Osteopeni, kemiklerde mineral yoğunluğunun azalmasıyla ortaya çıkan tabloya verilen tıbbi isimdir. Kemiklerdeki optimum mineral yoğunluğu kişinin vücut tipi ve yaş gibi farklı etkenlere göre değişir.

Kişi, yaşına ve bedenine göre sahip olması gereken referans aralıkta kemik yoğunluğuna sahip değilse osteopeni durumu vardır. Osteopeninin sebepleri arasında , hipertiroid, sigara kullanımı ve yaşlılığa bağlı hormonal değişimler gibi çeşitli nedenler vardır. Özellikle 50 yaş üzerindeki kişilerde ve kadınlarda daha çok görülür. 

Düşük kemik yoğunluğu kemiklerin zayıflamasına neden olur. Kemik mineral yoğunluğu yani BMS azaldıkça tehlike çanları çalmaya başlar. Referans aralığın biraz altında olmak herhangi bir sağlık sorunu ya da şikayet yaratmayabilir ancak tedaviye başlanıp önlem alınmazsa durum ciddileşebilir.  

Osteopeni Nedir?

Osteopeni nedir sorusu özetle kemiklerde mineral kaybıyla birlikte kemik gücünün azalması durumudur, şeklinde yanıtlanabilir. Her ne kadar bazen hastalık olarak tanımlansa da aslında kemiklerdeki bir miktar mineral kaybı genelde hastalık olarak tanımlanacak kadar ciddi bir durum değildir.

Osteopeni tablosu bir nevi vücut için önlem alınması gerektiğini gösteren bir uyarı sinyalidir denebilir. Kemiklerin ileri derecede zayıflamasının önünü kesebilmek için uygun adımların atılması gerekir. 

Osteopenide başlangıç seviyesinde pek belirti görülmeyebilir. Kemik zayıflığı ilerledikçe ağrı ve güçsüzlük gibi problemler ortaya çıkmaya başlar. Osteopeninin tedavisi genel hatlarıyla  ve mineral takviyeleri, beslenme düzeni değişimi ve egzersiz gibi destekleyici önerileri kapsar.

Özellikle D vitamini ve kalsiyum konusunda çok özenli davranmak gerekir. Ulusal Osteoporoz Vakfı (NOF), 50 yaş üstü kişilerin günde 1.200 ile 1.500 mg arasında kalsiyum ve 800-1.000 IU arasında D vitamini ihtiyacı olduğunu belirtmektedir. 

Osteopeni Neden Olur?

Osteopeninin yani kemiklerde mineral yoğunluğunu azalmasının nedeni; yaşam tarzı, bazı hastalıklar, bazı ilaçlar gibi farklı konularla ilgili olabilir.

Osteopeniyi oluşturan genel nedenler şu şekilde sıralanabilir:

•  ve  eksikliği 
• Aşırı  tüketimi
• Kemik sağlığı için yeterince hareket etmemek
• Mide asidi fazlalığı sorunu
• Çok fazla et yemek
• Çok zayıf ya da çok kilolu olmak
• Yaşa bağlı hormonal değişimler
•  sürecinde hormonal değişimler
•  ve  kullanımı
• Genetik yatkınlık
• , hipertiroid gibi hastalıklar
• Bazı ilaçlar

Osteopeni Belirtileri Nelerdir?

Osteopeninin seviyesi çok ilerlemedikçe genelde tıbbi belirti ya da şikayet görülmez. Osteopeni ağrı yapar mı sorusunun cevabı da genellikle hayır, olarak yanıtlanabilir. Osteoporoza geçmeye yakın olan çok ileri derece osteopenide biraz  görülebilir.

Bu tip durumlarda yaşanan diğer belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Kemik yoğunluğunda düşüş
• Halsizlik, güçsüzlük
• Kemiklerin daha kolay zarar görmesi

Kimler Daha Çok Osteopeni Riski Taşır?

Kemik yoğunluğu 25-30 yaş aralığında üst seviyelere çıkar. Bu yaşlardan sonra ise kemiklerin gücünde yavaş yavaş azalma olur. Kemik sağlığına, sağlıklı yaşam şartlarına uyulmazsa kemik yoğunluğunun azalma hızı çok yüksek olabilir. Bu yüzden özellikle 35-40 yaş sonrasında kemik sağlığına ekstra özen göstermeye başlamakta fayda vardır. 

Kemik güçsüzlüğü sebebiyle ileri seviye osteopeni ve ardından  yaşama riski daha yüksek olan gruplar şöyle sıralanabilir:

• 50 yaş üstü kişiler
• Aşırı sigara ve alkol tüketenler
• Sağlıksız beslenenler
• Yeterince egzersiz yapmayanlar
• Genetik yatkınlığı olanlar

Osteopeni Nasıl Teşhis Edilir?

Osteopeniden şüpheleniliyorsa öncelikle uzman hekime başvurmak gerekir. Doktor, kişinin hikayesini dinleyerek genetik yatkınlık olup olmadığı gibi konuları inceler. Fiziksel muayenenin ardından kemik yoğunluğu testi yapılır. 

• DEXA (Çift enerjili X-ışını absorpsiyometrisi) ile X ışınları sayesinde hızlı şekilde sonuç alınır. Test sonuçlarında T-puanına göre teşhis konur. 
• T-puanı; +1 ile –1 arasındaysa kemik yoğunluğu normaldir.
• T-puanı; -1 ile –2,5 arasındaysa kemik yoğunluğu düşüşe geçmiştir, osteopeni vardır.
• T-puanı; -2,5’ten arasındaysa kemik yoğunluğu ciddi seviyede düşüktür, osteoporoz vardır.

