Şant (hidrosefali) ameliyatı, hidrosefali hastalığının tedavisinde uygulanan cerrahi bir işlemdir. Beynin derinliklerindeki ventriküllerde (boşluklarda) beyin omurilik sıvısının birikmesi sonucu gelişen hidrosefali, nörolojik bir hastalıktır. Genellikle doğumda ya da doğumdan kısa bir süre sonra ortaya çıkan hidrosefali hastalığı, zamanla beyindeki bir hasar ya da yaralanmadan da kaynaklanabilir. Şant (hidrosefali) ameliyatı hakkında merak ettiğiniz tüm detaylar ve “Şant ameliyatı nedir?” sorusunun cevabı için okumaya devam edebilirsiniz.

Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Nedir?

Beyin omurilik sıvısı beyin ve omurgayı koruyup tamponlayan berrak ve renksiz bir sıvıdır. Bu sıvı beyindeki ventriküllerden akar ve kan dolaşımında geçip yeniden emilmeden önce beyin ve omuriliği yıkar. Normalde vücut her gün belirli miktarda beyin omurilik sıvısı üretir ve aynı miktarı kan dolaşımından geri emer. Bu döngü bozulduğunda beyin omurilik sıvısı ventriküllerde birikir ve aşırı birikme sonucu beyin fonksiyonlarını yerine getirmede zorluk yaşayarak beyin hasarı hatta ölüm gerçekleşebilir.

Beyin omurilik sıvısının birikmesi ventriküllerin genişlemesine yol açarak beyin dokuları üzerinde baskı oluşturarak hasar neden olur. Ventriküllerde biriken beyin omurilik sıvısının tedavisi için şant (hidrosefali) ameliyatı denilen bir işlem yapılır. Ventriküllerde biriken beyin omurilik sıvısının şant adı verilen içi boş bir tüp aracılığı ile boşaltılmasına ve vücutta yeniden emilebileceği bir başka bölgeye yönlendirilmesini amaçlayan cerrahi işlem şant (hidrosefali) ameliyatı olarak tanımlanır. Bu işlem sayısında beyin omurilik sıvısının beyin dokuları üzerinde uyguladığı aşırı baskı ortadan kaldırılabilir ve yürüme zorluğu, mesane kontrolü eksikliği ve hafif demans gibi semptomların hafiflemesi sağlanabilir.

Çocuklarda Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Nasıl Olur?

Bebeklerde ve çocuklarda şant ameliyatı genellikle enfeksiyon riskinin yüksek olması tıkanma ya da beyin omurilik sıvısının fazla ya da eksik boşalıma neden olması gibi faktörlerden dolayı pek tercih edilmez. Özellikle 6 aydan küçük çocuklarda ameliyat sonrası komplikasyon riskini azaltmak amacıyla endoskopik yöntem adı verilen bir işlem uygulanır. Çocuklarda ve bebeklerde beyin omurilik sıvısının yapısında bir değişiklik oluşturmadan normal sıvı akışını sağlaması, bu yöntemin tercih edilme nedenidir.

Şant kullanılmadan dolaşım yollarındaki tıkanıklık açılır ya da ventrikülostomi adı verilen bir işlem ile yeni yol açılarak biriken beyin omurilik sıvısı boşaltılır. Bu işlem için kafa derisi üzerinde 1-2 santimetre cilt kesisi yapılır ve ortalama 8 milimetre genişliğinde kafatasına bir delik açılarak endoskop yani ışıklı kamera ile beyindeki üçüncü karıncığa ulaşılır. Üçüncü karıncık, beyincik ve omurilik sıvısının ana dolaşım kanallarından birine ev sahipliği yapar. Burada oluşan bir tıkanıklık beyin omurilik sıvısının akışını engeller ve sıvı birikimine yol açabilir. Endoskopik yöntem ile bu tıkanıklık açılabilir ya da yeni bir akış yolu oluşturulur. Böylece biriken sıvının akması sağlanır.

Kadınlarda Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Nasıl Olur?

Kadınlarda da hidrosefali hastalığını tedavi etmenin en yaygın yolu şant (hidrosefali) ameliyatıdır. Beyin omurilik sıvısının biriktiği ventriküle cerrahi işlem ile şant adı verilen bir tüp yerleştirilir. Şant, beyin omurilik sıvısının tahliye edilmesini sağlayan küçük ve esnek yapıya sahip bir tüptür. Bir valf sistemi işlevi gören tüp biriken beyin omurilik sıvısını emer ve vücudun diğer bölgelerine genellikle karın ya da karın boşluğuna yönlendirilir.

