Liken planus ağız mukozası, dil, koltuk altı, bacak, el, kafa derisi gibi daha birçok yapıda meydana gelen; kaşıntılı, genellikle kırmızı-mor lezyonlarla seyreden bir cilt rahatsızlığıdır. Genellikle estetik görünümde bozukluk ve kaşıntı gibi hafif semptomlarla seyredebilirken kanserle ilişkili olabileceğine dair bazı araştırmalar mevcuttur. Liken planusun nedeni tam olarak bilinmemekle beraber otoimmün faktörlerin rol aldığı düşünülmektedir.

Liken Planus Nedir?

Liken planusun kelime kökü Yunanca ve Latince’ye dayanmaktadır.“Liken” Yunanca bir mantar türünü ifade ederken “Planus” düzlem, plaka manasına gelir. Liken planus vücudun birçok bölgesinde tutulumu olan kaşıntılı, kızarıklıklarla seyreden bazen papül veya bül oluşumu gösteren bir deri hastalığıdır. Estetik görünüm açısından kolaylıkla fark edilebilen ve kişi için rahatsız edici olan hastalık, akut veya kronik olabilmektedir. En çok ağız içi dokuda oluşmaktadır. İnflamatuar bir hastalıktır ve otoimmünite kaynaklı oluştuğu düşünülmektedir. Bulaşıcı olmayan bu hastalık kendi kendine geçebilir fakat ileri vakalarda profesyonel yardım gerektirir.

Liken Planus Belirtileri Nelerdir?

Liken planus vücudun birçok ekstremitesinde ve dokusunda yayılış gösterebilmektedir. Lezyonlar Liken planusun oluştuğu yerin özelliklerine göre renk, şekil ve yapı değişikliği göstermektedir. belirtiler zaman zaman gerileyebilir veya artışa geçebilir. Liken planusun bilinen belirtileri şunlardır:

• Ciltte kırmızı, mor, kahverengi renklerde lezyonlar
• Ciltte döküntü ve pullanma
• Cilt lezyonlarında ince beyaz şeritler
• Ağız içinde beyaz kabarık lekeler
• Saç derisinde şiddetli kaşıntı, tahriş hissi ve lezyon çıkan alanlarda saç kaybı
• Tırnakta güçsüzleşme, incelme, kırılganlıkta artma
• Lezyonlarda geceleri artan kaşıntı
• Genitalde dokunulunca şiddetli ağrı hissedilen kırmızı lezyonlar
• Daha çok mukozal dokularda görülen ağrısız beyaz çizgilenmeler
• Diş etinde hassasiyet, kızarıklık dokununca ağrı oluşması
• Sık tekrarlayan ağız içi bereleri
• Kaşıntının olduğu bölgede kaşımayla lezyonların artış göstermesi
• Tat duyusunda azalma
• Sebepsiz ağız kuruluğu
• Güneşle temasta var olan lezyonlarda artış

Liken Planus Kimlerde Ortaya Çıkar?

Liken planusun toplumda görülme sıklığının yaklaşık olarak %1 olduğu düşünülmektedir. Kadınlarda ve erkeklerde eşit oranda ortaya çıkmaktadır. Yani cinsiyetle ilişkili bir hastalık değildir. çocuklarda nadiren ortaya çıkmakla birlikte her yaş grubunda görülebilir. Sıklıkla 30 yaş ve üstü kişilerde ortaya çıkmaktadır.

Liken Planus Nedenleri Nelerdir?

Liken planusa neden olan faktörler tam olarak belirlenememiştir. Ancak bu konuda bazı teoriler mevcuttur. Liken planusa sebep olan faktörler şunlardır: Viral hastalıklar, antibiyotikler, sıtma ilaçları gibi bazı ilaçların yan etkileri, alerjenlere sık temas, kimyasal ajanlar, travma veya duygusal stres.

Liken Planus Çeşitleri Nelerdir?

Liken planus türleri cilt üzerindeki oluşumların şekilsel yapısına, ortaya çıktığı anatomik bölgeye ve yapısal özelliğine göre sınıflandırılmıştır. Liken planus türleri şunlardır:

Şekline Göre:

• Lineer liken planus: Az rastlanılan Liken planus formudur. Yetişkinlerde pek gözlenmez. Tek taraflı yayılım gösterir.
• Annüler liken planus: Çoğunlukla semptom göstermek ile birlikte semptom varlığında halka biçiminde seyreder.

Ortaya Çıktığı Anatomik Bölgeye Göre:

• Oral Liken Planus: Liken planus lezyonları sıklıkla yanak mukozası, diş eti, dil, alt ve üst dudak ve ağız içinde görülür.
• Oküler Liken Planus: Liken planusun gözde görülen formudur. Sık rastlanılan bir form değildir. Genellikle göz kapağında meydana gelir.
• Genital Liken Planus: Erkeklerde sıklıkla penis başında kadınlarda ise dış genital bölgede görülür.
• İnvers liken planus: liken planusun koltuk altı ve meme altında görülen formudur. Buralarda genellikle renk değişimi şeklinde görülür.
• Tırnak Liken Planusu: Lezyon tırnaklarda incelmeyle birlikte seyreder. Tırnakta çukurlaşma veya çıkıntılaşma görülebilir.

