Fotofobi, yoğun ışığa karşı farklı sebeplerle oluşan yoğun hassasiyet ve duyarlılık yaşanmasına verilen isimdir. Fotofobi nedir sorusu için kelime incelemesinde foto ve fobi sözcüklerinin birleşimiyle bu rahatsızlığın tanımlandığı kolayca görülür. Foto ışık anlamındadır fobi ise rahatsızlığı temsilen seçilen bir sözcüktür.

Fotofobinin seviyeleri farklı olabilir. Hafif seyreden durumlarda kişide ışıklı ortamlarda sadece gözler biraz kısılır. İleri seviyelerde ise hassasiyet bazen o kadar yüksek seviyede yaşanır ki kişiler ciddi ağrılar hissedebilir hatta acı duyabilir. 

Kök nedenin gözler veya sinir sistemiyle ilgili sorunlar olma olasılığı yüksektir. Bazen farklı ilaç kullanımı gibi göz dışı nedenler de fotofobiyi tetikleyebilir. Fotofobi yaşayan kişiler yoğun ışığa maruz kaldıklarında görme duyuları zorlanır, genelde gözler yaşarır ve gözleri kısma ihtiyacı yükselir. Tedavi süreci kaynak sebep ya da sebepler belirlenerek şekillenir. 

Fotofobi (Işığa Duyarlılık) Nedir?

Fotofobi nedir sorusu özetle, parlak ışığın rahatsızlık verdiği bir göz hastalığıdır şeklinde yanıtlanabilir. Işık hassasiyetinin nedeni tıbbi sorunlarla ilgili olabileceği gibi dönemsel dışsal etkiler de fotofobiyi tetikleyebilir. Örneğin uzun süren bazen hayat boyu devam edebilen göz kuruluğu ve migren fotofobiye sebep olabilir. Dönemsel dışsal sebep örneği olarak ise bazı antibiyotikler verilebilir. 

Işık hassasiyeti yaşanırken farklı çeşitteki ışık kaynaklarına karşı rahatsızlık olur. Bunlar arasında güneş, yansıtıcı yüzeylerde parlayan ışıklar, suyun üstündeki ışıltı dalgaları, kum veya kar üstündeki ışık yansımaları, lambalar gibi yapay ışık kaynakları sayılabilir.

Fotofobisi olan kişilerde gözde oluşan hassasiyet yoğunluğuna bağlı olarak bazen çok hafif ışıklarda bile rahatsızlık olabilirken bazen hassasiyet sadece çok yoğun parlak ışıkta olabilir. 

Fotofobi (Işığa Duyarlılık) Belirtileri Nelerdir?

Sorun görme ile ilgili olduğu için belirtiler göz ve göz çevresinde yoğunlukla meydana gelir. Gözde oluşan sorunlarda bazen tek taraflı bazen de çift taraflı yaşanabilir. Fotofobinin yaşanmasında belli bir yaş aralığı yoktur, her yaşta kişide bu rahatsızlık oluşabilir. 

Fotofobinin belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Gözlerde Rahatsızlık: Işığa duyarlılık ile birlikte gözlerde yanma, batma ve kaşıntı olur. Rahatsızlığın seviyesinde göre gözde oluşan sıkıntıların yoğunluğu değişebilir. Gözlerdeki rahatsızlıklar göz kızarıklığına, göz yorgunluğuna, gözlerin şişmesine ve göz ağrısına da sebebiyet verebilir. 
• Göz Sulanması: Işığın yoğunluğundan rahatsız olan göz kendini korumak için sıvı salgısını tetikler ve gözlerde sulanma artabilir. Fotofobisi olanlar bazen yoğun ışıkta ağlar gibi gözyaşı dökebilir.  
• Bulanık Görme: Aşırı ışıkta fotofobinin gözlerde yarattığı zorlayıcı etkiler görmeyi bulanıklaştırabilir. 
• Bulantı ve Baş Dönmesi: Işıktan rahatsızlıkla birlikte görme kalitesinde yaşanan düşüş baş dönmesi ve bulantı sorunlarına neden olabilir. 
• Gözleri Kısma İhtiyacı: Yoğun ışıktan rahatsız olan gözlerin savunma mekanizmalarından biri göz kapaklarını kısmaktır. Rahatsızlık aşırı boyutlara ulaşırsa ara ara tamamen gözleri kapatma ihtiyacı da hissedilebilir. 
• Baş Ağrısı: Işık hassasiyeti baş ağrısını, baş ağrısı da ışık hassasiyetini tetikleyebilir. Bu ikili arasında döngüsel bir etkileme mekanizması vardır. 
• Boyun Sertliği: Görmenin kötüleşmesi genel olarak sinirsel zorlanma ve gerilim de yaratır. Bunların neticesinde boyun sertliği hissedilebilir. 

