

Fıstık alerjisi nasıl anlaşılır sorusu için net birkaç belirti vermek pek mümkün değildir ama yine de en belirgin semptomları arasında; nefes darlığı, boğazda şişme, kan basıncında ani düşüş, soluk cilt veya mavi dudaklar, bayılma ve  sayılabilir.

Bu fıstık alerjisi belirtilerinin yanı sıra yaşanabilen bazı olumsuz durumlar ise şöyle sıralanabilir:

• Karın krampları
• Hazımsızlık


• Hırıltı
• Tekrarlayan öksürük
• Boğazda gerginlik, ses kısıklığı
• Zayıf nabız


• Bilinç bulanıklığı
• Dilde şişme

Fıstık Alerjisi Neden Olur?

Fıstık alerjisinin ortaya çıkması şu yollarla gerçekleşir:

• Direkt tüketim: Fıstık alerjisi yaşanmasının en büyük sebebi fıstığın ya da fıstıklı gıdaların ya da içeceklerin direkt tüketilmesidir. Ayrıca bazen fıstığın ciltle teması da alerjiye neden olabilir. 
• Çapraz temas: Bazı üretim bantlarında birden fazla gıda üretilir. Bu tip çoklu üretim alanlarında yer fıstığı kalıntıları normalde içinde fıstık kullanılmayan ürünlerin içerisine de eser miktarda girebilir. Bu tip ürünler de fıstık alerjisini tetikleyebilir. 
• Soluma: Yer fıstığı unu ve yer fıstığı yağı kullanımında ya da yer fıstığı tozunun solunmasıyla alerjik reaksiyonlar oluşabilir. 

Fıstık Alerjisi Riski Kimlerde Daha Yüksektir?

Fıstık alerjisi herkeste görülen bir alerji türü değildir. Bir kez fıstık alerjisi yaşayanlar için bu durumun sürekli tekrar edeceği garantisi de yoktur ancak bunu bir kez yaşamak sonrası için önlem almayı elzem kılar. 

Fıstık alerjisinde risk faktörünün yükselten durumlar şöyledir: 

• Yaş: Yetişkinlerde fıstık alerjisi olabilir ancak fıstık alerjisi gibi  bebekler ve çocuklarda görülme sıklığı daha yüksektir çünkü sindirim sistemi tam olgunlaşmamıştır. Vücut geliştikçe ve sindirim sistemi güçlendikçe gıda alerjilerinin yoğunluğu genellikle azalır.  
• Alerji geçmişi: Alerjik bir bünyeye sahip olan yani farklı gıdalara alerjisi olan kişilerin fıstık alerjisi yaşama ihtimali de daha yüksek olur. Bu durum sadece gıda alerjileri ile de sınırlı değildir yani saman nezlesi gibi başka bir alerji türünden muzdaripseniz de fıstık alerjiniz olması ihtimali de diğer insanlara göre daha yüksek olur. 
• Genetik yatkınlık: Ailesinde herhangi bir şeye alerjisi olan biri bulunanların fıstık alerjisi olma ihtimali artar. 
• Atopik dermatit: Egzama gibi cilt rahatsızlığı olanların fıstık alerjisi gibi gıda alerjilerinden etkilenme olasılığı da yüksektir. 

Fıstık Alerjisi Teşhisi Nasıl Konur?

Fıstık alerjisinin teşhisinin konması için gıda alerji uzmanı fiziki muayene yapar ve kişinin hikayesini detaylı şekilde dinler. Ardından deri prick testi, kan testi, besin yükleme testi gibi testler uygulanır.

Alerji durumlarında uygulanan yetişkinlerde fıstık alerjisi testi kapsamın alerjen madde az miktarda cilt altına konur ve etkiler incelenir. Olumsuz semptomlar alerji olduğunu doğrular. Ardından kan testiyle antikor incelemesi yapılarak fıstığın kandaki etkilerine bakılır. 

Alerjik reaksiyona tam olarak sadece fıstığın mı sebep olduğunu netleştirmek için eliminasyon diyeti yapılır. Bu diyette fıstık tamamen beslenmeden bir süre çıkarılıp kişinin sağlık durumu takip edilir. Sonrasında kontrollü olarak alerjen şüpheli gıda beslenmeye eklenir ve gözleme devam edilir. Eliminasyon diyeti uzmanın yönlendirmesine göre 2-8 hafta arasında sürer. 

