Terk edilme korkusu kişinin; sevdiği insanların onu fiziksel veya duygusal olarak terk edeceğine dair duyduğu, engelleyemediği yersiz bir korkudur.

Bir fobi türü olan bu durum psikoloji biliminin en çok ilgilendiği rahatsızlıklardan biridir. Terk edilme korkusunun neden açığa çıktığı tam olarak belirlenemese de bu konuda bazı teoriler mevcuttur.

Sevilen bir kişiyi kaybetme, çocukluk çağı travmaları gibi durumlar terk edilme korkusunun oluşumunu tetikleyebilir. Terk edilme korkusu belirtileri arasında en belirgin olanları insanlara karşı güvensizlik ile yaklaşmak ve bağlanmaktan kaçınmaktır.

Bazı durumlarda ciddi sorunlara neden olabildiğinden diğer fobi türlerinde olduğu gibi tedavi gerekliliği oluşturabilir.

Terk Edilme Fobisi (Terk Edilme Korkusu) Nedir?

Terk edilme korkusu psikoloji alanında sıkça karşılaşılan, terk edilme ihtimaline karşı duyulan ve birçok ruh sağlığı problemiyle ilişkili olduğu düşünülen bir fobi çeşididir. Bu fobi, tek başına klinik bir tanıyı ifade etmez.

Bir anksiyete biçimidir ve hem duygudurum hem de kişilik bozuklukları dahil olmak üzere birçok klinik bozukluğun belirtisi olarak ortaya çıkabilir.

Terk edilme korkusu bulunan kişi, sevdiği insanların bir gün kendi istekleriyle veya bu dünyadan ayrılarak kendisini terk edeceğini ve yalnız bırakılacağını düşünür.

Bu yüzden diğer insanlara hiçbir zaman tam anlamıyla güvenemez ve onların tutarsız ve dengesiz olduklarına kendilerini inandırır. Bu inancın daha çok pekişmesi ile de duygusal ihtiyaçlarının hiçbir zaman karşılanamayacağını düşünerek kendisini izole eder.

Terk edilme korkusunun genellikle daha önceki ayrılık ve terk edilme tecrübelerine dayalı olarak açığa çıktığı düşünülür. Terk edilme fobisinin 2 türü mevcuttur ve genellikle çocukluk çağında meydana gelir.

İlki aşırı tutucu ve korumacı ortamda yetişmekten kaynaklanırken ikincisi ise duygusal dalgalanmaların ve tutarsızlıkların yaygın olduğu ortamda yetişmekten köken alır.

Terk edilme korkusunun oluşumunda en büyük tetikleyici faktörlerden biri kişinin sevdiği kişiden ayrılmak zorunda kaldığı bir tecrübeye sahip olmasıdır. Ayrılık tecrübesinin terk edilme korkusunu tetiklemesi için çok şiddetli bir şekilde gerçekleşmiş olmasına gerek yoktur.

Taşınma olayı gibi olağan ve basit düzeydeki durumlar da terk edilme korkusunu tetikleyebilir. Çocuklarda terk edilme korkusu oluşturabilen en güçlü tetikleyiciler arasında ise boşanmalar ve ölümler yer alır.

Terk edilme bilincinin oluştuğu zaman dilimi çocuğun daha konuşmayı öğrenmediği dönemlere denk gelir. Küçük bir bebek dahi annesini göremediği zaman terk edilmişlik hissine kapılabilir.

Ayrıca bebekler üzerine yapılan bir çalışmayla bazı bebeklerin ayrılık durumuna çok daha yoğun tepkiler verdiği tespit edilmiştir. Bu da terk edilmişlik duygusuna kapılmanın bazı kişilerde genetik yatkınlığa bağlı olarak daha şiddetli gerçekleştiğini ortaya koymaktadır.

Terk Edilme Fobisi (Terk Edilme Korkusu) Neden Olur?

