Arılar, salgılarıyla böcekler arasında öne çıkan bir canlı grubu olması daha çok bal, polen ve süt gibi yan ürünlerle gündemde kalmasını sağlar. Vücutlarında arı alerjisi olan kişiler bu yan ürünlerini kullanırken dahi ciddi sağlık problemleri yaşayabilir.

Bununla birlikte, yaşamın devamlılığını sağlayan bu canlılar kendilerini korumak için kullandıkları zehirle bazı insanlarda ciddi tepkiler oluşturabilir. Bu kapsamda arı sokması alerjisi, böcek sokması sonucunda ciltte ve vücutta gelişen kontrol edilemeyen bir enfeksiyondur şeklinde açıklanabilir. 

Alerjisi olan kişilere acil müdahale edilmediğinde anafilaksi şok halini yaşamasıyla ölüm riskini yaşayabilir. Bu nedenle, tedavi için ilk yardım uygulamaları yapılabilir, şikayetler kişide geçmiyorsa bir sağlık kuruluşuna başvurulması tavsiye edilir.

Arı Alerjisi Nedir? 

Arı sokması alerjisi, canlının kendini savunmak amacıyla üzerinde taşıdığı iğneyi bireye batırarak sokmasıyla gelişir. Doğada saldırgan olmayan böcekler olarak bilinse de ani hareketlere karşı savunma mekanizmalarını aktive ederler. Kişiler sokma sonucu acı verici bir tecrübe yaşayarak ağrıyı azaltmak için alternatif bitkisel ve tıbbi yöntemler deneyebilir. 

Genellikle, arı sokması alerji halinde başlamışsa kızarıklık, kaşıntı, batma ve yanma hissi ve ağrı tipik olarak görülür. Bu normal reaksiyonlar birçok kişide korkutucu ve endişe verici bir tablo oluşturmaz.

Arı sokması kişide alerjen etki yaratıyorsa reaksiyonlar çok şiddetli ortaya çıkabilir ve hayati risk yaratabilir. Bu durumun kaynağında böceğin zehrinde bulunan protein içerikli maddelerin kişide aşırı duyarlılık oluşturması vardır. Bu kapsamda, arı alerjisi nasıl anlaşılır sorusu 'sokulma anından ilk 30 dk süresinde deri, dolaşım, solunum ve sindirim sisteminde kontrol edilemeyen belirtilerin çıkmasıyla' cevaplanabilir.

Arı Alerjisi Neden Olur? 

Kişi geçmişte böcek tarafından sokulmuş ancak arı alerjisi gelişmemiş olabilir, bu durum bir sonraki saldırıda sağlık problemi yaratmayacağı anlamına gelmez. Ayrıca, bal ve eşek arısı gibi farklı türlerine kişi maruz kaldığında bir ya da ikisine birden vücudu şiddetli reaksiyon gösterilebilir. 

Arı sokması alerji hali genel olarak vücuda zerk edilen zehir yani venom ve bazı vazoaktif amin özellikli maddeler nedeniyle ortaya çıkar. Venomlar alerjen madde özelliği taşırken vazo aktif aminler alerjen olmayan diğer istenmeyen reaksiyonları vücutta tetikleyebilir.

Özellikle; bal arısı bir sokmada iğnesini bıraktıktan sonra ölür, yabani türleri ise kişiyi defalarca sokabilir. Zehir miktarları karşılaştırıldığında bal türünün daha yüksek ve alerjen etkisi daha fazladır. 

Arı Alerjisi Nasıl Anlaşılır?

Arı sokması alerjisi değerlendirildiğinde alerjen kapasite erkeklerde kadınlara göre iki kat daha fazla olduğu belirtilmiştir. Yaşla beraber artan alerjen durumunda ilk anda lokal reaksiyonlar gözlemlenir. Diğer bir yandan arı alerjisi, çoğunlukla her yaşta kişiyi etkilerken vücudun anormal verdiği reaksiyonu tanımladığı için semptomlar alerjen riskinde belirleyicidir. 

Arı alerjisi nasıl anlaşılır, sorusuna sokmayla beraber ağırlaşan semptomlarla birlikte bilinç kaybı ve solunum problemleri yaşanması cevabı verilebilir. Kişide öncelikle kurdeşen, kızarıklık gibi cilt tepkileri görülebilir. İleri süreçte nefes alamama, kısa süreli bilinç kayıpları ve anafilaksi şoku yaşanabilir. Eğer, bu aşamayla beraber dil şişmesi olursa solunum durabilir, ilk müdahale önem kazanabilir.

