Hiperkalsemi, Kanda normalden daha yüksek seviyelerde kalsiyum bulunması olarak adlandırılır. Kalsiyum, insan vücudunda en bol bulunan elementlerden biridir ve çeşitli metabolik olaylarda görev alır. Vücuttaki kalsiyumun çoğu kemiklerde depolanır, ancak kan ve kaslarda da belirli miktarlarda kalsiyum mevcuttur. Sinirsel iletim, enzimlerin işleyişi, kalp ve diğer kas gruplarının fonksiyonları, pıhtılaşma ve iskelet sistemi aktivitesinde aktif rol oynar. Kalsiyum seviyeleri çeşitli faktörlere bağlı olarak kanda yüksek seyredebilir. 

Hiperkalsemi (Kalsiyum Yüksekliği) Belirtileri Nelerdir?

Hiperkalsemi belirtileri hafif veya şiddetli olabilir ancak çoğunlukla farkedilmez. Bununla birlikte semptomlar genellikle daha şiddetli veya kronik vakalarda görülür. Bu vakalarda yaygın görülen belirtiler:

• Kas ağrıları, kramp ve seğirme,
• Unutkanlık, depresyon, sinirlilik hali,
• Baş ağrısı,
• Kemik ağrıları,
• Poliüri (sık idrara çıkma),
• Polidipsi (sık su içme isteği),
• Kolay yorulma, uyuşukluk,
• Mide bulantısı ve kusma,
• İştah azalması,
• Kabızlık,
• Böbrek taşları.

Altta yatan nedene bağlı olarak farklı semptomlar ortaya çıkabilir. Spesifik nedenin belirlenmesi tedavi koşullarını belirleyebilir.

Hiperkalsemi (Kalsiyum Yüksekliği) Nedenleri Nelerdir?

Kanda bulunan kalsiyum değeri düştüğünde paratiroid bezlerinden parathormon salgılanır. Parathormon kandaki kalsiyum miktarını yükseltmek amacıyla kemiklerden kana kalsiyum geçişini sağlar, daha fazla kalsiyum emilimini sağlamak için sindirim sistemini uyarır ve böbreklerde daha fazla D vitamini üretimini aktive eder. Bu sayede kan kalsiyum dengesi sağlanır. Ancak kalsiyum dengesinde rol oynayan sistemler çeşitli etkenler tarafından olumsuz etkilenebilir. Kanda kalsiyum yükselmesine yol açabilen etkenler şu şekilde sıralanabilir:

• Hiperparatiroidizm: Tiroid bezinin arkasında yer alan dört adet paratiroid bezlerinden biri veya daha fazlasının aşırı aktif çalışmasıdır. Aşırı paratiroid hormonu kandaki kalsiyum seviyelerinin yükselmesine neden olur. Küçük ve iyi huylu tümörler hiperparatiroidizme neden olabilir.
• Kanser: Kansere bağlı olarak kan kalsiyum seviyelerinin yükselmesi genellikle şiddetli ve hızlı başlangıç gösterir. Tüm kanser vakalarının yaklaşık %2`sinde hiperkalsemi görülür. Akciğer ve meme kanseri, lösemi, lenfoma, multipl miyelom (akyuvarlarda oluşan kanser), renal hücreli karsinom (böbrek kanseri) olmak üzere çeşitli kanserler kalsiyum yükselmesine yol açabilir.
• Diğer hastalıklar: Tüberküloz, sarkoidoz gibi akciğer hastalıkları, böbrek yetmezliği, tirotoksikoz veya hipertiroid kalsiyum yükselmesine neden olabilir.
• İlaçlar: Hipertansiyon ve ödem için reçete edilen ve bipolar bozukluk tedavisinde kullanılan lityum gibi ilaçlar paratiroid hormonların üretimini etkileyebilir.
• Takviyeler: Düzensiz ve aşırı miktarda kalsiyum, D vitamini ve A vitamini takviyeleri kullanmak kandaki kalsiyum seviyelerini yükseltebilir.
• Şiddetli dehidrasyon: Şiddetli dehidrasyon durumunda kandaki sıvı miktarı azalır ve kalsiyum konsantrasyonu artış gösterebilir. Hafif ve geçici kalsiyum yüksekliğinin yaygın nedenlerinden birisi dehidrasyondur.

Hiperkalsemi çoğunlukla kanser ve hiperparatiroidizme bağlı ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu nedenler haricinde kalıtsal faktörler ve hareketsizlik diğer nedenler arasında sayılabilir.

Hiperkalsemi (Kalsiyum Yüksekliği) Tanısı Nasıl Konulur?

Hiperkalsemi teşhisinde aile öyküsü, kullanılan ilaçlar ve fizik muayene önemli rol oynar. Bunun yanı sıra tanıda yaygın olarak rutin kan testleri uygulanır. Kapsamlı Metabolik Panel (CMP) ve Temel Metabolik Panel (BMP) gibi kan testleri ile kanda bulunan belirli maddelerin ölçülmesi sağlanabilir. Bu testler metabolizma işleyişini ve yüksek kalsiyum seviyelerini tespit edebilir. Kalsiyum değerleri baz alınarak sınıflandırma şöyledir:

• Hafif hiperkalsemi: 10,5-11,9 mg/dL
• Orta derece hiperkalsemi: 12,0-13,9 mg/dL
• Şiddetli hiperkalsemi: 14,0-16,0 mg/dL

Semptomları genellikle kalsiyum değerinin 12,0 mg/dL üzerine çıkması ile görülür. Bunun yanı sıra altta yatan başka bir problemin olup olmadığını saptamak amacıyla doktorunuz farklı testler isteyebilir. PTH (paratiroid hormonu), PTHrP (PTH ile ilişkili protein) hormonları ve kalsiyum idrar testi değerlendirilir. Kalsiyum yüksekliğinin nedeni saptanamadığında hiperparatiroidizm ve tümör gibi durumların varlığını saptayabilen görüntüleme testleri önerilir.

