Geçmiş zamanlarda bitkiler gerek içgüdüsel gerek deneyim ve gözlemler doğrultusunda çeşitli hastalıkları giderme konusunda sıklıkla kullanılmıştır. Bilimin gelişmesiyle birlikte, bitkilerin insan sağlığını destekleyici etkilerinin ispat edilmesi kullanım alanlarını genişletmiştir. Bitkilerin kullanım alanları; fitoterapi ve aromaterapi uygulamaları, modern tıp yöntemleri, alternatif-geleneksel tedaviler ve ilaç sanayisinde hammadde üretimi şeklinde sayılabilir. Kekik bitkisi de sağladığı faydalar bakımından sık kullanılan tıbbi bitkiler arasında yer alır. Kekik, karvakrol ve timol gibi fenoller bakımından son derece zengin bir içeriğe sahip olduğundan çok güçlü antimikrobiyal ve antifungal (mantar öldürücü) etki gösterir.

Kekik Nedir?

Kekik, Lamiaceae (ballıbabagiller) familyasında yer alan güzel kokulu, bir ya da çok yıllık otsu, çalı formunda bir bitkidir. Bu familyaya dahil üyeler uçucu yağ bakımından zengin içerikleri nedeniyle parfüm sanayinde, aromaterapi, fitoterapi ve farmakolojik uygulamalarda kullanılmaktadır.

Çimenli tarla kıyılarında, orman kenarlarında, çayırlarda, güneş sevmesi sebebiyle toprağın sıcak olduğu kayalık ve dağlık bölgelerde yetişmektedir. Kekik bitkisi Dünyada İspanya, Türkiye, İsviçre, Fransa, Güney Afrika, Portekiz, Bulgaristan, İtalya, Şili, Suriye ve Meksikada doğal olarak bulunabilir.

Türkiye’de Thymus, Satureja, Tymbra, Origanum ve Coridothymus isimli beş cinsi bulunmaktadır. Bu cinsler genellikle Denizli, Manisa, Hatay, Antalya, Aydın, Kütahya ve Uşak illerinde yayılış gösterir. Origanum syriacum var. bevanii yani dağ kekiği Türkiye’deki en önemli ve ticari anlamda sık kullanılan türler arasında yer alır. Dağ kekiği, Güneybatı Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu'da özellikle Hatay, Mersin ve Kahramanmaraş illerinde doğal olarak yetişmektedir. Ortalama olarak 65-70 cm civarında olan dağ kekiği faydaları ve zengin uçucu yağ içeriği bakımından dikkat çeken tıbbi bir bitkidir.

Kekiğin Faydaları Nelerdir?

Kekik bitkisi sağladığı faydalar, güvenirliğinin yüksek, yan etkilerinin az olması sebebiyle toplum tarafından sıklıkla kullanılmaktadır ve genellikle kullanım yöntemi gelenekseldir. Geleneksel kullanım; bitkisel ilaçların güvenli bir şekilde uzun süreler boyunca kullanılması ve etkin olması anlamına gelir, çoğunlukla tıbbi gözetim gerektirmeyen bir kullanım yöntemidir. Kekik faydaları şu şekildedir:

• Dispepsi (mide ve bağırsaktaki fonksiyonel bozukluklar) ve gastrit (mide zarının iltihaplanması) gibi gastrointestinal rahatsızlıklarda kullanılır.
• Soğuk algınlığı ile ilişkilendirilen öksürükleri giderir.
• Üst solunum yolu enfeksiyonu ve alt solunum yolu enfeksiyonlarında oral ya da gargara formlarında kullanılmaktadır. Uçucu yağı da üst solunum yolu hastalıklarında inhale olarak kullanıldığında fayda sağlar.
• Bronşit semptomlarını hafifletmeye yönelik fayda sağlar.
• Antioksidan içeriği zengindir.
• Ağız, diş rahatsızlıklarında, hijyen sağlama konusunda antibakteriyel ve antiseptik özellikleri sayesinde gargara olarak kullanılabilir.
• Sedatif (yatıştırıcı) etki sağlar.
• Astım tedavisinde ve saman nezlesinde kullanılır.
• İştah açıcı, idrar söktürücü, hazımsızlık azaltıcı ve sindirim kolaylaştırıcıdır.
• Kan dolaşımını hızlandırır.
• Menstruasyon döneminde yaşanılan ağrı ve krampları giderici etkisi vardır.
• Mantar önleyici (antifungal) ve viral enfeksiyonları giderici (antiviral) etkileri vardır.
• Balgam söktürücü (ekspektoran) ve öksürük önleyicidir (antitusif).
• Mutasyon oluşturucu faktörleri önler (antimutajenik).
• Saç ve cilt bakımında kullanılabilir. Cilt üzerindeki inflamasyonu önler. Saç dökülmesini önler ve saçları güçlendirir.
• Antimikrobiyal aktivitesi sayesinde temizlik ürünü olarak kullanılabilir.
• Çocuklarda yatak ıslatma durumunun iyileştirilmesine destek sağlar.
• Dermatit (egzama) tedavisine destek sağlar.
• Tarım alanında hasattan sonra depodaki bitkileri hastalık yapıcı ve zararlı etkenlerden korumak için kullanılabilir.
• Gıda maddelerinin içerisine raf ömrünü uzatma amacıyla katılabilir.
• Bitkilerde böcekleri uzaklaştırıcı (repellent) etkisi vardır.

Kekiğin Zararları Nelerdir?