Terk edilme fobisinin neden açığa çıktığıyla ilgili farklı görüşler mevcuttur. Bu fobinin oluşmasında etkili olan risk faktörleri kimi insanlar için oldukça etkili olurken kimi bireyler içinse geçerli olmayabilir. Terk edilme korkusunun yaygın nedenleri arasında şunlar yer alır:

• Fiziksel veya duygusal istismar ya da çocukluk ve ergenlik dönemi kişisel sınırların ihlal edilmesi,
• Terk edilme tecrübesine dayalı travma geliştirme,
• Bakıcılar tarafından reddedilme veya sevilen bir bakıcıdan ayrılma, bakıcı değiştirme,
• Bir ebeveynin veya bakıcının vefat etmesi,
• Arkadaş ya da sevilen biri tarafından duygusal ya da fiziksel olarak terk edilme,
• Anne ve babanın boşanma öyküsü,
• Ruh sağlığındaki bozulmalar,
• Borderline kişilik bozukluğu,
• Ayrılığa bağlı anksiyete bozukluğu,
• Bağımlı kişilik bozukluğu,
• Kaçınmacı kişilik bozukluğu,
• Karşılanmamış duygusal ihtiyaçlar.

Terk Edilme Fobisi (Terk Edilme Korkusu) Belirtileri Nelerdir?

Terk edilme fobisinin uzun zaman dilimine yayılmış etkileri genel bir öfke durumuna, psikolojik durumdaki değişimlere ve güven eksikliğine sebep olabilir.

Terk edilme korkusu belirtileri arasında yer alan en önemli durumlar sağlıklı ilişkiler kurmada zorlanmak veya kurulmuş ilişkiyi uzun süre devam ettirememektir. Diğer terk edilme korkusu belirtileri arasında ise şunlar yer alır:

• İnsanlardan uzaklaşmak ve içe kapanma,
• Güven sorunları yaşama,
• Sevilen kişilere karşı açık olmaktan kaçınma,
• Duygusal ihtiyaçların karşılanması noktasında karşı tarafa ekstra beklentiyle yaklaşma,
• Öfke sorunları,
• Arkadaşlık ilişkilerinde veya herhangi bir ikili ilişkide tüm kararları ve eylemleri kontrol etmek isteme,
• Fiziksel ve duygusal yakınlık kurmaktan çekinme,
• Eleştirilere karşı aşırı duyarlılık gösterme,
• Yeni tanışılan kişilere karşı kıskançlık duygusu geliştirme,
• Kendini suçlamaya yatkınlık.

Çocuklarda terk edilme korkusu belirtileri yetişkinlere oranla çok daha şiddetli ve belirgin olabilir.

Terk Edilme Fobisi (Terk Edilme Korkusu) Nasıl Yenilir?

Terk edilme korkusunun yenilmesi konusunda kişiye büyük görevler düşer. Bu nedenle çoğu durumda psikolojik yardım gerekir. Bunun haricinde terk edilme korkusu nasıl yenilir sorusuna yanıt oluşturabilecek bazı çalışmalar mevcuttur. Fobiyi yenmek için yapılabilecekler arasında şunlar yer alır:

• Benzer korkulara sahip kişilerden oluşturulan bir çevre kişinin kendisini güven ortamında hissetmesine yol açar ve yalnızlık hissinden uzaklaşmasını sağlar. Ayrıca bu çevrede paylaşılan tecrübeler korkunun yenilmesi noktasında yol gösterici olabilir.
• İlgi alanlarına uygun yeni hobiler edinmek dikkati terk edilmeden başka bir yöne çevirerek kişiyi rahatlatabilir.
• Terk edilme korkusuna sahip kişiler genellikle bu durumlarından utanç duyar ve kendilerini sert bir şekilde yargılar. Bu noktada bu kişilerin öz şefkatlerini ve öz sevgilerini geliştirmeleri hem kendileri ile yüzleşmelerine hem de terk edilme korkusunu yenmelerine yardımcı olabilir. Terk edilme fobisine sahip kişilerin kendilerine yönelik “Neden böyleyim?”, “Neden böyle davranıyorum?” şeklindeki olumsuz ve suçlayıcı yargıları olumlularıyla değiştirmeleri fobiyi yenme noktasında büyük önem taşır.
• Meditasyon gibi farkındalık uyandırıcı ve zihin dağıtıcı faaliyetlerde bulunmak korku ve kaygıyı azaltabilir.
• Genç yetişkinlerin terk edilme sorunlarının üstesinden gelmelerinin oldukça faydalı bir yolu da duygu ve davranışlarının kökenine inmeleridir. Kendini keşfetme, profesyonel terapinin bir parçası olsa da kişilerin bunu kendi başlarına da uygulaması mümkündür. Terk edilme korkusunu tetikleyen durumları tespit etmek ve faydalı başa çıkma teknikleriyle ilgili araştırma yaparak uygulamak fobinin yenilmesine büyük bir katkı sağlayacaktır.

