Cam tavan sendromu kişinin hayatta bazı adımlar atacağında metaforik olarak önünde camdan bir duvar olduğunu varsaymasıdır. Sendromun psikolojik etkisiyle bireyler adım atmaktan çekinirler. Kişinin kendi kendini kısıtlamasının kaynağında çoğunlukla özgüven eksikliği yatar.

Herhangi bir kararı alma, eylemi gerçekleştirme veya iş başvurusu yapma gibi konularda aslında ciddi bir engel olmamasına rağmen geri çekilme yaşanır. Aslında istek vardır ama kendini yeterli görmeme duygusu ağır basar. Cam tavan sendromunu çoğu insan farklı düzeylerde deneyimler. 

Cam Tavan Sendromu Nedir?

Cam tavan sendromunun ismi, geçmişte Doktor David J. Schwartz tarafından yapılan ve 1969’da da Wall Street Journal’da yayınlanan bir deneyden gelir. 

Deneyde cam fanusa konan pirelerin durduğu metal zemin ıslatılır. Pireler ıslaklıktan kaçmak için zıplarlar ve her zıplayışta cama çarpma olur. Biraz zaman geçtikten sonra cam fanus kaldırılır.

Deneyin ilginç sonucu burada ortaya çıkar ve pireler cam fanusun sınırlarından daha yükseğe zıplayabilecek güce sahip olmalarına rağmen sanki fanus hala varmışçasına aynı sınır içinde zıplamaya devam ederler. Yapılan koşullanma deneyi ile pirelerin fiziksel olarak karşılaştıkları sınırlar ortadan kalksa bile hala onlar varmış gibi davrandıkları gözlenir. 

Benzer durum insanlarda da vardır. İnsanlar hayatta yaşadıkları bazı sınırlanma durumlarından veya çevreden duyup inandıkları sınır varsayımlarından etkilenerek ne yazık ki kendilerini kısıtlayabilirler. Cam tavan sendromunun ortaya çıkmasıyla stres artar, karar alma mekanizması zayıflar ve herhangi bir konuda adım atma cesareti kırılabilir.   

Cam Tavan Sendromu Kadın ve Erkekte Nasıl Görülür? 

Araştırmalara göre cam tavan sendromu kadın bireylerde daha çok görülür. Bunun sebebinin ataerkil sistem, cinsiyet eşitsizliği ve negatif ayrımcılığın dünya genelinde yarattığı olumsuz etkiler olduğunu söyleyebiliriz.

Uzun yıllardır süren bu olumsuz etkiler, hem kadınların hem de diğer tüm bireylerin “öğrenilmiş çaresizlik” kodunu kadınlarla eşleştirmesine neden olur. Bu da cam tavan sendromu kadın bağının güçlenmesinin sebebidir.      

Cam tavan sendromunun erkeklerde de görüldüğü durumlar vardır. Bazı mesleklerin sadece kadınlara yönelik olduğu kanısı bunun ana sebeplerinden biridir. Kadın egemen meslekler için iş başvurusu yapma aşamasında erkekler cam tavan sendromunun belirtilerini gösterebilir.

Örneğin anaokulu öğretmenliğinin sadece kadınlar tarafından yapılabileceği ön yargısı bu mesleğe gönül verebilecek erkeklerde cam tavan sendromunun oluşmasının bir nedenidir. Hemşirelik ve kabin memurluğu da kadın egemen meslekler arasında sayılabilir.     

Cam tavan sendromundan muzdarip kişilere, yaşadığı yerde “azınlık” olarak tanımlanan gruplarda da sık rastlanır. Özellikle ırk, din, ekonomik şartlar gibi sebeplerle dışlanan kesimlerde özgüven problemlerinin ve dolayısıyla cam tavan sendromunun görülmesi çok da şaşırtıcı değildir.  

Cam tavan sendromunu yaşamanızın nedeni sadece cinsiyetiniz ya da azınlık olarak tanımlanan bir gruba dahil olmanızla ilgili olmayabilir. Bazen kişiler tamamen bireysel sebeplerle, çocukluk travmaları etkisiyle, negatif deneyimlerin ortaya çıkardığı korkuyla kendi kendine sınırlar koyabilir. Cam tavan sendromunun ortaya çıkışı kişisel nedenlerle de olabilir.

Cam Tavan Sendromu Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?

Cam tavan algısı genellikle kişinin dil, din, cinsiyet gibi sebeplerden dolayı negatif ayrımcılığa uğramasıyla ortaya çıkar. Negatif ayrımcılık bir süreden sonra azalsa bile azınlık grubundaki kişilerde yine olumsuz davranışlara ve kararlara maruz kalma korkusu devam edebilir.

Cam tavan sendromu nedenleri arasında kişilerin yaşadıkları ve özgüvenlerini sarsan travmalar da önemli yer tutar. Bunun dışında yetiştirilme ortamı, kişilik özellikleri, hastalıklar gibi dış koşullar da etkili olabilir. Cam tavan sendromu ağır bir tabloda yaşanırsa ortaya depresyon da çıkabilir. 