Kekik genellikle güven veren ve tedavi edici amaçlarla kullanılan tıbbi bir bitki olsa da kullanımı sırasında dikkat edilmesi gereken birtakım noktalar vardır. Kekik bitkisinin olası zararları şu şekilde sıralanabilir:

• Doktorlar tarafından tavsiye edilmediği sürece gebe ve emziren kadınlar tarafından kullanılmamalıdır. Bu durumun sebebi, konu hakkında yeterli çalışmaların yapılmamış, gebe ve emziren kadınlar tarafından kullanımının güvenli olduğunun tespit edilmemiş olmasıdır.
• Diğer ilaçlar ya da tıbbi ürünler ile etkileşimler oluşabilir. Dolayısıyla kullanılan ilaçlar ya da tıbbi ürünler varsa kekik tüketimi konusunda bir sağlık uzmanına danışılması tavsiye edilir.
• Kekik yağı tiroid bezinin aşırı çalışmasına neden olabilir, bu nedenle dikkatli kullanılması gerekmektedir.
• Doğrudan kekik bitkisine ve aktif maddelere karşı duyarlılık ya da alerjik reaksiyon oluşabilir.
• Kekik bitkisi tedavi edici özelliklerini 1 yıl kadar koruyabilir. Bu nedenle toplanma tarihi üzerinden 1 yıl geçmiş bitkiler kullanılmamalıdır.
• Bitkilerin yan etkileri olmayan ya da az olan ürünler olarak değerlendirilmesi doğru bir yaklaşım değildir. Her üründe olduğu gibi kekik bitkisinin tüketimi konusunda da aşırıya kaçmamak gerekir. Aksi takdirde çeşitli sindirim problemlerine ya da zehirlenme belirtilerinin ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Kekik Hangi Şekillerde Kullanılabilir?

Kekik baharat olarak yemekleri lezzetlendirme aşamasında kullanılabileceği gibi kekik çayı, kekik yağı ve kekik suyu gibi birçok farklı şekilde kullanılabilir. Özellikle eczacılık, tıp ve tarım uygulamalarında geniş kullanım alanlarına sahiptir. Sağlık, kozmetik ve tarım sektörlerinde sağladığı yararlar sebebiyle en sık kullanılan bitki türleri arasında yer almaktadır.

Kekik Çayı

Kekik çayı güzel tadı ve hoş kokusu ile oldukça çok tüketilen bir çaydır. Taze ya da kurutulmuş kekik bitkisi çay yapımında kullanılabilir. 1 su bardağı kadar kaynar suya 1 tatlı kaşığı kadar kekik konularak çaydanlığın üstü kapatılır ve 10-15 dakika kadar beklenir. Ardından demlenen çay süzülür, sıcak ve şekersiz tüketilmesi tavsiye edilir.

Sadece aromasının güzel olması nedeniyle kullanılabileceği gibi sağladığı faydalardan yararlanmak için de kullanılabilir. Kekik çayı faydaları şu şekilde sıralanabilir;

• Bağışıklık sistemini destekler.
• Anti inflamatuar etki sağlaması sebebiyle sıklıkla gribal hastalıklarda kullanılır.
• Öksürük giderici etkisi, soğuk algınlığı semptomlarını giderme amacıyla kullanılır.
• Sedatif etkisi ile rahatlamak için ve antispazmodik etkisi ile adet sancılarını giderme amacıyla kullanılır.
• Sindirim sistemini destekleyerek hazımsızlık ve gaz problemlerini önler.

Kekik Yağı

Kekik bitkisi içerdiği karvakrol ve timol bileşenleri sebebiyle zengin uçucu yağ içeriğine sahiptir. Bitkinin kurutulmuş yaprak ve çiçek gibi toprak üstü kısımlarından %2-8 oranında uçucu yağ elde edilmektedir. Kekik yağı faydaları;

• Morluk, yara ve yanik tedavisinde,
• Baş ağrısında,
• Antiseptik ve antifungal özelliklerinden dolayı bölgesel bakteri ve mantar oluşumlarının giderilmesinde,
• Romatizma ve gut hastalığında,
• Safra arttırıcı,
• Bağırsak kurtlarını düşürücü,
• Mikroorganizmaların enzim sistemlerini bozar,
• Spazm ve gaz giderici,
• Serinletici ve idrar söktürücü,
• Antioksidan etki,
• Bronşiyal nezle tedavisinde,
• Cilt kaşıntısı giderici,
• Burun tıkanıklığını açıcı,
• Ağız hijyeni sağlayıcı etki şeklinde sıralanabilir.

Kekik yağı sağlığa olan faydalarına ek olarak; koku ve tat endüstrilerinde parfüm, gıdalara aroma verici olarak, temizlik ürünü, kozmetik ürün ve ilaç üretiminde, aromaterapi ve fitoterapi uygulamalarında kullanılabilir.

Kekik Suyu

İlkbahar mevsiminde taze toplanmış kekik bitkileri su buharı distilasyonu yöntemi ile kurutulmuş toprak üstü kısımlarından uçucu bir yağ olan kekik yağı ve geri kalan yağ altındaki ise kekik suyu şeklinde isimlendirilir.

Son yıllarda kekik suyu kullanımı oldukça artmıştır. Mide ve bağırsak rahatsızlıklarında tedavi edici olumlu etkiler bırakmakta, bağışıklık sistemini güçlendirmekte ve safra miktarında artış yaparak sindirime destek sağlamaktadır.

Vücut dengenizi korumak, bağışıklık sisteminizi desteklemek için doğal ve sağlıklı yöntemler arıyorsanız kekik bitkisinin mucizevi etkilerinden faydalanabilirsiniz. Kekik çayı ile sindirim problemlerinizi giderebilir, kekik suyu ile cilt sorunlarına destek sağlayabilir ve kekik yağı ile stresinizi azaltarak kendinizi rahatlatabilirsiniz. Ancak herhangi bir hastalığınız ya da düzenli olarak kullandığınız ilaçlar varsa kullanmadan önce bir sağlık uzmanı tavsiyesi almanız önerilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.