Arı Alerjisi Belirtileri

Arı alerjisi belirtileri sokma anıyla beraber kişide hızlı bir şekilde gözlemlenir. Bunun yanında, arı alerjisi nasıl anlaşır sorusu ile arı alerjisi belirtileri birbirini destekler. Bu doğrultuda, arı alerjisi belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterirken farklı şiddetlerde aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• Hafif belirtiler: Cilt üzerinde sokulan bölgede hafif düzeyde ağrı,kaşıntı, iğnenin battığı yerde kızarıklık ve şişkinlikler gözlemlenebilir, bu belirtiler hafif düzeyli olduğu için etkileri kısa sürelidir, genel olarak 1 saat içerisinde geçer.
• Orta şiddetli belirtiler: Sokulan cilt alanında ani bir aşırı kızarıklık dikkat çekebilir. Süreç devam ettikçe iğnenin battığı bölgenin etrafında aşamalı artarak genişleyen şişkinlik gözlemlenebilir. Vücutta artış gösteren bu reaksiyonlar ortalama olarak 7-10 gün arasında kişide kendiliğinden geçebilir. Bu yönde belirtilere kişi sahipse arı sokmasına karşı orta şiddetli reaksiyon gösterdiği anlamına gelir, bu sebeple reaksiyonlar şiddetlenme eğilimindeyse bir sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir.
• Şiddetli belirtiler: Ciltte solgunluklar ve önemli kızarıklıklar,ürtiker(kurdeşen), dudak ve yüz bölümünde ciddi şişkinlikler, mide bulantısı, kusmalar,ishal, mide krampları, tükürüğünü yutamama, göğüste sıkışma hali, baş dönmesi, yutma güçlüğü,ses kısıklığı, sesin kalınlaşması, hırıltılı solunum, ciltte morarma,öksürük, baş ağrısı, bayılma ve nefes darlığı gibi belirtileri gözlemlenebilir. Bununla birlikte, şiddetli alerjik reaksiyonlar yaşayan kişiler herhangi bir sağlık kuruluşuna başvurmazsaanafilaksiyaşayabilir, bu süreç ölüm riski oluşturabilir.

Arı Alerjisi Tedavisi 

Arı alerjisi tedavisinde alınacak en büyük önlem sokma riskini minimize etmekle ilgilidir. Eğer, sokulma anı gerçekleşirse vücut şiddetli reaksiyonlar göstermeden ve risk alınmadan ilgili sağlık kuruluşuna başvurulması tavsiye edilir. Bu doğrultuda, arı alerjisi tedavisi yöntemleri aşağıdaki gibi listelenebilir: 

• Anafilaksi şok anında ilk uygulanması gereken yöntem adrenalin ya dakortizonenjekte etmektir. Alerjen etkisi olduğunu bilen kişi açık havadayken yanında adrenalin kalem taşıması gereklidir. Bununla birlikte, adrenalin kalemi olarak nitelendirilen otoenjektör, seyahat çantalarında, turistik otellerde, spor salonlarında ya da toplu alanlarda yardım çantasında bulunması mecburidir.
• Aşı tedavisi (immünoterapi): Kişide sistemik bir alerjen etki mevcutsa alerjene karşı aşı yapılarak önlem alınır. Aşı vurulan kişi herhangi bir sokma anına maruz kalırsa ciddi tepkiler vermeyerek durumu hafif atlatabilir. Aşı çalışmalarında literatür verilerine göre bal türünde başarı ihtimali %85 olarak vurgulanırken yabani türlerde %95'i bulan başarı şansı vardır. Aşıya karşı yanıt vermeyen vücut metabolizmalarında risk almamak adına adrenalin kalemi taşınması uzmanlar tarafından tavsiye edilir.
• Oksijen desteği: Nefes alıp vermeye destek olmak amacıyla verilir.
• Antihistaminik ilaç kullanımı: Hava yollarının enfeksiyonunu gidermek için damar yolundan ilaçlar verilir. Ayrıca, solunum semptomlarına yardımcı olmak için albuterol ilaç uygulamaları da aralıklı yapılabilir.

Arı Alerjisi Testi Nasıl Yapılır?

Arı alerjisi testi farklı yöntemlerden faydalanılarak gerçekleştirilebilir. Bu duruma istinaden, arı alerjisi testi yöntemleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 

• Deri testi: Prick testi olarak da ifade edilen test, sırt ya da kol bölümüne belli oranda alerjen enjekte edilerek yapılır. Eğer, alerjene karşı vücut tepki verirse enjekte edilen bölgede şişlik ve kabarıklık gözlemlenir.
• Kan testi: Kan dolaşımına kontrollü zehir verilerek antijene karşı spesifik IgE antikorları ölçülür.

Arı Alerjisinden Korunma 

Arıcılık yapılan alanlarda bulunmamak öncelikli koruma arasındadır. Açık alanda tarlada ya da bahçede bulunuyorsa cildin açık kalmayacak şekilde ayakkabı, eldiven ve uzun çorap kullanılmalıdır.

Açık gıdalara özellikle şekerli ürünlere yaban türler geleceği için muhafaza edilmelidir. Ayrıca, kişi çiçeksi elbiseler tercih etmemeli ve parfüm kullanımına dikkat etmelidir. Alerjen etkisi olduğunu bilen kişiler yanında adrenalin kalemi taşımalı ve aşı olması tavsiye edilir.

Sıkça Sorulan Sorular 

Arı alerjisi olan kişi hangi doktora başvurmalıdır?

 Arı alerjisi olanlar, göğüs hastalıkları ve alerji uzmanlarına başvurulmalıdır.

Arı alerjisi olan kişi nelere dikkat etmelidir?

Öncelikle, arı alerjisi olanlar açık alanlarda cildini kapalı tutacak şekilde giyinmeli, arı kovanları yakınlarından uzak kalmalı, yanında adrenalin kalemi taşımalıdır.

Böcekler arasında zehri en tehlikeli tür hangisidir?

Karıncalar ve arılar böcekler arasında en tehlikeli zehre sahiptir. Özellikle, yaz aylarında iri cinslerden sarı yabani türlerin sokması hayati risk oluşturabilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.