Madde bağımlılığı, insanın beynini ve davranışlarını da etkileyen yasal ya da yasa dışı bir uyuşturucunun kullanılmasını ve bu kullanımı kontrol edememesine yol açan bir rahatsızlıktır.

Alkol, nikotin ve esrar gibi bazı maddeler uyuşturucu kategorisindedir. Madde bağımlısı olan kişiler uyuşturucunun ya da ilacın onlara zarar verdiğini bilse bile kullanmaya devam eder. 

Önce keyif ve eğlence için kullanılmaya başlanılan bu tarz uyuşturucu maddeler zamanla kullanımı daha sık bir hale gelmeye başlar. Madde bağımlılığı riski kullanılan uyuşturucuya göre ne kadar hızlı bağımlı olacağınız değişir.

İlerledikçe kişi daha yüksek dozlar almaya ihtiyaç duyulur. Kişi bu ihtiyacı kontrol edememeye başlar. Madde kullanımı arttıkça o madde olmadan yaşayamamaya başlar. Madde bağımlısı olan birey hem kendi sağlığı için hem de çevresi için tedavi olmalıdır.

Madde Bağımlılığı Nedir?

Sağlığı olumsuz yönde etkileyen maddenin kullanılmasının yanı sıra bireyin zarar gördüğü halde kullanımı bırakamaması, madde bağımlılığı nedir, sorusuna verilebilecek en basit yanıttır. Madde bağımlısı alkol, uyuşturucu içeren maddeleri tüketen ve bu maddelere bağımlı olan kişilerdir.

Madde bağımlısı kişiler ruhsal, fiziksel ve psikolojik olarak zarar görseler bile bağımlı oldukları maddeyi bırakmaz. Madde bağımlılığı kişinin yaşamını ciddi derecede zarar verebilir. Kişi madde içmediği zamanlar, maddeyi almaya karşı aşırı istek duyabilir. Maddeyi almayı bıraktıklarında yoksunluk belirtileri gösterir.

Birden fazla madde bağımlılığı çeşidi bulunur. Madde bağımlılığı insanın yaşamını tehdit edici bir duruma sokabilir. Kişi kendini daha iyi hissetmek için bu maddelere yönelir. Bu bireylerde ruhsal, fiziksel ve psikolojik bozukluklar görülebilir. Kişi maddeyi bulamazsa çöküntüye girer. Madde bağımlısı kişiler bir uzman gözetimi altında tedavi görmesi gerekir. 

Madde Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?

Çevrenizden birinin madde bağımlısı olduğundan şüpheleniyorsanız belirtilere bakarak anlayabilirsiniz.

Madde bağımlılığı belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Maddeyi kullanmak için güçlü bir istek ve dürtüye sahip olmak
• Madde kullanımını azaltmak ve kontrol altına alamamak
• Maddeyi elde etmek için ve kullanmak için çok vakit harcamak
• Madde kullanımı sebebiyle işinde, okulunda ya da evinde sorumluluklarını yerine getirememek
• Madde kullanımı nedeniyle sosyal aktivitelerden vazgeçmek
• Huzursuzluk ve gerginlik hali
• Olumsuz davranışlarda artış
• Fiziksel ve ruhsal sıkıntılar yaşamak
• Yalnız kalmak istemek ve çevreden uzaklaşmak
• Duygusal hallerinde sinir, mutluluk, öfke gibi ani yaşanan değişimler
• Uyku bozukluğu
• Mide bulantısı ve kusma
•  ya da ellerin terlemesi
•  ve kilo kaybı
• Halüsinasyon görmek
• Yorgun ve bitkin olmak
• Karamsarlık hissetmek

Madde Bağımlılığı Nedenleri Nelerdir?

Madde bağımlılığının birçok farklı nedeni olabilir. Sosyal çevre, toplumsal çevre, aile yapısı gibi durumlar kişiyi madde kullanmasına neden olabilir.

Madde bağımlılığının nedenlerinden birkaçı şunlardır:

• İyi hissetme isteği: Maddenin verdiği yoğun zevk duygular nedeniyle kullanmaya başlayabilir.
• Merak ve sosyal çevre baskısı: Özellikle gençler arkadaşlarının baskısı ile madde kullanmaya başlayabilir.
• Daha iyi hissetmek: stres,  ve sosyal kaygı sorunları olan kişiler daha az kaygılı olmak için madde kullanmaya başlayabilir.
• Daha iyisini başarmak için: İnsanlar işinde ya da okulunda odaklanma sorunu yaşayabilirler. Bu baskıdan kurtulmak için madde kullanmaya başlayabilir.

Diğer nedenleri ise aşağıdaki gibi sıralamak mümkün:

• Kişilik problemleri
• Aile ortamındaki sağlıksız iletişim
• Öz Benlik saygısının olmaması
• Duygusal yoksunluk
• Çekingenlik, toplum baskısı
• Genetik yatkınlık
• Aile içi şiddet

Madde Bağımlılığı Çeşitleri Nelerdir?

Madde bağımlılığı kişinin kullandığı maddeye göre çeşitli bağımlılıklardan bahsedilebilir. Bağımlılık yapan maddeler özellikleri ve etkileri, bağımlılık türleri değişir.

Madde bağımlılığı çeşitleri aşağıdaki gibidir:

• Sigara bağımlılığı
• Esrar bağımlılığı
• Ot bağımlılığı
• Kokain bağımlılığı
• Eroin bağımlılığı


• İlaç bağımlılığı

Madde Bağımlılığı Zararları Nelerdir?

