Saç yolma hastalığı veya kaş yolma hastalığı olarak da bilinen trikotillomani kişinin vücudunda bulunan saç, kaş, kirpik gibi tüylerini yolması ile karakterize olan psikolojik bir rahatsızlıktır. Trikotillomani rahatsızlığı bulunan hastalar zihinsel dünyalarında o yaşadıkları karışıklıkların dışavurumu olarak saçlarını, kaşlarını veya bedenlerinin diğer bölgelerinde bulunan tüyleri çekme eğilimi gösterebilirler. Bununla birlikte trikotillomani sadece tüy yolmadan ibaret bir rahatsızlık değildir. Kişinin sosyal hayatı ve yaşam kalitesi üzerinde de olumsuz etkilere neden olabilen hastalık hakkındaki ayrıntılar için içeriğinize göz atabilirsiniz.

Trikotillomani Nedir?

Genellikle 4 ila 17 yaş aralığında başlayan ve yaşam boyu süren trikotillomani bir çeşit psikiyatrik bozukluktur. Trikotillomani kısaca kişinin tekrarlayan biçimde saç, kaş ve kirpik başta olmak üzere vücudundaki kılları yolmasıdır. Yapılan bazı bilimsel araştırmalara göre trikotillomaninin nüfusun yaklaşık %0,5-2’sinde görüldüğü tahmin edilmektedir. Bununla birlikte özellikle saç, kaş ve kirpik kaybı yaşayan ve çekindiği için hekime başvurmayan hastalar olduğu düşünüldüğünde bu oran daha yüksek olabilir.

Trikotillomani Türleri Nelerdir?

Trikotillomani kişinin saç yolma alışkanlığının farkında olup olmamasına bağlı olarak başlıca iki alt sınıfa ayrılır. Buna göre trikotillomani türleri şu şekildedir:

• Odaklanmış saç yolma: Otomatik saç yolma sorunu bulunan kişilerde tüy koparma alışkanlığı genellikle düşüncelerle ilişkilidir. Bir diğer ifadeyle bu kişilerde saç yolma davranışı bir duygu, düşünce veya başka bir uyaranla ilişkili olabilir. Odaklanmış trikotillomani sorunu bulunan kişilerde saç yolma davranışı genellikle dikkati dağıtma, saç yolmadan zevk alma, rahatlama, gerginlik, stres gibi belirli duygu ve düşüncelerle bağlantılı olarak ortaya çıkar.
• Otomatik saç yolma: Odaklanmış saç yolma davranışının aksine otomatik saç yolmada kişi yaptığı davranışın farkında değildir. Örneğin ders çalışırken veya televizyon izlerken kişi saç, kaş gibi vücudunda yer alan tüyleri koparabilir, tüylerini kopardığını ise ancak aynaya baktığında veya bir başkası kendisine söylediğinde fark eder.

Trikotillomani Sebepleri Nelerdir?

Trikotillomaninin nedeni günümüzde kesin olarak bilinmemekle birlikte biyolojik ve/veya çevresel bazı faktörlerin saç yolma davranışının ortaya çıkmasında etkisi olabileceği düşünülmektedir. Buna göre başlıca trikotillomani risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

• Genetik faktörler: Sınıflandırma konusunda literatürde bazı karışıklıklar ve anlaşmazlıklar olsa da uzmanların büyük çoğunluğuna göre trikotillomani obsesif kompulsif davranış bozuklukları içerisinde yer alır. Bazı bilimsel çalışmalar trikotillomaninin ortaya çıkmasında genetik faktörlerin etkisi olduğunu göstermektedir.
• Diğer psikiyatrik bozukluklar: Bazı uzmanlara göre anksiyete ve depresyon gibi başka bir psikolojik sağlık sorunu bulunanlarda trikotillomaniye de rastlanabilir.
• Nörokimyasal sorunlar: Beyin kimyasının normalden daha farklı olması saç yolma hastalığına neden olabilir.
• Stres: Stres trikotillomani gelişmesini tetikleyebilir.

Trikotillomani Belirtileri Nelerdir?

Trikotilomani belirtileri denildiğinde ilk akla gelen, kişinin kendi saçını çekmeye ve koparmaya yönelik karşı konulamaz bir istek duymasıdır. Aynı zamanda bu kişiler sadece saç derisindeki saçları değil kaş, kirpik, koltuk altı ve kasık bölgesi gibi bedenin diğer bölgelerindeki kılları de koparma eğilimi gösterir. Kıl koparmaya yönelik olan bu istek genellikle stresli anlarda daha yoğun hissedilmek ile birlikte kişinin daha rahat olduğu zamanlarda da ortaya çıkabilir. Buna göre trikotillomani belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Saç, kaş ve kirpik başta olmak üzere vücuttaki kılları koparmak,
• Kıl kopardıktan sonra rahatlamış hissetmek,
• Saç derisinde açıklık meydana gelmesi,
• Saçı kopardıktan sonra yemek (trikofaji),
• Ciltte kılların koparıldığı alanda ağrı, kızarıklık ve bazen enfeksiyon,
• Sosyallikten uzaklaşmak.

Trikotillomani Nasıl Teşhis Edilir?

Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayımlanan Dsm - 5 Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı’na göre bir kişide trikotillomani varlığından söz edebilmek için kişinin bazı kriterleri karşılaması gerekir. Buna göre tanıda kullanılan başlıca kriterler şu şekildedir:

• Saçın tekrarlayan aralıklarla çekilmesi ve sonucunda saç derisinde çıplaklık meydana gelmesi,
• Kişinin bu davranışı terk etmeye çalışması, ancak bu konuda başarısız olması,
• Saç, kaş ve kirpik koparmanın kişinin sosyalleşmesini, günlük hayatını etkilemesi,
• Altta yatan herhangi bir sağlık sorunu bulunmamasına rağmen saç dökülmesinin devam etmesi,
• Kişinin durumun farkında olması ve bunu düzeltmeye çalışmasına bağlı olarak herhangi bir akıl sağlığı probleminin olmaması

Yukarıda sayılanların yanı sıra uzmanlar bazı durumlarda diğer bölümlerle işbirliği yaparak hastada nörokimyasal bir sağlık sorunu bulunup bulunmadığını değerlendirmek için bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme tekniklerinden de faydalanabilir.

Trikotilomani Nasıl Tedavi Edilir?

Trikotillomani tedavisi kişinin yaşadığı belirtilerin derecesine göre farklılık gösterir. Tedavi sürecinde önemli olan hastanın doktorunun önerdiği şekilde tedaviye devam etmesini sağlamaktır. Trikotillomani tedavisinde başvurulan başlıca tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Bilişsel davranış terapisi: Bazı araştırmalara göre saç yolma hastalığı bulunan kişilerin yaklaşık %70’inde bilişsel davranış terapisi ile olumlu sonuç almak mümkündür. Bilişsel davranış terapisi, kişinin vücudundaki tüyleri koparma alışkanlığı ile ilgili düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeyi amaçlar. Bu sayede kişiler saç yolma alışkanlığına neden olan düşünce ve davranışları değiştirmeyi ve saç yolma alışkanlığı ile baş etmeyi öğrenebilir.
• Uyaranı kontrol altına almak: Uzmanların trikotilomani hastalığında başvurdukları tedavi yöntemlerinden bir tanesi de uyaranı kontrol altında tutmaktır. Bu amaç doğrultusunda hastanın saç yolma alışkanlığını engellemeye yardımcı olabilecek bazı yöntemlerden faydalanılır. Örneğin, kişinin eline eldiven, başına şapka gibi davranışı engellemeye yardımcı olabilecek aksesuarlar takması zamanla saç yolma alışkanlığının terk edilmesini sağlayabilir.
• Alışkanlığı tersine çevirme: Alışkanlığı tersine çevirme yani başka bir alışkanlıkla değiştirme trikotilomani tedavisinde sıkça kullanılan bir yöntemdir. 2014 yılında yapılan bir araştırma tersine çevirme terapisinin saç yolma hastalığında etkili bir tedavi yöntemi olduğunu gösterir. Tersine çevirme tedavisinde uzmanlar hastadan kendisini gözlemlemesini, saç çekme davranışını fark ettiğinde bunu engellemeye çalışmak yerine bu davranışın yerine ellerini yumruk yapmak gibi başka bir alışkanlık koymasını ister.
• İlaç tedavisi: Bazı durumlarda uzmanlar trikotillomani tedavisinde obsesif kompulsif bozukluk tedavisinde kullanılan bazı ilaçları reçete edebilir. Ancak günümüzde ilaç tedavisinin saç yolma hastalığının tedavisinde etkili olup olmadığını gösteren yeterli bilimsel çalışma yoktur.

Trikotillomani Riskleri Nelerdir?

Trikotillomani hastalığı bulunan kişilerin büyük çoğunluğu zamanla dış görünüşlerinde meydana gelen değişiklikten rahatsızlık duyabilir ve bunun neticesinde sosyalleşmekten kaçınabilir. Bu durum kişinin iş ve okul hayatı başta olmak üzere çeşitli sorunlar yaşamasına neden olabilir. Ayrıca saç yolma davranışını uzun süre gösteren kişilerde ilerleyen zamanlarda kalıcı saç, kaş ve kirpik kaybı görülebilir. Ek olarak saç yolma davranışı gösteren kişilerden bazılarında trikofaji olarak da adlandırılan saç yeme hastalığı da görülebilir. Saç yeme alışkanlığı bulunanlarda zamanla sindirim sisteminde kıl birikmesi gibi daha ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Trikotillomani Sıkça Sorulan Sorular

Trikotillomani özellikle genç yetişkinler başta olmak üzere toplumda sık karşılaşılan psikiyatrik bozukluklardan bir tanesidir. Trikotillomani yani saç yolma/koparma hastalığına ilişkin sıklıkla merak edilen bazı sorular ve yanıtları aşağıda derlenmiştir.

Trikotillomani nedir?

Trikotillomani tekrarlayan şekilde kişinin saç, kaş, kirpik başta olmak üzere bedenindeki kılları yolduğu psikiyatik bir bozukluktur.

Trikotillomani belirtileri nelerdir?

Farkında olarak veya olmadan saç, kaş ve kirpik gibi bedendeki kılları koparmak ve kopardıktan sonra rahatlamış hissetmek trikotillomaninin başlıca belirtileri arasındadır.

Trikotillomani tedavisi nasıl yapılır?

Bilişsel-davranışçı terapi, uyaranı kontrol altına almak, alışkanlığı tersine çevirme gibi tedavi yöntemleri trikotilomani tedavisinde sıklıkla kullanılan tedavi prosedürlerdir. Ek olarak bazı durumlarda uzmanlar ilaç tedavisinden de faydalanabilir.

Sağlık Destek Sitesi Hastanelerinde trikotilomani gibi psikiyatrik rahatsızlıkların tanı ve tedavi süreci alanında uzman hekimler tarafından yürütülmektedir. Psikiyatrik sağlık sorunlarının tedavisinde erken tanı önemlidir. Siz de konu hakkında detaylı bilgi almak için alanında uzman bir hekimden randevu almayı ihmal etmeyin. Ayrıca, saç ekimi içeriğimizi inceleyerek, saç ekimi teknolojilerimiz ile ilgili detaylı bilgi alabilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.