Eliminasyon diyeti, genellikle “gıda intoleransı” olarak adlandırılan durumlarda vücuda yan etki yapan besinleri belirlemek amacı ile uygulanan bir beslenme protokolüdür. Belirli besinlerin günlük beslenmeden çıkarılıp daha sonra kademeli olacak şekilde tekrardan beslenme planına eklenmesi ile ilerlenir. Bu sayede vücutta iyi sindirilemeyen ve tolere edilemeyen besinler tespit edilebilir.

Eliminasyon diyetinin temel amacı vücudun tolere edemediği besinleri belirleyerek diyetten çıkarılması yoluyla bağışıklığı güçlendirmeye, otoimmun hastalıklara karşı korumaya ve bağırsağı onarmaya yardımcı olmaktır. 

Eliminasyon Diyeti Kimler İçin Uygundur?

Bazı besinler; otoimmün bozukluklar, irritabl bağırsak sendromu, migren, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) ve diğer bazı mide ve bağırsak rahatsızlıklarını daha da şiddetlendirebilir. Semptomlar ve ağrının şiddeti kişiden kişiye değişebilir. Besinlerin içeriğine ve tüketilen miktarına göre bireylerde oluşan hassasiyet farklı olabilir. Eliminasyon diyeti kişiye özel bir diyettir ve bu nedenle hastalık türüne göre uzman kontrolünde diyetisyen önerisi ile beslenme planı oluşturulması önerilir.

Eliminasyon diyeti; şişlik, hazımsızlık, karın ağrısı, reflü, mide yanması, ishal gibi sindirim rahatsızlığı yaşayan bireyler için önerilir. Aynı zamanda migren atağı, kronik yorgunluk, irritabl bağırsak sendromu ve fibromiyalji rahatsızlığı olan bireylere de uygulanabilir. Eliminasyon diyeti yardımıyla reaksiyona neden olan besinlerin beslenme programından çıkarılması:

• Vucuttaki inflamasyonun baskılanmasına katkı saglar.
• Sağlıklı mikrobiyota desteklenir.
• Toksik yükünün azaltılmasına yardımcı olur.
• Besinlerdeki tetikleyicilerin anlaşılmasına yardımcı olur.
• Bedenin besinlere farkındalığının artmasında katkı sağlar.
• Fito besin öğeleri alımıyla bağırsağı onarmaya yardımcı olur.

Eliminasyon Diyeti Nasıl Uygulanır?

Diyete başlamadan önce bireyin ana rahatsızlığı, geçmişte geçirdiği hastalıklar, kullandığı ilaçlar, aile öyküsü ve yapılan testlerin sonuçları bilinmelidir. Diyette kısıtlamalar fazla olduğundan bireyin diyet yapmaya istekli olması önemlidir. Eliminasyon diyetinin üç ana adımı vardır:

• 1. Adım: Öncelikle bir uzman kontrolünde diyete başlanmalıdır. Diyete başlamadan önce bir hafta boyunca yenilen besinlerin yazılması önerilir. Gün içinde yenilen besinlerden sonra vücutta herhangi bir rahatsızlık olup olmadığını da not almakta fayda vardır. Alınan notlar çerçevesinde diyet sürecine başlanabilir.
• 2.Adım: Diyete başlama aşamasıdır. Eliminasyon diyeti genellikle 2-4 hafta kadar sürer ve diyetle vücudun hangi besinleri tolere edebildiği belirlenir. Kaçınılması gereken besinler dışında bireye uygun beslenme planı hazırlanır. Her öğün sonrası vücutta oluşan semptomlar not edilebilir. Şiddetli ağrılar olması durumunda sağlık uzmanlarına danışılmalıdır.
• 3. Adım: Diyet yapılan 2 haftalık süreçte vücutta belirtilerin devam etmesi durumunda, diyetin 4 haftaya kadar uzatılması önerilir. Dördüncü hafta sonunda belirtiler düzelmediyse, diyette değişiklik yapılmalıdır. Diyetle birlikte belirtiler ortadan kalktığında beslenme listesine her üç günde bir çıkarılan besinlerden biri eklenebilir. Diyete eklenen besinler sonrasında vücutta eklem ağrısı, yorgunluk, baş ağrısı, şişkinlik, mide ağrısı, uyumakta zorluk ve bağırsak hareketlerinde bir farklılık hissedilirse, eklenen besinin vücut tarafından tolere edilemediği anlaşılır. Bu aşamada test edilen ve vücut tarafından tolere edilebilen besinler listeye dahil edilir.

Kısaca eliminasyon diyetinin ilk aşamasında vücut tarafından tolere edilemeyen besinlerin beslenme planından çıkarılması önerilir. Bu süreç kişiden kişiye değişkenlik göstererek 4 veya 6 hafta kadar sürebilir. 3. adımda beslenme listesine her üç günde bir çıkarılan besinlerden biri eklenerek 1 veya 2 gün vücutta tolere edilip edilmeme durumu test edilir. Yeni eklenen besinlerin tüketimi sonrası vücutta şişkinlik, ishal, hazımsızlık, kabızlık gibi semptomlar oluştuysa son tüketilen besinler gözden geçirilerek diyetten çıkarılması önerilir. Kısaca eliminasyon diyet süreci şu şekilde sıralanabilir:

• 1. gün: Eliminasyon diyetine başlanır.
• 2-7. gün: Semptomlar artabilir/kötüleşebilir.
• 8-21. gün: Semptomların ortadan kalkması beklenir.
• 22. gün: Besinler yeniden tanıtılır.
• 23-24. gün: Eklenen besinin herhangi bir semptoma yol açıp açmadığı gözlemlenir.
• 25. gün: Yeni bir besin tanıtılır.

