Kıl kökü iltihabı ya da tıp literatüründeki adıyla folikülit, kıl foliküllerinin bulunduğu gözeneklerde enfeksiyon olması sonucu oluşan cilt rahatsızlığıdır. Genellikle tehlikeli değildir, ancak rahatsız edici semptomlara sebebiyet verebilir. Kıl köklerinde ve etrafında ortaya çıkar. Sivilce veya akneye benzer bir görünüme sahiptir. Kaşıntılı, ağrılı, irin dolu ve şiş olabilir; kırmızı veya beyaz yumrular halinde görünebilir.

Kıl Kökü İltihabı Nedir?

Kıl kökü iltihabı, kıl köklerinin enfekte olası veya iltihaplanması durumudur. Kılların cilde girdiği bölgeye folikül denir ve folikül kıl kökleri ile birlikte yağ bezlerini barındırır. Kıl folikülleri ve kıllar, vücudun koruma sistemlerinden biridir ve ısı yalıtımında görevleri vardır. Vücudun neredeyse her yerinde bulunan kıl ve kıl köklerinde enfeksiyona neden olan mikroorganizmalar toplanabilir. Sonuç olarak iltihap oluşabilir ve kıl kökleri şişebilir. Bu şekilde gelişen iltihap folikül enfeksiyonu folikülit veya kıl kökü iltihabı olarak adlandırılır.

Folikülit çeşitleri iltihaba neden olan organizma veya kaynağa ve cilt üzerindeki etkilerine bağlı olarak sınıflandırılır. Kıl kökü iltihapları tıraş, ağda, aşırı terleme gibi nedenlere bağlı olarak tetiklenebilir. Fiziksel olumsuz etkilerin yanı sıra psikososyal etkilere de neden olabilir. Kıl kökü iltihapları vücutta kıl bulunan herhangi bir yerde oluşabilir. Fakat genellikle yüz, kollar, bacaklar ve sırt bölgesinde daha yaygındır.

Kıl Kökü İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Kıl köklerinde iltihap ortaya çıktığında kişide bir takım şikâyetlere neden olabilir. Kıl kökü iltihabı belirtileri arasında genellikle şunlar bulunabilir:

• Kıl köklerinin etrafında kırmızı küçük şişlikler,
• Beyaz nokta görünümüne sahip iltihaplı yumrular,
• Patlayan, sızan ve kabuk tutan kabarcıklar,
• Kaşıntı ve hassasiyet,
• Ağrılı ve yanan cilt.

Kıl kökü iltihabı semptomları hafif veya şiddetli olarak oluşabilir. İltihaplanma geçici ve uzun süreli olabilir. İltihabın iyileştirilmesinde tedavinin devamlılığı önemlidir. İltihaplanmanın önlenmesi için ise hijyen koşullarının sağlanmasına özen gösterilmelidir.

Kıl Kökü İltihabı Nedenleri Nelerdir?

Kıl köklerinde iltihap oluşmasının birçok farklı nedeni olsa da genellikle iltihaplanmaya yol açan faktörler mikroorganizmalardır. Hijyenik ortamların sağlanamaması enfeksiyon bulaş riskini artırabilir. Yaygın olarak görülen kıl kökü iltihaplanması nedenleri ise şunlar olabilir:

• Kıl köklerinin iltihabı bakteri, mantar veya virüs gibi mikroorganizmalardan kaynaklanabilir. Enfeksiyon oluşturarak iltihaplanmaya neden olan en yaygın bakteriler arasında ciltte bulunan Staphylococcus aureus, yeterli klorlanmamış yüzme havuzu ve kaplıcalarda bulunan Pseudomonas sayılabilir. Bunun yanı sıra tinea gibi mantar enfeksiyonları ve parazitler de enfeksiyon oluşturabilen mikroorganizmalardır.
• Uzun süreli antibiyotik kullanımı, bazı kimyasallar, fiziksel yaralanmalar ve tahrişe neden olan cilt uygulamaları da kıl köklerinin iltihabına yol açabilir. Kıl batması, kıl dönmesi ve tıraş gibi nedenler bağlı cilt tahrişi sonucunda kıl kökünde enfeksiyon oluşabilir.
• Obezite ve diyabeti (şeker hastalığı) olan kişilerde, bağışıklık sisteminin zayıflaması durumunda ve uzun süreli yağlı cilt bakım ürünlerinin kullanımına bağlı olarak da kıl kökü iltihabı tetiklenebilir.

Ek olarak bazı durumlarda kıl kökü iltihabı nedeni belirlenemeyebilir.