Fotofobi (Işığa Duyarlılık) Nedenleri Nelerdir?

Fotofobinin nedenleri göz hastalıkları, göz dışı hastalıklar ve bazı psikolojik rahatsızlıklar olabilir. Ayrıca dışsal nedenlerle de fotofobinin yaşanması olasıdır. 

• Göz Hastalıkları: Göz enfeksiyonları, göz yaralanmaları, konjunktivit (gözde beyaz tabaka iltihabı) göz tansiyonu, üveit (göz içi iltihabı), göz kuruluğu, katarakt , kornea aşınması, retina hasarları, keratit (kornea iltihabı), albinizm (göz pigmenti eksikliği), toplam renk körlüğü (yalnızca gri tonlarda görme) ve blefarospazm (istemsiz göz kapağı kapanması).
• Diğer Hastalıklar: Migren, küme baş ağrısı, menenjit , beyin hasarı, ensefalit (mikrobik beyin iltihabı), kuduz, civa zehirlenmesi, botulizm (özel bir bakteri türünden oluşan zehirlenme) ve hipofiz bezi tümörü.
• Psikolojik Rahatsızlıklar: Agorafobi, anksiyete, bipolar bozukluk, depresyon ve panik atak. 
• Dışsal Nedenler: Gözlük ya da lens sorunları, ilaç kullanımı. 

Fotofobi (Işığa Duyarlılık) Tanısı Nasıl Konur?

Fotofobi belirtileri yaşanıyorsa bir göz doktoruna başvurmak gerekir. Uzman hekim fiziksel muayene sonrasında göz kuruluğuyla gelişen fotofobi testi ve bazı tetkikler yaparak durumu analiz eder.

Tanı koyma sürecinden takip edilen adımlar şöyle özetlenebilir:

• Işıklı mikroskopla göz muayenesi yapılması
• Göz iç basıncı, retina ve göz kaslarının kontrolü 
• MR veya manyetik rezonans görüntülemeyle gözün detaylı incelenmesi 
• Göz kuruluğuna bağlı fotofobi testi 
• Gerekli görülürse nörolojik ve psikolojik tetkiklerin yapılması 

Fotofobi (Işığa Duyarlılık) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Fotofobinin tedavisinin en sağlıklı şekilde yapılabilmesi için altta yatan nedenlerin iyi anlaşılması gerekir. Örneğin fotofobiyi tetikleyen göz kuruluğuysa göz damlası kullanılır ancak örneğin migren ana sebep ise atakların altında yatan psikolojik nedenlere göre tedavi sürecini planlamak verimli olabilir. 