Tüm süreç sonrasında fıstık alerjisine dair teşhis konur. 

Bebeklerde Fıstık Alerjisi

Özellikle bir kez hafif bile olsa alerjik reaksiyon yaşayan ve orta veya yüksek şiddetli ve çocuklar için fıstık alerjisi testinin yapılması gerekir. Uzman görüşüyle yapılacak tüm tetkik ve incelemeler sonrasında gerekli yönlendirmeler yapılır.    

Yer fıstığı alerjisi genellikle ömür boyu süren bir sağlık durumudur ancak bunu aşan çocuklar da vardır. Bu durumlarda, çocuk büyüdükçe sindirim sistemi olgunlaşır ve yer fıstığına alerjik reaksiyon göstermeden maruz kalmayı kaldırabilir hale gelir. Yer fıstığı alerjisinin bazı dönemlerde sönümlenip sonra alevlenmesi de olasıdır. 

Fıstık Alerjisi Tedavisi Nasıl Olur?

Herhangi bir gıda alerjisinde olduğu gibi fıstık alerjisinde de semptomlara neden olan fıstıklı ürünlerden kaçınmak için gerekli adımları atmak en mühim önceliktir. Ayrıca olumsuz durumlar meydana geldiğinde nasıl hareket edileceğine dair planın kişi ve yakın çevresi tarafından bilinmesi gerekir.

Genellikle fıstık alerjisi atağı riski olan kişiler acil durumlar için epinefrin enjeksiyonu gibi yatıştırıcılar taşırlar. Alerji tetiklendiğinde bu enjeksiyonun hemen yapılması ve kişinin acil servise gitmesi gerekir. Acil serviste genelde adrenalin tedavisi yapılır. Kişi solunum yetmezliği yaşıyorsa maskeyle veya burundan kanülle oksijen tedavisine geçilir. Yüksek riskli durumlarda alerji semptomları yaşayan kişinin yoğun bakıma alınması gerekebilir. 

Yer fıstığı alerjisini tedavi etmek veya en azından anafilaksi gibi hayati risk oluşturan alerjik semptomları kontrol altına alabilmek için oral immünoterapi yöntemi hala araştırma aşamasında olan bir uygulamadır. Oral immünoterapide, sindirim sistemi gelişen bebeklere düşük dozlarda ve formda yer fıstığı verilip bağışıklık sisteminin alerji oluşmaması yönünde gelişmesinin sağlanması amaçlanır. 

Fıstık Alerjisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Fıstık alerjisinde de yaşanma ihtimali olan anafilaksi nedir?

Anafilaksi ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir alerjik reaksiyondur. Yer fıstığı veya arı sokması gibi alerjiniz olan bir şeye maruz kaldıktan birkaç saniye veya dakika sonra ortaya çıkabilir. Anafilaksinin belirtileri şunlardır;

• Boğazdaki şişmenin nefes almayı zorlaştırması
• Kan basıncında ciddi bir düşüş
• Nabzın hızlanması
• Baş dönmesi
• Bilinç kaybı

Fıstık alerjisi şüphesi varsa ne yapılmalı?

Yer fıstığına alerjiniz olduğundan şüpheleniyorsanız bir alerji uzmanına görünmeniz gerekir.  almadan önce reaksiyonlarınızı not alarak takip etmeniz faydalı olur. Ne kadar fıstık yedikten sonra rahatsızlıklar başladı ve semptomlar nelerdi, ne kadar sürdü, siz neler yaptınız vb. soruların yanıtlarını yazmanız uzmanla görüşmeye gittiğinizde sağlıklı teşhis konulması için faydalı olur. 

Yer fıstığı alerjisine karşı nasıl önlemler alınabilir?

Yapılan bazı araştırmalara göre bebeklerin 4-6 aylıkken yer fıstığı ile uzman kontrolünde tanıştırılmasının ileride alerji yaşama riskini %80 gibi ciddi bir oranda azaltabildiğini göstermektedir. Ancak bu konuda tıbbi olarak geniş çaplı kabul henüz yoktur. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.