Normalde tüm kas hareketleri vücutta komplike bir sistem tarafından yönetilir. Bazı kaslar kasılırken bazı kasların gevşemesi gerekir. Merkezi sinir sisteminde herhangi bir sebepten hasar oluştuğunda kas hareketlerinin sağlıklı şekilde gerçekleşme mekanizması da bozulur. Sonuç olarak birçok kas aynı anda kasılır yani spastisite tablosu oluşur. Çoğunlukla bacaklarda kasılma olsa da vücudun farklı bölgelerinde de benzer sorunlar yaşanabilmektedir. 

Spastisite ne demek sorusunun cevabı hastalık olarak verilirse tam doğru olmaz zira birçok kasın anormal olarak kasılması aslında bir semptom, sorun bildiren bir sinyal gibidir. Esas kök neden çoğunlukla ciddi bir hastalıktır. Kök neden olabilecek hastalıklar beyin hasarı, felç ve omurilik yaralanması sayılabilir. 

Spastisite Nedir?

Spastisite nedir sorusunun cevabı özetle, beyin ve omurilikte deformasyon yaratan hastalıklar sonucu kas kasılma ve gevşeme mekanizmasında yaşanan sorundur, şeklinde verilebilir. Bu tablonun tanım kelimesi olan spastisite nedir tıp literatüründe sözcük anlamı nedir diye merak edenler için Yunanca spasticus kelimesi çekmek anlamına gelir. Spastisitede de kasların kontrolsüzce çekilip kasılı kalması durumu söz konusudur.    

Kas kasılmaları problemi genelde beyin ya da omurilikte bulunan kas hareketleri kontrol alanlarındaki sinirsel hasarlar nedeniyle oluşur. Tetikleyici nedenler arasında omurilik yaralanması, multipl skleroz ve serebral palsi gibi hastalıklar vardır. 

 ve  olanların ortalama %80'ini kapsamakla birlikte, dünyada 12 milyondan fazla insan spastisiteden mustariptir.

Spastisite Belirtileri Nelerdir?

Spastisite ne demek iyi anlayabilmek için semptomları bilmekte yarar vardır. Normalde kaslar gerginlik yoğunluğunu beyne motor nöronlar aracılığıyla iletir. Beyin ya da omurilikte hasar olduğunda bu iletişim kanalı sağlıklı işlemez ve kaslar gevşeme ve kasılma süreçlerini doğru ilerletemez. Yaşanan durum spastisite olarak adlandırılır ve belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Kas hareketleri kontrolünde zorlanma 
• Anormal şekilde artmış kas tonusu (Hipertonisite)
• Kaslarda sertlik
• Hızlı kas kasılmaları (Klonus)
• Abartılı derin tendon refleksleri
• Kas spazmları
• Ağrılı kas kasılmaları
• Bacakların istemsiz şekilde çaprazlanması
• Sabit eklemler (kontraktürler)
• Anormal duruş
• Kemik ve eklem deformiteleri

Spastisitenin Yarattığı Zorluklar Nelerdir?

Spastisite hastaları fizyolojik, psikolojik ve psikososyal zorluklar yaşarlar. Kasların anormal şekilde gerilmesi durumu bedende şekil bozuklukları yarattığı için hem fiziksel hem de duygusal olarak negatif etkilenme olur. Kasılma problemlerinin oluştuğu bölgeye göre zorluklar da değişir. Örneğin bacak problemleri yürümeyi zorlaştırırken, kol ve el kasları problemleri tüm yaşamı kısıtlı hale getirir. 

Yaşanabilecek olası zorluklar şöyle sıralanabilir:

• Kas kasılmaları sebebiyle oluşabilecek kas spazmı gibi fiziksel rahatsızlıklar
• Kas kasılmaları nedeniyle günlük aktivitelerde kısıtlanma
• Kişisel bakım ve hijyende zorlanma ve bazen yardımcıya ihtiyaç duyma 
• Yürümede zorlanma
• Ayaklarda nasırlaşma
• ,, özgüven sorunları gibi psikolojik problemler

Spastisite Sebepleri Nelerdir?

Spastisiteye beyin, omurilik veya motor sinirlerdeki hasarlar sebep olur. Bunları tetikleyen bazı hastalıklar ve durumlarda otomatik olarak spastisite oluşmasına da neden olur. 

Spastisite nedenleri şöyle sıralanabilir:

• Bebeğin doğumda oksijensiz kalması
• Multipl skleroz (MS)
• Serebral palsi (SP)
• Amyotrofik lateral skleroz (ALS)
• Adrenolökodistrofi (ALD)
• Krabbe hastalığı


• Kalıtsal spastik  
• Travmatik beyin veya omurilik yaralanması


• Felç

Spastisite Tanısı Nasıl Konur?

Doğuştan ya da sonradan ortaya çıkabilen spastisitenin tanısı nörolojik değerlendirme ile konur. Nöroloji uzmanı hastanın öyküsünü dinler, fiziksel muayeneden sonra sinir sistemi görüntüleme tekniklerinden yararlanılır.  

Fiziki muayene esnasında oturma, kalkma, yürüme gibi eylemlerin ne kadar sağlıklı olduğuna bakılır. Refleksler ve kas gerginliği kontrol edilir. 

Spastisite Tedavisi Nasıl Olur?

Spastisitede her hastada sorunlu kaslar farklı bölgelerde olabilir. Bu yüzden tedavi süreci kişiye özel olarak şekillenir. Tedavi süresince hastanın yaşam kalitesini yükseltmeye yönelik uygulamalara başvurulur. Daha rahat hareket etmek, bireysel bağımsızlık sınırlarının genişletilmesi ve ağrıların minimuma indirilmesi ana hedefler arasında yer alır. 

