Bebeklerin ve çocukların yaşamasından en çok korkulan hastalıklardan biri havaledir. Havale genelde ateşli geçirildiği bilinen bir rahatsızlık olsa da aslında ateşsiz yani soğuk havale türü de vardır. 

Soğuk havale;  eksikliği, kan şekeri düşüklüğü, tümör, ,  ve kanama gibi sebeplerle olur. Belirtiler arasında ise göz kayması, bilinç kaybı, kollarda ve bacaklarda kasılma,  ve halsizlik sayılabilir. Tekrarlayan soğuk havalelerde epilepsi şüphesi doğacağı için uzmana görünmekte fayda vardır.  

Çoğunlukla 5 dakikadan daha az süren soğuk havalenin uzaması durumunda acil müdahale gerekir. Nöbet geçiren çocuklara doğru yaklaşım çok önemli olduğundan ailelerin bilgilenmesi mühimdir. 

Ateşli Havale Nedir? Soğuk Havale Nedir?

Halk arasında havale denen durum tıbbi olarak nöbet, konvülsiyon ve epilepsi nöbeti gibi isimlerle tanımlanır. Aniden kişinin bilincini kaybettiği, gözlerin kaydığı aşırı bir halsizlikle baygınlık durumuna geçtiği havale geçirme durumunda çok farklı hisler de yaşanabilir. 

Havale çoğunlukla çocuklarda farklı bir hastalığın tetiklemesi sonucunda yaşanan ateşli ve hızlı gelişen bir tıbbi tablodur. Bu türe ateşli havale denir. Hiç ateş çıkmadan da havale olabilir, bu türe de ateşsiz ya da soğuk havale denir. 

Soğuk havale daha çok 6 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklarda görülse de her yaşta yaşanabilen bir rahatsızlıktır. Genelde ciddi bir sağlık sorunu olarak görülmez ve gerekenler yapılırsa iyileşme çabuk olur. Ancak soğuk havale geçirilmesinin sebebi olarak farklı bir hastalık varsa mutlaka buna yönelik tedavinin başlatılması gerekir. Örneğin beyin tümörü gibi ciddi bir durum havaleyi tetiklemiş olabilir. Bu yüzden tekrar eden havalelerde mutlaka detaylı araştırma yapılmalıdır.

Soğuk Havalenin Nedenleri Nelerdir?

Soğuk havalenin net şekilde tek bir sebebi yoktur.

Tetikleyici olabilen bazı nedenler şöyle sıralanabilir:

•  düşmesi 
• Kalsiyum eksikliği
• Kafa travması


• Kanama
• Epilepsi 
• Viral hastalıklar
• Bakteriyel enfeksiyonlar

Soğuk Havale Belirtileri Nelerdir?

Soğuk havale nedir net anlaşılması için belirtilerden de bahsetmek gerekir.

Soğuk havale geçiren birinde birkaç dakika içinde şu belirtiler oluşabilir:

• Ani değişimler: Soğuk havale ani başladığı için kişinin davranışları birden değişir ve bu fark edilir bir değişim olur.  
• Bilinç kaybı: Soğuk havale belirtileri arasında bilinç kaybı farklı düzeylerde olabilir. Aniden bilinç kaybı yaşanmaya başlar, dışsal hareketlere uyumlu tepkiler kesilir. 
• Kasılmalar ve titremeler: Baygınlık haliyle birlikte vücutta titreme ve kasılmalar olabilir. Soğuk havale belirtisi olarak istemsiz olan bu hareketler ritmik şekilde olur. 
• Değişen göz hareketleri: Soğuk havalede bakışlar kayabilir, göz bebekleri yukarı kayabilir. 
• Ciltte solgunluk: Tüm ani değişimler bedende uyuşukluk ve ciltte solgunluk yaratabilir. 
• İdrar veya dışkı kaçırma: Vücut ani değişimlere tepki olarak vücudu rahatlatmak için ani şekilde idrar kaçırma ya da dışkı kaçırma mekanizmasını işletebilir. 
• El sıkma davranışı: Soğuk havale belirtisi olarak elleri yumruk yapıp sıkma hareketi tipik bir göstergedir.  
• Nefes almada değişim: Havale boyunca birkaç dakikalığına nefes hızlanabilir. 

Soğuk havale belirtileri genelde birkaç dakika sürer ve kendiliğinden geçer. Ardından kişi yavaş yavaş kendine gelir ve ciddi bir etkilenme gözlenmez. 

Soğuk Havale Geçiren Birine Yaklaşım Nasıl Olmalıdır?

Soğuk havale geçiren birinin yanındaysanız öncelikle sakin olmalısınız ve bu durumun birkaç dakikada geçeceğini aklınızda tutmalısınız.