Kıl Kökü İltihabı Çeşitleri Nelerdir?

Folikülitler, neden olan etkene bağlı olarak farklı türlere ayrılır ve çeşidine göre farklı görünüm ve semptoma sahip olabilir. Folikülitleri ayırt etmede genellikle sebep olan mikroorganizma baz alınır. Folikülitin türüne göre iltihaplanma vücudun farklı bölgelerine yerleşebilir. En sık görülen kıl kökü iltihabı çeşitleri ise şunlardır:

• Staphylococcus aureus foliküliti: Kıl köklerinin Staphylococcus aureus bakterisi ile enfekte olması ile oluşur. Kaşıntılı, irin dolu, küçük kırmızı şişlikler şeklinde kendini gösterir. Staphylococcus aureus bakterisi ciltte doğal olarak bulunur. Kesik veya yara durumunda kıl köklerine girerek iltihap oluşturabilir.
• Pseudomonas aeruginosa (sıcak küvet/ jakuzi foliküliti): Klor ve pH değerlerinin uygunsuz olduğu jakuzilerde, ısıtmalı havuz veya kaplıcalarda, su kaydıraklarında bulunan Pseudomonas bakterisinden kaynaklanır. Bulaştan 1-2 gün sonra yuvarlak ve kaşıntılı şişlikler şeklinde ortaya çıkar.
• Malassezia foliküliti: Ciltte bulunan Malassezia mayalarının kıl köklerine girerek iltihap oluşturduğu folikülittir. Çoğunlukla üst göğüs ve sırtta oluşur. Sivilce gibi görünen irin dolu ve kaşıntılı şişlikler şeklinde kendini gösterir. Kıl köklerindeki iltihaplanma terleme ile daha da kötüleşebilir.
• Pseudofolliculitis barbae: Tıraş şişlikleri/ sivilceleri veya sakal mantarı olarak da bilinir. Çoğunlukla iç içe geçmiş veya cilde dönen kıllar nedeniyle oluşur. Kıvırcık saçlı kişilerde, tıraş edilen bölgelerde yaygın görülür.
• Gram negatif folikülit: Burun ve ağız çevresinde oluşan irin dolu şişliklerdir. Uzun süreli akne tedavisinde kullanılan antibiyotikler gram negatif bakterilerin direnç oluşturmasına ve yüzde çoğalmasına neden olabilir.
• Eozinofilik folikülit: Bulaşıcı değildir ve genellikle bağışıklığı baskılanmış veya zayıflamış kişilerde görülür. Sıklıkla omuz, üst kollar, boyun, alın ve yüzdeki kıl köklerinde tekrarlayan kaşıntı ve şişlikler şeklinde kendini belli eder.
• Çıban ve karbonküller: Kıl köklerinin Staphylococcus bakterileri ile derinden enfekte olmasına çıban denir. Çıbanlar kırmızı, ağrılı ve hassas şişliklerdir. Birden fazla çıbanın kümeleşerek oluşturduğu yapı ise karbonkül olarak adlandırılır.

Kıl kökü iltihapları yüzeysel ve derin olabilir. Foliküler yapının bir kısmını içine alan enfeksiyon yüzeyseldir. Folikülün tamamını içine alan enfeksiyonların ise derin tip iltihaplanmalar olduğu söylenebilir.

Kıl Kökü İltihabı Risk Faktörleri Nelerdir?

Kıl kökü iltihabı önlem almayan herkeste görülebilen bir sağlık sorunudur. İltihaplanmaya neden olabilen risk faktörleri arasında şunlar sıralanabilir:

• İyi klorlanmamış, halka açık havuz ve jakuzi kullanmak,
• Tıraş olmak, ağda yapmak,
• Dar ve hava almayan kıyafetler giymek,
• Sürekli olarak lastik eldiven, çizme gibi ısı ve teri dışarı atamayan giysiler tercih etmek,
• Peruk takmak ve saçlara yağ uygulamak gibi saç şekillendirmede kullanılan yöntemler nedeniyle saç köklerinin zarar görmesi,
• Uzun süreli antibiyotik kullanmak,
• Bazı kemoterapi ilaçları,
• Hiperhidroz (aşırı terleme) ve dermatit gibi hastalıklar.