Kasları gevşetmek, sertlikleri gidermek için uzman terapistler destek verir. Eğer problem yaşayan kişi çocuksa kas büyümesini teşvik etmek de hedefler arasında yer alır. 

Tedavi sürecinin merkezinde fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları vardır. Kişiye özel hazırlanan egzersiz programında kas esnekliği artırılır ve hareket aralığı genişletilir. Fizik tedavi sayesinde hastanın ağrıları hafifler ve fiziksel hareketleri iyiye gittikçe morali de yükselir.  

Tedavi programına ilaçlar, geçici alçılar, terapötik sıcak ve soğuk uygulamaları, botulinum toksin uygulaması, biofeedback tedavisi ve elektriksel stimülasyon gibi destekleyici yöntemler eklenebilir. 

Bazı hastalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Alçı ve ateller sayesinde spastik kasların işlevselliğinin artması sağlanabilir.  

Kas problemleri fiziksel sorunlarla birlikte psikolojik olarak zor bir duruma da neden olur. Bu yüzden  almak da spastisitede önerilir. 

Spastisitede multidisipliner bir tedavi süreci çok önemlidir. Eğer tedaviyle ilerlenmezse ciddi ağrılar, kalıcı eklem sorunları, kronik kabızlık ve bası yaralarının yanında depresyon gibi ciddi psikolojik sorunlar oluşabilir.

Spastisite Fizik Tedavisinde Kullanılan Egzersizler ve Yöntemler

Spastisite nedir FTR (Fizik Tedavi Rehabilitasyon) nasıl destek olur soruları genellikle birlikte sorulur. Zira spastisitenin tedavisinde FTR çok önemli yer tutar. Farklı seviyelerdeki spastisiteler farklı fizik tedavi egzersizleri gerektirir. Bu egzersizler uzmanla birlikte ve bazıları uzmanın yönlendirmesiyle evde yapılır. 

• Esnetme Egzersizleri: İlk tedavi egzersizi olarak genellikle esnetme hareketleri yapılır. Ağrı olmayacak aralıkta kasın hareket açıklığı esnetilir. 
• Aktif Egzersizler: Spastik kaslarda biraz hareket olabiliyorsa aktif egzersizler yapılabilir. Hareket kabiliyetine göre hastayı zorlamayacak şekilde kasılı kasların karşıtındaki kaslar çalıştırılır. 
• Elektriksel Uyarı ile Birleşik Egzersizler: Elektriksel stimülasyon kas egzersizlerine zaman zaman eklenen bir yöntemdir. Özellikle felç gibi ciddi sorunlar sonucu kas hareketliliği sorunu yaşayanlarda elektriksel uyarım etkili olabilen bir yöntemdir. 
• Ağırlık Taşıma Egzersizleri: Kol ve bacağını düz pozisyona getirebilen hastalar için ağırlık taşıma egzersizleri tedavi sürecinde önerilir. 
• Felçli Kaslarda Pasif Egzersiz: Pasif egzersiz beyine kas hareketlerini yeniden öğrenmeye yardımcı olabilen bir yöntemdir. Bu yöntemde fizyoterapist desteğiyle egzersiz yapılır. 
• Ayna Terapisi Egzersizleri: Ayna terapisi özellikle el ve kollar için kullanılır. Bu egzersizde bir ayna karşısında aynadaki görüntüde olan yön değişiminin illüzyonundan faydalanılır. Hareket edebilen el ve kolunuzu kıpırdatarak aynada ters görüntü oluştuğundan görüntüde sanki problemli el ve kolunuzun hareket ettiğini gözünüzün görmesi beynin de bir nevi kandırılması anlamını taşır. Bazı kişilerde etkili olabilmektedir.   
• Zihinsel Egzersizler: Zihinsel olarak kaslarınızı sağlıklı bir şekilde hareket ettirdiğinizi görselleştirmek nöroplastisiteyi artırabilen bir yoldur. 

Sıkça Sorulan Sorular

Spastisite geçici midir?

Spastisitede altta yatan nedenler ve hastalıklar tedavi edilebilirse kas gerginliği için de uygulanan yöntemler sayesinde çok parlak sonuçlar alınabilir. Kasılmalar azalabilir, hasta günlük aktivitelerine yapabilir hale gelebilir ve kendi kendine yetebileceği duruma ulaşabilir. Tüm tedavi sürecinde hastanın motivasyonu ve psikolojisinin olabildiğince pozitifte kalması önemlidir. 

Spastisite nasıl anlaşılır?

Spastisite nedir tıp açısından nasıl anlaşılır sorularının cevabı sebep sonuç ilişkisini anlatarak verilebilir. Spastisitede merkezi sinir sisteminden bozuk sinyaller gelir ve kaslarda gerginlik oluşur. Kas spazmları hareketle birlikte artar. Örneğin spastik kaslar koldaysa kol hareket ettirilmeye çalışıldığında daha da kasılı hale gelir. 

Spastik olmak ne demek?

Halk arasında spastik olmak diye tanımlanan durum tıp dilinde spastik-serebral palsi terimine karşılık gelir. Spastik-serebral palsi olan çocuklarda; doğum öncesi, doğum süreci veya doğum sonrasında beyinde kalıcı hasar olması neticesinde hareket güçlüğü ve kaslarda sertlik oluşur. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.