Osteopeni Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kemik mineral yoğunluğundaki azalmayı telafi etmek için önce buna sebep olan nedenleri bulmak gerekir. Örneğin sebep çölyak hastalığı gibi bir rahatsızlıkla bu rahatsızlığa yönelik tedavinin uygulanmasıyla birlikte kemikleri güçlendirici beslenme ve egzersizler önerilir.

Eğer altta yatan farklı bir sebep yoksa ve kemik zayıflaması nedeni sadece sağlıksız yaşam tarzı ise hayat kalitesini yükseltmek için beslenme ve egzersiz programı düzenlenmesi işe yarayacaktır.

Kemikleri güçlü tutmak için yapılabilecek destekleyici eylemler şöyle sıralanabilir:

• Kalsiyum ve D vitamini alımı konusunda özenli davranmak
• Sağlıklı beslenmek, spor yapmak
• Sigara ve alkolden uzak durmak
• Kafeini azaltmak

Osteopeni İçin Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

Kemik güçsüzlüğü yaşamamak adına yaşam tarzında yapılabilecek bazı düzenlemeler mevcuttur.

Alınabilecek önlemler şöyle sıralanabilir:

• Süt ve süt ürünleri, konserve somon ve sardalya, brokoli ve badem gibi kalsiyum açısından zengin besinleri düzenli tüketmek
• Doğal pekmez ve kuru meyveler tüketmek
• D vitamini alımını yükseltmek için bol bol güneşte zaman geçirmek
• Kemiklerin gücünü artırmak için tempolu yürüyüş, koşu, aerobik, ağırlık kaldırma gibi egzersizler yapmak

Osteopeni ve Osteoporoza Karşı Nasıl Egzersizler Yapılabilir?

Kemikleri güçlendirmek için yapılabilecek bazı basit egzersizler mevcuttur. Aşağıdaki egzersizlerde tekrar sayısını kendinizi rahat hissedeceğiniz şekilde belirleyebilirsiniz. 

• Gövde ve Kalça Egzersizi: Dizler bükülü yere sırt üstü uzanın. Nefes alın, nefes verirken bel çukurunu yere yaklaştırmaya çalışın. 
• Kol ve Üst Bacak Egzersizi: Dört ayak pozisyonunda tam bir masa gibi değil de dizleriniz hafif geride olacak şekilde durun. Karın ve kalçanızı sıkarak 20 saniye durun. 
• Bacak Egzersizi: Yere yan yatarak uzanın. Bir elinizi başınızın altına koyup destek alın, diğer elinizi dirseğinizi bükerek hafif öne koyun. Dizlerinizi hafif bükün. Üstteki bacağınızı yukarı doğru açın, 5 saniye bekleyip kapatın. 
• Omurga ve Bacak Egzersizi: Yere sırt üstü uzanın, dizleri kendinize doğru çekin. Kalçanızı sıkarak havaya kaldırın, 5 saniye bekleyin ve eski pozisyona dönün.  
• Denge Egzersizi: Ayakta dik durun. Bir ayağınızı öne doğru sallayın ve yere koyun. Aynı egzersizi diğer ayağınız için de yapın. Bir sandalyeden destek alarak bu sefer de egzersizi bacağı yana açacak şekilde yapın. 

Osteopeni Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Osteopeni ve osteoporoz bağlantısı nasıldır?

Kemiklerin kırılganlığının çok arttığı osteoporoz kadar şiddetli bir rahatsızlık olmasa da osteopeni de yaşam kalitesinde düşüş yaşatan bir durumdur. Osteopeni osteoporoz öncesi mutlak bir basamak değildir yani osteopeni varsa osteoporoz kaçınılmazdır denemez. Ancak osteopeniden mustarip olan kişiler tablonun ağırlaşıp osteoporoz gibi daha ciddi bir hal almaması için dikkatli olmalıdır. Osteopeni bir nevi osteoporozun başlangıç evresi gibidir. Öncelikle kemikleri güçlendirmek ve ardından korumak için uygun yöntemlere başvurmak gerekir. 

Osteopeniyi tetikleyen hastalıklar nelerdir?

Bazı hastalıklar osteopeninin ikincil nedeni olarak görülür. Bunlar arasında hipertiroidizm, , malabsorbsiyon sendromları, , kronik  ve hipogonadizm sayılabilir.

Kimlere kemik yoğunluğu testi yapılır?

Osteopeniden şüphesinde kesin tanı için kemik yoğunluğu testinden yararlanılır. Özellikle 65 yaş üstü kişiler, menopoza giren kadınlar, yumurtalıkları alınan kadınlar, hormon bozukluğu olanlar ve uzun süre yatakta tedavi görenlerde kemik yoğunluğunun düşme ihtimali fazladır. 

Osteopeni ne demek, kelime anlamı olarak osteopeni nedir?

Osteopeninin etimolojik olarak anlamı Yunanca dilbilgisi ile anlaşılır. Yunanca “osteo” kelimesi “kemik” demektir, “peni” kelimesi de azlığı tanımlar. Osteo ve peni kelimelerinin birleşimi de kemik yoğunluğundaki azlığı belirtir. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.