Şap hastalığı, daha çok hayvanlarda ortaya çıkan ve nadir de olsa insanları da etkileyebilen  türüdür.

Halk arasında, dabak hastalığı olarak da bilinen hastalığın semptomları daha çok çift tırnaklı keçi, sığır, koyun ve yaban domuzu gibi hayvanlarda viral enfeksiyon olarak ortaya çıkar ve ağız veya tırnak bölgelerinde etkili olur.

Şap Hastalığı Nedir?

Şap hastalığı nedir sorusuna bulaşıcılığı yüksek viral enfeksiyon hastalığıdır, şeklinde genel bir yanıt verilebilir.

Genelde çift toynaklı evcil veya yabani hayvanlarda görülür. Aphthovirus nedeni ile ortaya çıkan hastalığın 7 farklı türü ve 60’tan fazla alt türü mevcuttur.

Hastalık, her türde farklı özellik gösterdiğinden, virüs bulunan yüzeylere temas edilmesi ya da solunum yolu ile sağlıklı hayvanlara yayılması sonucunda hastalığın ilerlemesi ile birlikte ölüme sebebiyet verebilir.

Şap Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Halk arasında dabak hastalığı olarak da bilinen şap semptomları, hastalığa maruz kalan hayvanların türüne, yaşına veya bağışıklığının kuvvetli oluşuna bağlı olarak hafif ya da şiddetli şekilde ortaya çıkabilir.

Şap hastalığı insanlarda belirtileri, gribal enfeksiyon veya soğuk algınlığına benzer özellik taşır. Hastalık sırasında;

• Ateş görülür
• Aynı zamanda el ve  bölgesinde ortaya çıkan sulu kabarcık şap hastalığı insanlarda belirtileri arasındadır. 

Genel olarak ise şap hastalığı belirtilerin aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür;

• Ayak ve ağız bölgesinde ortaya çıkan içinde sıvı bulunan lezyon
• Şap hastalığı belirtileri arasında meme, damak ve dil bölgesinde meydana gelen yara  
• Uzun süre devam eden geçmeyen 
• Solunum sıkıntısı
• Salya miktarında artış 
• Süt veren ineklerde süt miktarında azalma
• Hareketlerde azalma
• Tüylerin kabarması
• Nedensiz topallama 
• Dilde soyulma
• Tırnak düşmesi
• İştahsızlık 


• Ağız, dudak ve dilde şişme


• Titreme


• Kasılma

Şap Hastalığı Nasıl Yayılır?

Dabak hastalığına neden olan virüs, çok bulaşıcı ve kolay yok olmayan ve tutunduğu yüzeyde uzun süre kalabilen bir yapıya sahiptir.

Isıya karşı dayanıksız olsa da aniden dondurma ve çözünmelere karşı dayanıklılığını muhafaza eder ve yok olmaz. Virüs, solunum yolu ile de geçebilmektedir. 

Hastalığa maruz kalan hayvanlarda yirmi dört saat geçmeden hastalık bulguları görülmeye başlar.

Hayvanın ağzından salyalar akar ağız bölgesinde ve ayaklarda yaralar çıkar ve hayvan ot yiyemez duruma gelir. 

Ağızdaki yaralar birkaç gün içerisinde iyileşsede ayaklar kolay iyileşmez ve tırnak düşmesine bile neden olur.

Hastalığa yakalanan hayvanlarda ölüm oranı düşük olsada bu durum genç hayvanlar için farklılık gösterir ve virüs kalbe yerleşerek ölüme neden olabilir.

Şap hastalığı genel olarak aşağıdaki yöntemlerle yayılır; 

• Hastalığa yakalanan hayvanın ağzından akan salya, dışkısı ve idrarı ile
• Hastalığa yakalanan hayvanların, sağlıklı olan hayvanlarla bir arada olmaları
• Kuşlar ve fareler aracılığıyla
• Hayvanlarla ilgilenen kişilerin kullandıkları ekipman ve giydikleri kıyafetleri yeterince steril hâle getirmemeleri nedeni ile
• Hastalık bulaşmış yüzeylere temas edilmesi durumunda
• Hastalık belirtisi taşıyan hayvanlarla ortak yem ve su kullanılması ile
• Hastalığı taşıyan hayvana ait ürünlerin satışı 

Şap Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?

Şap hastalığı belirtileri, hayvanlarda daha erken ortaya çıkabilir fakat hayvanda bulunan enfeksiyon arttıkça hastalığa ait semptomlarda artış yaşanabilir.

Hastalığın bulaşma şekli, hastalığa yakalanan hayvanın türüne göre değişiklik gösterebilir.

Keçi ve koyun gibi küçükbaş hayvanlarda hastalığın seyri hafif olmasına rağmen, sığır gibi büyükbaş hayvanlarda hastalık daha belirgin semptomlar gösterebilir.

Hastalığın çeşitlerini aşağıdaki gibi listeleyebiliriz;

• Asia
• SAT1
• SAT3
• SAT2
• C
• A
• O

Şap Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?

Hastalığın seyri, yetişkin hayvanlara oranla genç hayvanlarda daha etkilidir ve dabak hastalığı ölüme sebebiyet verebilir.