Eliminasyon Diyetinde Tüketilmemesi Gerekenler

Eliminasyon diyetinde tüketilmesi önerilmeyen besinlerden bazıları şunlardır:

• Tüm şeker (çikolata ve bal dahil) ve tatlandırıcılar (stevia hariç),
• Gluten içeren tahıllar ve bu tahılların unları,
• Süt ve süt ürünleri
• İşlenmiş et ürünleri (sosis, salam, sucuk ve pastırma),
• Kabuklu deniz ürünleri,
• Tohum yağları ve margarin,
• Alkol, çay ve kahve,
• Mısır, nişasta, fasulye, mercimek, bezelye ve yer fıstığı,
• Sığır eti ve yumurta,
• Soya ve soya içeren besinler,
• Mayonez ve ketçap sosları,
• Domates, biber ve patlıcan gibi sebzeler.

Eliminasyon Diyetinde Tüketilen Besinler

Diyet sürecinde beslenme listesinde yer verilebilecek besinler:

• Sebzeler (domates, biber, patlıcan hariç),
• Meyveler (turunçgiller hariç),
• Çiğ kuruyemişler,
• Kuzu eti ve mevsim balığı,
• Organik kümes hayvanları,
• Glutensiz tahıllar,
• Zeytinyağı ve hindistan cevizi yağı,
• Sade yağ,
• Baharat (acı ve kırmızı biber hariç),
• Bitki çayları ve elma sirkesi,
• Hindistan cevizi sütü ve şeker ilavesiz pirinç sütü.

Eliminasyon Diyeti Listesi

7 günlük eliminasyon diyeti listesi örneği şu şekilde planlanabilir:

Pazartesi

Sabah: Hindistan cevizi sütü, glutensiz yulaf, muz ile yapılmış bowlÖğle: Izgara ya da fırın hindi, kinoa ve zeytinyağı ile yapılmış marul salatası

İkindi:Yeşil çay, elma ve kabak çekirdeği Akşam: Zeytinyağlı sebze yemegi, haşlanmış karabuğday ve mevsimine uygun zeytinyağı ile yapılmış salata

Salı

Sabah: Zeytinyağlı ıspanak sote, avokado, ceviz, elma ve yeşil çay Öğle: Kinoa, zeytinyağı, organik tavuk ile yapılmış proteinli salata

İkindi: Armut ve çiğ badem Akşam: Balık ızgara ve mevsimine uygun zeytinyağı ile yapılmış salata

Çarşamba

Sabah: Zeytinyağlı kabak sote, maydanoz-dereotu-taze naneden yapılmış salata, ceviz ve yeşil çay Öğle: Zeytinyağlı taze fasulye ve haşlanmış kinoa

İkindi: Muz ve çiğ fındık Akşam: Kuzu etli sebze yemegi ve mevsimine uygun zeytinyağı ile yapılmış salata

Perşembe

Sabah: Zeytin, maydanoz-dereotu-taze naneden yapılmış salata, ceviz ve muzÖğle: Avokado ile yapılmış salata

İkindi: Elma ve çiğ fındıkAkşam: Zeytinyağlı kabak sote, hindi ızgara, haşlanmış karabuğday ve mevsimine uygun zeytinyağı ile yapılmış salata

Cuma

Sabah: Hindistan cevizi sütü, glutensiz yulaf, muz ve kabak çekirdegi ile yapılmış bowlÖğle: Zeytinyağlı sebze yemegi ve haşlanmış karabuğday

İkindi: Elma ve çiğ badem Akşam: Izgara et, mevsimine uygun zeytinyağı ve avokado ile yapılmış salata

Cumartesi

Sabah: Zeytinyağlı ıspanak sote, avokado, ceviz, elma ve yeşil çayÖğle: Avokado ile yapılmış salata

İkindi: Muz ve çiğ badem Akşam: Balık ızgara ve mevsimine uygun zeytinyağı ile yapılmış salata

Pazar

Sabah: Zeytin, maydanoz-dereotu-taze naneden yapılmış salata, ceviz ve muz Öğle: Zeytinyağlı sebze yemegi ve haşlanmış kinoa

İkindi: Armut ve çiğ fındık Akşam: Organik tavuk ızgara ve mevsimine uygun zeytinyağı ile yapılmış salata

Eliminasyon Diyeti Uygularken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Her diyet gibi eliminasyon diyetinde de dikkat edilmesi gereken önemli detaylar bulunur. Dikkat edilmesi önerilen noktalar şu şekilde listenilebilir:

• Eliminasyon diyet sürecinde boğazda şişme, vücutta kızarıklık veya ciddi alerji semptomlar oluştuğunda doğrudan bir hekim tarafından kontrol altına alınmalı. Doktor ve diyetisyen önerisi dışında besin denemelerinden kaçınılmalı.
• Diyet süresince bol su tüketimine özen gösterilmeli.
• Liste dışına kesinlikle çıkılmamalı. Çünkü küçük bir kaçamak bile diyeti bozabilir.
• Diyet sürecinde vitamin ve mineral eksikligi olabilir. Bu eksikligi telafi edebilmek için uzman hekimlerden destek alınmalı.
• Herhangi bir rahatsızlık durumu yoksa günlük 40-60 dakika yürüyüş yapılmalı.

Besinlere karşı bir hassasiyetiniz olduğunu düşünüyorsanız bir uzman destegi alarak eliminasyon diyetini uygulayabilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.