Havale durumunda aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

• Önce havale geçiren kişiyi yere yatırın ve etrafındaki cisimleri uzaklaştırın. Kontrolsüz kasılmalar ve hareketler olabileceği için çevredeki cisimler zarar verici olabilir.
• Kişi ağızdan akan salyanın nefesi tıkama riskine karşı mümkünse yan çevrilmeli ve salyanın akması sağlanmalıdır. 
• Kişinin hareketine olabildiğince müdahale edilmemelidir.
• Başın altına bir yastık ya da yumuşak bir kıyafet koyun. Bu önlem sayesinde başın yere çarpmasıyla oluşabilecek zararın önüne geçilir. 
• Havale sırasında bilinç kaybı olabilse de rahatlatıcı konuşmalar yapmak etkili olabilmektedir, bu yüzden sakince durumun geçeceğini telkin edilmesi destekleyici olabilir. 
• Havale sonrası nöbet geçiren kişi çocuğunuz ya da tanıdığınız biriyse mutlaka bir uzmana götürmeniz gerekir. Kişi, tanımadığınız biri ise ve hikayesini anlatabilirse uzmana görünmesi konusunda destek vermek faydalı olur.  
• Havale 5 dakikadan uzun sürerse ve kişi kendine gelmezse hemen acil servise gitmek gerekir. 

Havale Yaşanan Epilepsi Hastalığı Nedir?

Ateşsiz havalenin bir süre sonra tekrar etmesi durumunda epilepsi şüphesi doğar. Hatta ikiden fazla soğuk havale geçiren kişilerde epilepsi tanısı konabilecek tıbbi bir tablo vardır. Başka tetkik yapılmasına genelde gerek duyulmaz. 

Epilepsi tedavisinin planlanabilmesi için elektroensefalografi (EEG), beyin tomografisi (BT) ve beyin manyetik rezonans görüntülemesi (MRG) yapılması tercih edilebilir. Tetkiklerde amaç kök nedeni bulmaktır.  

Anne baba akrabalığı ya da ailede epilepsi ve benzeri rahatsızlıkların olması gibi durumlarda özel kan testleri ve idrar tetkiklerinin yapılması da gerekebilir. 

Epilepside sebebe yönelik olarak tedavi süreci programlanır. Belirgin bir neden bulunamazsa doktor kararına göre ilaç tedavisiyle nöbetin kesilmesi hedeflenebilir. Genellikle ilaç tedavisinde yavaş yavaş doz artırılır ve belli aralıklarla hastanın takibi yapılır. En az 2 yıl nöbet olmazsa doktor yönlendirmesiyle ilaç yavaş yavaş bırakılır. 

Soğuk Havale Geçiren Epilepsi Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Epilepsi hastalarında nöbet geçirme riski ilaçla minimuma düşse de yine de bazı konularda dikkatli olmakta fayda vardır. 

Epilepsi tedavisinde altta yatan sebebe yönelik olarak cerrahi müdahale ya da özel bir tedavi gerekmiyorsa, uygun ilaçları doktorun söylediği süre boyunca kullanmak yeterlidir. İlaçların aksatılmaması önemlidir. 

Özel durumların dışında çoğu epilepsi hastası günlük hayatına normal devam edebilir ve spor yapabilir. Sadece dalış, yüksekten atlama gerektiren sporlar, dağcılık gibi aktiviteler tehlikelidir. Denizde yüzerken, banyo ve duş sırasında da nöbet geçirme ihtimaline karşı destekleyici birinin bulunması iyi olur.  

Uzun süren açlık,  ve  nöbeti tetikleyebileceği için bu konularda dikkatli olmakta fayda vardır. 

Güneşte uzun süre kalmak, televizyon izlemek gibi bazı sebeplerle tetiklenebilen özel nöbetler vardır. Eğer tetikleyici neden biliniyorsa buna yönelik tedbirli olmak gerekir. 

Sıkça Sorulan Sorular

Uykuda soğuk havale belirtileri nelerdir?

Nöbetlerin olmasının uykuda ya da uyanık olmakla ilgisi yoktur. Yani sadece uykuda da olabilir, sadece uyanıkken de olabilir. Bazı kişiler ise hem uykuda hem uyanıkken de nöbet geçirir. Uykuda olan nöbetlerde genellikle kişiden ses çıkar, kaslar kasılır ve çırpınma hareketleri olur. Bazı vakalarda idrar ya da dışkı kaçırma da görülebilir. Dil ya da yanak ısırma durumu olursa hafif bir kanama da mümkündür. 

Soğuk havale beyin hasarına yol açar mı?

Soğuk havale 5 dakikadan uzun sürmezse beyinde hasar bırakma ihtimali düşük kabul edilir. Soğuk havaleyi tetikleyen rahatsızlığın esasen beyin problemlerine yol açma ihtimali vardır. Bu yüzden havale yaşanıyorsa mutlaka tetikleyici sebebin detaylı araştırılması gerekir. 

Tedavi edilmeyen soğuk havale ne gibi sonuçlar doğurur?

Havaleler ilaçla baskılanmadığında her tekrar edişte daha yoğun yaşanabilir. Nöbet sırasında hasta kendini kaybettiği için ciddi zararlar oluşabilir. Bu yüzden altta yatan nedenin araştırılmasının yanında nöbetleri baskılamak için de gerekli önlemlerin alınmasında fayda vardır. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.