Kişiden kişiye değişmekle birlikte cam tavan sendromu belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:

• Yetersizlik hissi
• Aşırı mükemmeliyetçilik
• Erteleme
• Bahane üretme
• Başarısızlık beklentisi
• Özgüven eksikliği
• Kontrolsüz kaygılanma

Cam Tavan Sendromuyla Mücadele Yöntemleri

Cam tavan sendromunu hafif derecede yaşıyorsanız kendi kendinize bu rahatsızlıktan kurtulabilirsiniz. Öncelikle hayatınızda herhangi bir konuda karar vermekte zorlandığınızda, zorlanma sebeplerinin ne kadarının gerçekten dış koşullar ne kadarının kendi kendinize koyduğunu sınırlar olduğuna bakın.

Kendinize içtenlikle, dürüst cevaplar vermeye çalışın. Bu aşamada güvendiğiniz ve pozitif bakış açısına sahip kişilerden de görüş alabilirsiniz. Her kararda aslında öz değerinizi kucaklayarak ilerlediğinizde “cam tavanları” yok etmeyi başarabilirsiniz.   

Cam tavan sendromuyla mücadele ederken bakış açınızı değiştirmek ve karar alma süreçlerinde cesur olmak önemlidir. Örneğin bir iş başvurusunda bulunacaksınız diyelim. Aslında vasıflarınız işe uygun ama o pozisyonda şimdiye kadar sizin kadar genç yaşta biri hiç çalışmamış olabilir.

Her şeyin bir ilki vardır değil mi? Belki de sizin yaşınızdaki genç kişilerin de bu pozisyonda çalışabileceğini gösterecek örnek biri olabilirsiniz. Biraz cesaretle cam tavanların aslında aşılabilir olduğunu görebilirsiniz.   

Psikolojik bir rahat sızlık olarak tanımlanan cam tavan sendromu eğer hayatınızı ciddi derecede etkiliyorsa psikolog ve psikiyatrist desteği de alabilirsiniz. Tedavi sürecinden doktorların yönlendirmesiyle psikoterapi desteği alabilir, gerekirse ilaç desteğine başvurabilirsiniz. Cam tavan sendromu anksiyete ve panik atağı da tetikle yebilir. 

Cam Tavan Sendromu Örnekleri

Cam tavan sendromu nedir örnek verecek olursak iş hayatına bakabiliriz. İş dünyasında cam tavan sendromundan muzdarip birçok kişi görebiliriz. Mesela iş başvurusu yaparken zaman zaman kendimize görünmez sınırlar çizeriz. 

Hiç tecrübemiz olmayan ve tecrübeli eleman arayan bir şirkete iş başvurusu yapmak elbette çok mantıklı değildir. Yalnız 2 yıllık tecrübe arandığı söylenen bir ilana 1,5 yıl deneyimimiz var ve eksiğiz diye düşünerek başvuru yapmıyorsak işte burada cam tavan sendromunun etkisinde olabiliriz.

Öğrenim hayatından da örnek verebiliriz. Mesela bazı kişiler bazı derslerin sınavlarında bir türlü başarılı olamazlar. Arka planda belki o dersle ilgili birkaç konuyu anlamadığımızda kendimizi aşırı eleştirdiğimiz bir bilinçaltı kodunu zihnimize yerleştirmiş olabiliriz. İşte bu da cam tavan sendromunun etkileri arasındadır. İleri vakalarda sosyal fobi bile orataya çıkabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Kariyer Gelişiminde Cam Tavan Sendromu Nedir?

Kariyer hayatında cam tavan sendromu; istenen ve hatta deneyim ve kişisel özellikler açısından da uygun olunan bir iş pozisyonuna kendini layık görememe durumu olarak ortaya çıkar. Sebepler arasında; toplumsal yanlış önyargılardan etkilenme veya bireysel hayatta yaşananlardan dolayı oluşan özgüven eksikliği olabilir.

Cam Tavan Sendromu Nasıl Oluşur?

Cam tavan sendromunu aslında hemen hemen herkes hayatının bazı dönemlerinde yaşayabilir. Herhangi bir karar alırken, işe başvururken, sınava girerken veya biriyle sevgili olma kararı alırken bile cam tavan sendromunu yaşayabiliriz. Başvurmak istediğimiz işe alınmayacağımızı düşünürüz oysaki sonucun olumlu olma olasılığı vardır. 

Matematik sınavına girerken daha önce iyi not almadığımız için yine başarısız olacağımızı düşünürüz oysaki yeterince çalışmışızdır.

Sırf etnik kökenimizle ilgili olarak farklı bir etnik kökene sahip biriyle sevgili olamayacağımızı düşünürüz oysaki belki de ilgimizi çeken kişi için bunların hiçbir önemi yoktur. Özetle cam tavan sendromunun oluşumu kendi kendimize kurduğumuz negatif senaryolarla olur.  

Cam Tavan Algısı Ne Demek?

Cam tavan algısı metaforik bir tanımdır. Hayatı tırmandığınız bir merdiven olarak düşünün. Merdivenden çıkarken bazı kararlar almanız gerekir. Karar aşamalarında, özellikle toplumsal baskının da etkisiyle, sonucun olumsuz olacağına dair kafanızda negatif gelecek senaryoları kurduğunuzda birden “camdan tavan” oluşur.

Karar alıp ilerlemek istediğinizde neler olabileceğini camın arkasında görebilirsiniz yani aslında olumlu ihtimaller sizi bekliyor görünür ama algınız değişmedikçe ilerlemeniz mümkün değildir. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.