Fotofobinin sebeplerine göre kullanılan tedavi yöntemleri şöyle gruplanabilir:

• Kök Neden Olan Hastalığın Tedavisi: Işık hassasiyeti göz sorunları ya da göz dışında vücudun farklı bölümleriyle ilgili sağlık problemlerinin semptomları arasında olabilir. Bu tip durumlarda altta yatan sağlık sorununa yönelik tedavinin yapılması önceliklidir. Birkaç örnek vermek gerekirse, migren için ilaçla birlikte dinlenme ve psikolojik destek, konjonktivit (kırmızı göz hastalığı) için antibiyotikler, göz kuruluğu için uygun göz damlası, bakteriyel menenjit için antibiyotik kullanılması gerekebilir. 
• Gözlük veya Lens Değişimi: Sebep yanlış gözlük ve lens kullanımı ise değişim yapıldığında büyük ihtimal ışığa olan hassasiyet de ortadan kalkacaktır. 
• Güneş Gözlüğü Kullanımı: Sebep ne olursa olsun ışığa karşı hassasiyet varsa güneş gözlüğü takmak rahatlatıcı olacağı için uygun gözlük seçimi yapılması önemlidir.
• Göz Egzersizleri: Işık hassasiyeti nedeniyle zorlanan ve yorulan gözleri rahatlatmak için göz egzersizlerinden faydalanılabilir. 

Fotofobide (Işığa Duyarlılık) Kullanılabilecek Gözlük Türleri Nelerdir?

Işıktan rahatsız oluyorsanız ortamlara uygun fotofobi gözlüğü gibi koruyucu aksesuarlar sayesinde daha konforlu ve rahat bir hayat yaşayabilirsiniz. Gündüz güneşli günlerde geniş kenarlı şapkalar takmak ve ultraviyole (UV) korumalı güneş gözlükleri takmak en yaygın başvurulan seçenekler arasındadır. Fotokromik lensli gözlükler ışık duyarlılığında kullanılan alternatif aksesuarlardır. Dışarıda kararıp UV ışınlarına karşı gözleri %100 korurlar.  

Hem güneş ışığında hem de su, kum ve kar gibi yansıtıcı yüzeylerden gelen yoğun ışıktan rahatsız oluyorsanız polarize güneş gözlükleri kurtarıcınız olabilir. Parlak güneş ışığında, polarize güneş gözlüğü takabilirsiniz. Bu lensler su, kum, kar, beton yol ve diğer yansıtıcı yüzeylerden parlamanın neden olduğu ışık yansımalarına ekstra koruma sağlar.

Fotofobinin zorlayıcı etkilerini azaltmak için gözün doğal rengiyle uyumlu prostetik kontakt lensler de son zamanlarda tercih edilen ürünler arasında sayılabilir.  Bazı gözlükçülerde fotofobi gözlüğü kategorisinde özel gözlükler bulmak mümkündür. Bu gözlükler özellikle parlamayı azaltan filtrelere sahiptirler. 

Fotofobi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Fotofobinin yarattığı problemlere karşı neler yapılabilir?

Fotofobiye karşı en sık önerilen önlem, güneş gözlüğü ve şapka takmaktır. Bunların dışında floresan türü yoğun beyaz ışıktan kaçınmak, mavi ekranlardan olabildiğince uzak durmak, dijital ekran ışıklarında gece modu ayarlaması yapmak, diğer yardımcı yöntemler arasında sayılabilir. 

Fotofobi kalıcı mıdır?

Fotofobinin kalıcı olup olmadığı uzman görüşüyle belirlenebilir. Altta yatan farklı sebepler varsa bu sebepler ve rahatsızlıklar çözüldüğünde ışığa karşı duyarlılık da ortadan kalkabilir. Doğuştan gözlerde bir hassasiyet varsa ya da kronik bir hastalık fotofobiye neden oluyorsa ömür boyu ışığa karşı dikkatli olmak gerekebilir. 

Fotofobi körlüğe neden olur mu?

Işık hassasiyetinin tek başına körlüğe neden olma ihtimali yok denecek kadar azdır. Fotofobiyi tetikleyen sebepler arasında tümör gibi çok ciddi tıbbi durumlar varsa ve gerekli tedavi uygulanmazsa az da olsa körlük yaşanma riski doğabilir. Bu yüzden detaylı inceleme ve doğru teşhisle uygun tedavi çok önemlidir. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.