Gebelik döneminde bebeğin büyümesine bağlı olarak karın boşluğunda basıncın artması şantın işlevini etkileyebilir. Bu nedenle gebelik süreci boyunca hastanın hem kadın doğum doktoru hem de beyin ve sinir hastalıkları cerrahisi tarafından sıkı bir şekilde takip edilmesi önemlidir.

Erkeklerde Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Nasıl Olur?

Erkeklerde şant ameliyatı, kafatasına açılan küçük bir delik aracılığı ile şant adı verilen tüp şeklindeki cihazın sıvı birikimi olan beyin bölgesine yerleştirilmesi şeklinde yapılır. Şantın bir ucu beyin omurilik sıvısının biriktiği ventrükül adı verilen beyin boşluğuna diğer ucu da sıvı emiliminin daha kolay sağlandığı karın ya da kalp boşluğuna yerleştirilir. Lumboperitoneal şant adı verilen ameliyatta, ventriküllerden emilen sıvı karın duvarı ve bağırsaklar arasında yer alan boşluğa bir diğer adıyla peritona verilir. Bu kısım sıvının en iyi emildiği vücut bölümüdür.

Yaşlılarda Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Nasıl Olur?

Hidrosefali, yaşlılarda sık görülen bir hastalıktır. İleri yaşlarda hidrosefaliye eşlik eden birden fazla kronik hastalık olasılığı da yüksektir. Aynı zamanda şant, cerrahi bir işlem olduğu için açılan kesilerin iyileşmesi yaşa bağlı olarak daha uzun sürebilir. İşleme bağlı komplikasyon riski artabilir. Yaşlılarda hidrosefali (şant) ameliyatından sonra takibinin iyi yapılması ve komplikasyonların değerlendirilmesi hayati önem taşır.

Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Şant (hidrosefali) ameliyatı için üç parçadan oluşan bir şant sistemi kullanılır. Şant sistemi; omurilik sıvısını boşaltmak için ventriküle yerleştirilen ve ventriküler kateter adı verilen ince esnek bir tüp, omurilik sıvısının akışını düzenleyen bir valf ve sıvının vücuttan boşaltımını sağlayan ikinci bir kateterden oluşur. Bu işlem için kullanılan şant kalıcıdır ve şantlarda meydana gelen deformasyonların onarılması için hayat boyu ek cerrahi işleme gerek duyulabilir.

Şant (hidrosefali) ameliyatı için cerrah, başın arkasına küçük bir kesi yapar ve kateterin bir ucunu sıvı birikiminin yaşandığı ventriküle yerleştirir. Kateterin diğer ucunu ise cilt dokusunun altına ve genellikle biriken sıvının akıp emilebileceği karın boşluğuna ya da bazı durumlarda kalp ya da akciğer etrafındaki alanlara da yerleştirilebilir. Kişinin ihtiyaçları doğrultusunda kateterin nerede biteceğine cerrah karar verir. Cerrahi işlem sonrası valf sistemi, omurilik sıvısının basıncının düzenlenmesinden sorumludur. Çok fazla ya da çok az beyin omurilik sıvısı akmasını önleyebilmek amacıyla şant tüpünden sıvı akışını kontrol eder. Valf cihazı ventrikülere yerleştirilen şanta bağlıdır. Genellikle cilt dokusunun altında başın üstüne ya da kulağın arkasına yerleştirilir.

“Şant (hidrosefali) ameliyatı kaç saat sürer?” sorusunun cevabı yapılan işleme göre 15-30 dakika sürer. Yaklaşık 1 saatlik genel anestezi sonrası cerrahi işlem tamamlanır. “Şant (hidrosefali) ameliyatı zor mu?” sorusu ise operasyonu gerçekleştiren cerrahın tecrübesi ve bilgisine bağlıdır. Şant ameliyatı konusunda uzman bir cerrah tarafından yapılan bir işlemdir. Sıvı birikimine bağlı olarak ameliyat güçleşebilir. Cerrahi işlem sonrası şant (hidrosefali) ameliyatı riskleri için hasta ilk 24 saat nörolojik gözlem altında tutulur. Genellikle bir iki gün içinde hasta taburcu edilir. Ancak bazı durumlarda ek izleme için birkaç gün daha hasta gözlem altında tutulabilir.

Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Cerrahi işlemin uygulandığı tüm durumlarda risk söz konusudur. Şant (hidrosefali) ameliyatı sonrası cerrahi işlem ile amaçlanan hedefe ulaşılamayabilir. Ameliyat öncesi var olmayan nörolojik bozukluklar gözlenebilir. Şant (hidrosefali) ameliyatı riskleri arasında aşağıdakiler yer alabilir:

• Şantın çalışmaması,
• Şantın aşırı çalışması sonucu ventriküllerde küçülme,
• Şantın tıkanması,
• Cerrahi işlemin uygulandığı bölgede açılma
• Beyin omurilik sıvısı sızıntısı,
• Enfeksiyon
• Şantın enfekte olması
• Ventrikülit
• Menenjit
• Kafa çevresinde büyümenin devam etmesi
• Karın içi organlarda ve damarlarda zedelenme.

Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Sonrası Ne Yapmalıyım?

Şant (hidrosefali) ameliyatı sonrası, hastanın boyun, göbek gibi kateterin uygulandığı bölgelerde hassasiyet, gerginlik ve bir miktar ağrı hissetmesi normaldir. Cerrahi işlemi takip eden ilk birkaç hafta baş ağrısı hissedilebilir. Ağrılar için doktorun önerdiği ağrı kesiciler kullanılabilir. Yorgunluk hissetmenizde doğaldır. Bu süreçte dinlenmek iyileşmeyi destekleyebilir. Kas gücünün artması ve denge fonksiyonlarının yerine gelmesini sağlamak amacıyla doktorunuz hafif tempolu kısa yürüyüşler önerilebilir. Şant (hidrosefali) ameliyatı sonrası genellikle bir iki hafta içinde normal yaşama dönmek mümkündür. Ancak ameliyat sonrası ilk 4-6 hafta;

• Ağır kaldırmaktan kaçınmalı,
• Yoğun egzersiz yapmamalı,
• Araba kullanmamalı,
• Temas sporlarından uzak durmalısınız.

Uçakla seyahat etmek için doktorunuza danışmalısınız. Uzun süreli araba ya da otobüs seyahatlerinde kan akışını desteklemek için 2 saatte bir hareket etmeye çalışmalısınız.

Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Kaç Günde İyileşir?

Tüm cerrahi işlemlerde olduğu gibi ameliyat sonrası her hastanın iyileşme süreci birbirinden farklıdır. Şant ameliyatı sonrası hasta ilk 24 saat gözlem altında tutulur ve hastanede birkaç gün yatması gerekebilir. Genellikle bir iki hafta içinde normal yaşamına geri dönebilir. Ancak şant kalıcı bir cihazdır ve ömür boyu hastanın takibi yapılması önemlidir.

Sık Sorulan Sorular

Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Kaç Saat Sürer?

Şant ameliyatı, genel anestezi dâhil olmak üzere ortalama 1 saat sürer. Cerrahi işlem, beyin omurilik sıvısının miktarına ve kateterlerin takılma yerine göre 15-30 dakika sürer.

Şant (Hidrosefali) Ameliyatı Zor mu?

Şant (hidrosefali) ameliyatı, zorlu cerrahi işlemler arasında yer alır. Beyin ve omurilik bölgesinin hassas olması ve yapılan işlemin incelik istemesi, operasyonu zor hale getirir. Ancak alanında uzman bir cerrah ve deneyimli ekip arkadaşlarına sahip donanımlı bir hastanede işlemin daha kolay gerçekleşmesi sağlanabilir.

Şant Dışarıdan Bakıldığında Fark Edilir mi?

Şant tüpleri ve valf sistemi, cilt altı dokuya yerleştirildiği için bebekler haricinde yetişkinler ve çocuklarda dışarıdan bakıldığında fark edilmez. Ancak elle muayene ile cilt altındaki şant hissedilebilir.

Şant Takıldıktan Sonra Sürekli Takip Gerekli mi?

Şant, kalıcı bir cihazdır ve çalışıp çalışmadığının kontrol edilmesi için yaşam boyu takip edilmesi gerekir. Şant ameliyatı sonrası 3 ayda bir ve daha sonra 6 ayda bir doktor tarafından kontrol edilmesi önemlidir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.