Terk Edilme Fobisi (Terk Edilme Korkusu) Tedavisi

Terk edilme korkusu tedavisinde kullanılan birden fazla yöntem mevcuttur. Bu yöntemler arasında şunlar yer alır:

• Bağlanma temelli terapi: Bu terapi çeşidi kaygı bozukluğu ve anksiyete gibi zihinsel sağlıkla alakalı sorunlarda destekleyici görev görür. Terapinin temeli danışan ve terapist bağına dayanır. Bağlanma stilleri üzerinden aşırılaşmış düşünceleri, duyguları, davranışları ve sosyal iletişimi düzenlemeyi amaçlar.
• Davranış terapisi: Terk edilme fobisinin oluşumuna sebep olan faktörü açığa çıkararak üzerine gitmeyi amaçlar.
• Bilişsel davranışçı terapi: Danışanların hatalı ve olumsuz düşünce kalıplarını doğru ve olumlu olanla değiştirmeyi hedefleyen terapi çeşididir. Bakış açısı ve iletişim kalıpları üzerinde değişim sağlayarak iyileşmeyi sağlar.
• Psikodinamik terapi: Bu terapi çeşidinde danışanların geçmiş tecrübeleri ile alakalı olumsuz ve hastalıklı düşünceleri tanımlamaları ve çözmeleri sağlanır. Terapide amaç kişide farkındalık oluşturmaktır.

Terk Edilme Fobisi (Terk Edilme Korkusu) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Terk Edilme Fobisi (Terk Edilme Korkusu) Hastalığı İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Terk edilme fobisi tedavi edilmediği takdirde kişinin sosyal hayattan izole olmasına sebep olarak hayat kalitesini oldukça kısıtlayabilir. Bu yüzden fobik davranışların giderek artış göstermeden tedavi edilmesi büyük önem taşır.

Uygun eğitimi almış profesyoneller, semptomların ve terk edilme sorunlarının altında yatan nedenlerin tedavisine yardımcı olabilir. Bu gibi fobilere sahip kişiler psikiyatri veya psikoloji bölümlerine danışabilir. Psikiyatrist ile görüşmek isteyen kişiler hastanelerin ruh ve sinir hastalıkları bölümünden randevu almalıdır.

Terk Edilme Fobisi (Terk Edilme Korkusu) Yenmek İçin Ne Yapmalıyım?

Terk edilme fobisini yenebilmek için yapılabilecekler arasında şunlar yer almaktadır:

• Gevşeme tekniklerini öğrenin ve kullanın,
• Güvene dayalı ilişkiler kurduğunuz kişilerden oluşan bir çevre edinin,
• Korkularınızla ilgili düşünceleriniz, duygularınız ve davranışlarınız üzerinde öz değerlendirme yapın,
• İlgi alanınıza giren ve fiziksel, zihinsel sağlığınızı destekleyen aktivitelerle meşgul olun,
• Düzenli ve kaliteli bir uyku uyuyun,
• Düzenli egzersiz yapın.

Siz de terk edilme korkusu veya farklı bir türüne sahipseniz, terk edilme korkusu nasıl yenilir diye merak ediyorsanız bu konuda profesyonel yardım almanızda fayda vardır. Psikiyatri uzmanınıza veya psikoloğunuza danışarak sorunun çözümleri ve tedavi gereklilikleri hakkında bilgi alabilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.