Kıl Kökü İltihabı Tedavisi

Kıl kökü iltihabı tedavisi enfeksiyon etkeni organizma veya tahrişin türüne göre belirlenir. Her folikülit tedavisi spesifik bir ajana yöneliktir. Tedavi edilen folikülitler tekrarlama eğilimi gösterebilir. Kıl kökü iltihabının türlerine göre tercih edilen uygulamalar şunlar olabilir:

• Bakterilerin neden olduğu folikülitler için genellikle antibiyotik losyon, jel veya haplar reçete edilebilir. Antibiyotik ilaçlar rutin olarak kullanılmaz, ancak tekrarlayan vakalarda doktorunuz önerebilir.
• Mantarların neden olduğu folikülitlerin tedavisinde krem, şampuan veya haplar reçete edilebilir. Bu folikülitler antibiyotik ile tedavi edilemez. Bu nedenle antifungal ilaçlar tercih edilir.
• İltihabın ve semptomların hafifletilmesinde çeşitli krem veya haplar reçete edilebilir. Folikülit türüne göre steroid kremler denenebilir.
• Ciddi çıban veya karbonkül vakalarında irini boşaltmak amacıyla küçük ameliyatlar gerekebilir. Ameliyat, iyileşmeyi hızlandırmaya, ağrı ve hassasiyeti hafifletmeye ve yara izini minimuma indirmeye yardımcı olur.
• Diğer tedavi yöntemleri ile semptomlar düzeltilemediğinde tıraş şişlikleri olarak bilinen Pseudofolliculitis barbae için lazer epilasyon önerilebilir.

Folikülit tedavisi sürecinde ve sonrasında tıraş ve epilasyon uygulamasından kaçınmak, bol ve pamuklu giysiler giymek folikülitin tekrarlamasının önüne geçmeye yardımcı olabilir.

Kıl Kökü İltihabı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kıl kökü iltihabı, birden fazla etkenden kaynaklanabilen ve tedavi edilebilen bir sağlık sorunudur. Tanı, tedavi ve iyileşme döneminde kıl kökü iltihabı birçok soru işaretine neden olabilir. Kıl kökü iltihabı ile ilgili en çok merak edilen soruları ve cevapları görmek için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Kıl kökü iltihabı nasıl geçer?

Kıl kökü iltihabı türüne göre reçeteli antibiyotikler, antifungal haplar, jel ve kremler ile tedavi edilebilir. Bunun yanı sıra reçetesiz satılan antibiyotik sabun ve temizleme jelleri, hidrokortizonlu kremler önerilebilir. Enfekte bölgenin ılık ve nemli bir bezle temizlenmesi ve her seferinde yeni bir bez kullanılması iyileşmeyi hızlandırmaya yardımcı olabilir. Su ile seyreltilmiş sirke veya tuz uygulaması da semptomların yatıştırılmasında tercih edilebilir. Sıkı ve pürüzlü giysiler tercih etmemek, cildi tahriş eden kimyasallardan kaçınmak, elleri sık sık yıkamak kıl kökü iltihabının iyileşme hızını destekleyebilir.

Kıl kökü iltihabı evde tedavi edilir mi?

Hafif kıl kökü iltihapları genel olarak evde tedavi edilebilir. Kişisel bakım ve hijyenik koşulların sağlanması folikülit iyileşme sürecini destekleyebilir. Enfeksiyonun tekrar etmesini de engellemeye yardımcı olabilecek evde folikülit tedavisi şunları içerebilir:

• Enfekte olan bölgenin antibakteriyel sabun, losyon gibi ürünler ile temizlenmesi,
• Havluların ortak kullanılmaması,
• Tıraş ve tahriş edici uygulamalardan kaçınılması,
• Yatıştırıcı olarak hidrokortizon kremlerin kullanılması,
• Bölgedeki irinin boşalmasına ve rahatsızlığın hafifletilmesine yardımcı olmak amacıyla nemli ve ılık bez uygulanması.

Kıl kökü iltihabı önlenebilir mi?

Kıl kökü iltihapları genellikle önlenebilir cilt problemleridir. Cildi temiz ve kuru tutmak, tıraştan ve cildi tahriş edebilecek kimyasallardan kaçınmak, hava alan bol giysiler giymek, gözenekleri tıkamayan kozmetik ürünler kullanmak, kişisel eşyaları paylaşmamak kıl kökü enfeksiyonlarını önlemede önerilen seçeneklerdir.

Kıl kökü iltihabı kendiliğinden geçer mi?

Bakteriyel nedenlerden meydana gelen kıl kökü iltihapları kendiliğinden veya evde bakım uygulamaları ile iyileşebilir. Ancak dirençli mikroorganizmaların oluşturduğu folikülitlerde tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulabilir.

Siz de her türlü sağlık sorununuz için düzenli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz. Sağlık Destek Sitesi hastanelerinde kıl kökü iltihabı tanı ve tedavisi hizmetleri verilmektedir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.