Hastalığın kuluçka dönemi 2 ile 14 gün aralığındadır. Hastalığın tanısının tam olarak konulabilmesi için veteriner hekim tarafından muayene edilmesi gerekir. 

Yapılan muayenede hayvanda dabak hastalığı belirtileri olup olmadığı kontrol edilir.

Ağız bölgesinde köpüklü akıntı ya da salyanın bulunması ve tırnak araları ya da meme de ortaya çıkan lezyonlar hastalığın belirtileri arasında yer alır ve bu belirtiler, hastalığın teşhis edilebilmesini kolaylaştırır. 

Dabak hastalığının tedavisi için sadece fiziki olarak yapılan muayene yeterli olmayabilir.

Hastalığın birçok türünün bulunması nedeni ile doğru aşının yapılabilmesi için öncelikle virüsün türü belirlenmelidir.

Hastalığın teşhis edilebilmesi için klinik testlerden de faydalanılabilir. Bu testler şunlardır;

• Antijen ELİSA testi

Şap Hastalığı Kaç Günde Geçer?

Şap hastalığına neden olan virüs sığır derisinde 28 gün, samanda 15 hafta, kuru otta 5 ay, toprakta ise 4 hafta süreyle durabilir ve hastalıkta yayılmaya devam edebilir.

Şap hastalığı belirtileri insanlarda genelde hafiftir ve birkaç gün gibi kısa süre içerisinde iyileşme görülebilir.

Hastalık bulaşıcı bir hastalık olduğundan, her ihtimale karşı, şap tanısı konmuş kişilerin sağlıklı bireylerle temas etmemeleri gerekir.        

Şap Hastalığı için Uygulanan Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Hastalık,  kuvvetli olan hayvanlarda daha hafif seyreder ve ölümcül etkiye neden olmasa da belirtiler fark edildiğinde hastalığın yayılmasının önüne geçebilmek için veteriner hekim ile irtibat halinde olmak gerekir.

Bulaşıcı bir hastalık olan dabak hastalığı, viral bir hastalıktır ve bu hastalığın birçok farklı türü bulunduğundan, tedavisi tam olarak yapılamamaktadır. 

Hastalığın ortaya çıkmasını önlemek için düzenli olarak aşı yapılması gerekir.

Hastalığa dair belirtiler ortaya çıktığında hastalığın yayılmasını önlemek için hasta hayvanın diğer hayvanlardan ayrı yerde saklanması gerekir.

Aynı zamanda hasta hayvanla ilgilenen kişilerin, hastalığın yayılmaması için giydikleri kıyafet, ayakkabı ve kullandığı ekipmanları steril hale getirmeleri gereklidir. 

Şap Hastalığı Korunma Yöntemleri

Dabak hastalığı, bulaşıcı bir hastalık olduğundan, hastalığın önlenmesi için düzenli olarak şap önleyici aşının 6 ayda bir yapılması gerekmektedir.

Bu hastalıktan korunabilmek için

• Süt veren hayvanların sağılma işlemi sırasında meme ve sağım sırasında kullanılacak aparatların temizliğine dikkat edilmesi
• Hastalık belirtisi olan hayvanların, bulaşmayı önlemek için ayrı yerde tutulması
• Dabak hastalığı bulunan ahırdaki hayvanla ilgilenen kişinin üstüne giydiği giysi ve ayakkabının ahırdan dışarı çıkarılmaması
• Hasta hayvana verilen ve atık hale gelmiş yem ve otların yakılması

Şap Hastalığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Şap Hastalığı İnsana Bulaşır mı?

Dabak hastalığı geçiren hayvanlar ile ilgilenen kişilere nadir de olsa bulaşabilme riski bulunan hastalık, daha çok bağışıklığı zayıf çocuk ya da yaşlı bireylerde ortaya çıkabilir. 

Şap Hastalığı Olan Hayvanın Eti Yenirse Ne Olur?

Şap, bulaşıcı viral enfeksiyon hastalığı olduğundan, bu hastalığa yakalanmış hayvanın etinin sağlık sorunlarına neden olabileceği göz ardı edilmemelidir. Şap hastalığı taşıyan bir hayvanın kesilmesi ve etlerin dondurulması halinde bile hastalığa neden olan virüs inaktive olmaz. Kesim sonrası 4 derecede muhafaza edilirse 1 veya 2 gün içerisinde virüs inaktive olabilir.

Şap Hastalığı Olan İneğin Sütü İçilir mi?

Dabak hastalığına yakalanan hayvanların, salya, dışkı veya idrarlarından hastalık yayılabildiği gibi ahıra giren kemirgenler aracılığıyla veya sütlerinden de hastalığın bulaşma ihtimali olabilir. Hastalığa yakalanmamak ve hastalığın yayılmasını önlemek için hayvan iyileşene kadar sütünden içilmemesi gerekir. 

Şap Hastalığı Olan Hayvan Nasıl Anlaşılır?

Dabak hastalığına yakalanan hayvanların ağız, meme ve tırnaklarında yara meydana gelir. Hayvanda iştah kaybı vardır ve bu iştah kaybına bağlı olarak da hayvandan alınan süt miktarında azalma olur. Hasta hayvanın ağzından salya akar ve ateşi 40 ile 41 dereceyi bulabilir. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.