Madde bağımlılığının, insanı ölüme kadar götürebilen ciddi zararları bulunur. İnsanın çevresini, ilişkilerini, işini, okulunu, günlük yaşamını yok edebilir. Madde bağımlılığının zararları kişinin sadece yaşamına değil sağlığına da zarar verir. İlerlemesi ve tedavi edilmemesi durumunda insanın ölümüne neden olabilir.

Madde bağımlılığının sağlık açısından zararlarını aşağıdaki gibi listelemek mümkündür:

• Sara nöbetlerine neden olur.
• Konuşma ve hareket bozukluklarına yol açar
• Tat, koku, işitme gibi duyuları köreltir. His kaybına neden olur.
• Karaciğer ve sindirim sistemi hastalıklarına neden olur.
•  neden olur.
• Çarpıntı, yüksek tansiyon , inme sonucu felç gibi sorunlara neden olur.


• Sıkıntı, gerginlik
• Ruhsal bozukluklara neden olur
• Zehirlenmelere sebebiyet verir
• Bilinç bozuklukları
• Kişi öz bakımına önem vermeye başlar
• Dikkat eksikliği
• Kaygı bozukluklarında artışa neden olur

Madde Bağımlılığı Tanısı Nasıl Konulur?

Madde bağımlılığı tanısı için kapsamlı bir sağlık değerlendirilmesinden geçilmelidir. İdrar, nefes, kan, tükürük, ter ya da saç örnekleri ile testler yapılabilir. Madde bağımlılığından şüphelenenler test yaparak durumunu kontrol etmesi gereklidir.

Bunun dışında kişide peltek konuşma, göz bebeklerinde büyüme, uyarılma, hayal görme gibi durumlar görülebilir. Kişinin madde bağımlılığı çok ilerlemeden bir uzmandan yardım alması gerekir. Madde bağımlılığı önemli bir durumdur. Geç olmadan tedavi edilmelidir.

Madde Bağımlılığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Madde bağımlılığı tedavisi olan bir hastalıktır. Madde bağımlılığı tedavisi kişinin kendi çabaları ile geçmesi pek mümkün değildir. Kişinin bir uzman gözetimi altında olması tavsiye edilir.

Bağımlılık yapan maddeyi kişi kullanmadığı zamanlar yoksunluk belirtileri göstereceği için sürekli bir bakım gerekir. Kendi sağlığı için tedavi olunması şarttır. Tedavi üç aşamadan oluşur.

Bu üç aşama şöyledir:

• Detoksifikasyon: Burada kişiden bağımlı olunan madde kullanımı kesilir. Yoksunluk belirtilerini azaltmak için daha az bir dozda bağımlılık yapıcı ilaçlar kişiye verilir. Bağımlı olan kişinin vücudundan madde tamamen arındırılmaya çalışılır.
• : Psikoterapi ile zihinsel sağlık tedaviye yardımcı olur. Terapi sayesinde birey duygu ve düşüncelerini yakından gözlemler. Terapi ile olumsuz düşünceleri ve davranışları daha sağlıklı bir yapıya çevirmeyi öğrenilir. Değişmeye karşı motivasyonu yükseltmeye çalışılır. Grup terapisi, aile terapisi gibi farklı terapi yöntemleri bulunur.
• Rehabilitasyon: Bu en uzun olan süreç olarak da bilinir.
• Diğer yöntemler arasında ise; ayakta tedavi, yatarak tedavi, korunma tedavisi, ilaç tedavisi gibi birçok farklı tedavi yöntemi sayılabilir. 

Madde Bağımlılığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Madde Bağımlılığı Evde Tedavi Edilir mi?

Madde bağımlılığı kişinin tek başına başa çıkabileceği bir şey değildir. Maddeyi bırakmayı denediği zaman bağımlı olunan madde için yoğun istek ve yoksunluk belirtileri gösterir. Bunun sonucunda bağımlı olan kişi tekrar madde kulanımına başlayabilir.

Bağımlı olan kişinin uzman tarafından tedavi edilmesi tavsiye edilir. Madde bağımlılığı evde tedavisi desteklenebilir. Evde kişi kendi ya da ailesinin desteği ile bazı yöntemler ugulayarak tedavisine katkı sağlayabilir. Egzersiz, yardım kitapları okumak, stres yönetimi teknikleri gibi stratejiler uygulayabilir.

Madde Bağımlılığı Genetik midir?

Kişinin madde bağımlısı olma nedenlerinden birisi genetik yatkınlık olabilir. Araştırmacıların yaptıkları araştırmalara göre madde bağımlılığında genetik yatkınlık büyük bir role sahiptir. Bireyin anne ya da babası bağımlı kişiler ise çocukların da bağımlılık riski vardır. Araştırmacılara göre madde bağımlılığının %50’sinin nedeni genetik yatkınlıklardır. Bu durum kesinlikle bağımlı olunacağı anlamına gelmez. Sadece riskin yüksek olduğu bilinmesi gerekir.

Madde Bağımlısı Olan Birine Nasıl Davranılmalıdır?

Madde bağımlısı olan kişiye yargılamadan iletişim kurulmaya çalışılmalıdır. Panik yapılmamalıdır. Kişi ile iletişim kurulmaya çalışıldığında bağımlı olan kişinin madde etkisinde olması gerekir. Destek olunmaya çalışılmalı, samimi ve empatik yaklaşılmalıdır. Amacının yardımcı olmak olduğu söylenmelidir. Bağımlı bireyin tedavi için kaygılandırılmaması gerekir. Saydığı ve sevdiği kişi ile iletişim kurulmaya çalışılıp yardımcı olunmalıdır.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.