Yapısal Özelliğine Göre:

• Hipertrofik liken planus: Sıklıkla kasık ile diz arasındaki bölgede görülür.
• Atrofik liken planus: Sınırları keskin, mavimtırak küçük sert lezyonlar şeklinde veya plakımsı yapılar şeklinde görülür.
• Foliküler liken planus: Sıklıkla kafa derisinde yerleşim gösterir. Mor renkli çembersel yapıdaki oluşumlardır. Kalıcı saç dökülmelerine sebep olabilir.
• Aktinik liken planus: Esmer kişilerde daha sık rastlanır. Güneşe temasla lezyonlarda artış gerçekleşir. Lezyonlar koyu kahve renktedir.
• Büllöz liken planus: Genellikle var olan lezyonun üzerinde meydana gelir. Bir santimden büyük oluşumlardır.
• Liken planus eritematozus: Diğer liken türlerine göre daha kırmızı renkte ve küçük oluşumlardır.
• Liken Planus Sendromu: Bağışıklık sistemiyle yakından ilişkili olan formdur. Döküntü şeklinde seyreder. Genellikle Lupus hastalığı ile beraber seyreder.

Liken Planus Tanısı Nasıl Konulur?

Liken planusun belirgin ve ayırt edici bir görünümü vardır bu sebeple sağlık profesyonelleri tarafından kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Tnı genellikle hastadan alınan bilgiler ve muayene yoluyla koyulmaktadır. Liken planus bazı ilaçların etkisiyle ortaya çıkabilen bir hastalık olduğundan doktora kullanılan ilaçların bilgisi de verilmelidir. Muayene esnasında saçlar, ağız içi mukozası cilt, ekstremiteler, göz kapağı dikkatle kontrol edilir. Ağız içi ve genital organlarda liken planusun genel rengi olan kırmızı yerine beyaz oluşumlar aranmalıdır. Liken planus tanısında kullanılan testler ise şunlardrı:

• Hepatit C Testi: Hepatit C hastalığı Liken planusu tetikleyebilmektedir.
• Deri Biyopsisi: Deri biyopsisinde kontakt dermatit türleriyle Liken planusun kesin ayrımı yapılır.
• Dif Analizi: Tanıda yardımcı olan diğer bir tekniktir.
• ELİSA: ELİSA ile savunma sisteminin ürettiği otoantikorlar tespit edilerek hastalığın varlığı doğrulanır.

Liken Planus Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Hafif seyreden Liken planus kendiliğinden geçebileceği gibi ağır ve geniş bir alanda görülen liken planus ise doğru bir tedavi protokolü uygulanmasını gerektirmektedir. Liken planus tedavisinde uygulanan tedavi yöntemleri arasında şunlar yer almaktadır:

• Topikal Tedaviler: Topikal tedavide lezyonları baskılayıcı steroid ilaçlar ve kalsinörin inhibitörleri krem veya merhem formunda sürülerek kullanılmaktadır. Tedavide akla ilk gelen seçenektir. Hafif vakalarda hızlı ve etkili bir sonuç vermektedir.
• Fototerapi: Hızlı ilerleyen ve kaşıntılı lezyonların tedavisinde oldukça başarılı sonuç veren bir yöntemdir. Tek başına veya diğer tedavilerle birlikte uygulanabilir. Tedavide hem UVA ışınlar hem de UVB ışınlar tercih edilebilmektedir. UVB ışınlarının yan etki potansiyeli daha düşüktür. liken planusun tüm çeşitlerinde tercih edilen bir tedavi yöntemi değildir. Bazı türlerde kullanımı risklidir.
• Sistemik İlaçlarla Tedavi: Topikal tedavi ve fototerapinin işe yaramadığı durumlarda sistemik ilaçlar devreye girer. Oral kortikosteroidler, kalsinörin inhibitörleri, retinoid ilaçlar ve monoklonal antikorlar bu amaçla kullanılmaktadırlar.

Sık Sorulan Sorular:

Liken Planus İyileştikten Sonra Tekrarlar mı?

Hastalık uygun tedaviyle iyileşse veya gerilese dahi tekrarlama ihtimali vardır. Nüksler gösteren bir hastalıktır.

Liken Planus Bulaşıcı mıdır?

Liken planus otoimmün kaynaklı bir hastalık olması ve enfeksiyonel olmaması sebebiyle bulaşıcı değildir.

Liken PLanus İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Eğer kendinizde Liken planus başlangıcı olduğundan şüpheleniyor iseniz hastanelerin dermatoloji bölümüne başvurmanız gerekmektedir.

Liken planus kesin çözümü olmayan özellikle kronik ise yaşam kalitesini oldukça etkileyen kaşıntılı ve tekrarlayıcı bir hastalıktır. Eğer kendinizde Liken planus semptomlarının birini veya birkaçını gözlemliyor iseniz sağlık kuruluşlarının dermatoloji bölümlerine başvurarak uygun tedavi yöntemiyle hastalığın ilerlemesini engelleyebilirsiniz. Liken planusta lezyonların olduğu bölgenin bakım ve hijyeni hastalığın tedavisinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu konuda gerekli bilgiler sağlanmalı, uygulanmalı ve düzenli olarak doktor kontrollerine gidilmelidir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.