• Ultrason,
• BT (bilgisayarlı tomografi),
• Nükleer tıp görüntülemesi bu amaçla kullanılan yöntemlerdir.

Hiperkalsemi (Kalsiyum Yüksekliği) Neye Yol Açar?

Hiperkalseminin rutin kan testlerinde fark edilmesi mümkündür. Bu nedenle genellikle erken teşhis edilebilir. Dolayısıyla uzun süreli komplikasyonlar nadiren görülür. Şiddetli veya kronik durumlarda yaygın olarak şu komplikasyonlar görülebilir:

• Hipertansiyon,
• Böbrek taşları,
• Böbrek yetmezliği,
• Kemik kırıkları,
• Osteoporoz,
• Kemik kistleri,
• Depresyon,
• Nefrokalsinoz (Böbrek fonksiyonunu engelleyen kalsiyum birikintileri)

Hiperkalsemi (Kalsiyum Yüksekliği) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Tedavi seçenekleri genellikle hiperkalsemi nedenleri ve şiddetine bağlı olarak değişir. Hastada semptom görülmese dâhi kalsiyum düzeyi 15 mg/dL üzerine çıktığında tıbbi tedavi gerekir. Kalsiyum yüksekliği tedavisinde sindirim sisteminden emilen kalsiyumun azaltılması, kemikten kalsiyum ayrılmasının önlenmesi amaçlanır. Hafif vakalarda genellikle önerilen uygulamalar:

• Kalsiyum bazlı antiasit tablet alımını sınırlandırmak veya bırakmak,
• Daha fazla su içmek,
• Multivitamin ve kalsiyum takviyelerinin alımını sınırlandırmak veya bırakmak,
• Diüretik ve tansiyon ilaçlarının doktor kontrolünde değiştirilmesi şeklindedir.

Hiperparatiroidizmin neden olduğu kalsiyum yüksekliği tedavisinde aşırı aktif olan paratiroid bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması önerilir. Cerrahi sonrası hipokalsemi (kan kalsiyum seviyelerinde düşüş) ve tetani riski bulunduğundan yakın takip önemlidir. Kanda kalsiyum yüksekliği olan hastalarda kalp yetmezliği veya böbrek yetmezliği durumunda hemodiyaliz tercih edilebilir. Hemodiyaliz kanda artan kalsiyum seviyelerinin düşmesini sağlar.

Kanserden kaynaklanan kalsiyum yüksekliği tedavisinde genellikle ilaçlar tercih edilir. İlaçlara yanıt vermeyen vakalarda kemik güçlendirici ilaçlar tedaviye eklenebilir. Ayrıca şiddetli, kronik ve kontrol altına alınamayan vakalarda intravenöz (damar yolu) sıvılar ve diğer tedavi seçenekleri için hastaneye yatış gerekebilir.

Hiperkalsemi (Kalsiyum Yüksekliği) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Hiperkalsemi Tehlikeli mi?

Hiperkalseminin erken tanısı mümkündür ve çoğunlukla yaşamı tehdit edecek boyuta ulaşmaz. Ancak kontrol altına alınamayan, kronik ve şiddetli tablolar ciddi sorunlara neden olabilir. Ciddi vakalarda genellikle kalp, böbrekler, kemik ve sinir sistemi olumsuz etkilenir. Tehlikeli ilerleyen kalsiyum yüksekliğinin meydana getirebileceği komplikasyonlar:

• Böbrek yetmezliği,
• Aritmi (kalp ritminde bozukluklar),
• Bilinç bulanıklığı,
• Koma.

Hiperkalsemi Kimlerde Görülür?

Hiperkalsemi tüm yaş gruplarında görülebilen bir tablodur. Bununla birlikte 50 yaş üzeri kadınlarda yaygın olarak görüldüğü bildirilir. Bunun nedeni genellikle menopoz sonrası paratiroid bezinin aşırı çalışması olarak gösterilebilir. Genetik hastalıklar, kanser ve hiperparatiroidizm kan kalsiyum değerlerinin yükselmesine yol açabilen faktörlerdir. Ek olarak vitamin ve mineral takviyelerinin düzensiz ve aşırı kullanımında kanda kalsiyum yüksekliği görülebilir. Kalsiyum yüksekliği nedene bağlı olarak geçici veya kronik olabilir.

Hiperkalsemi Nasıl Önlenir?

Hiperkalsemi bazı durumlarda önlenemez ancak risk faktörleri azaltılabilir. Özellikle kalsiyum hapları ve kalsiyum bazlı antiasit tablet kullanımından kaçınmak kandaki kalsiyum seviyelerinin yükselme riskini düşürebilir. Ailede hiperkalsemi, böbrek taşı ve paratiroid problemleri öyküsü bulunması durumunda vitamin, mineral ve diyet takviyeleri kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmanız gerekir.

Önerilen kalsiyum miktarı nedir?

Önerilen kalsiyum miktarları 19 yaş üzeri erkek bireylerde 1000-1200 mg/gün, 19-50 yaş kadın bireylerde 1000 mg/gün`dür. 51 yaş üzeri kadınlarda günlük önerilen kalsiyum miktarı 1200 mg/gün olarak belirlenir. Hamile ve emziren kadınlar için kalsiyum miktarı 1000 mg/gün olarak önerilebilir.

Genel sağlık durumunuz için kan kalsiyum değerlerinin rutin kontrollerini ihmal etmeyiniz. Sağlık Destek Sitesi hastanelerinde hiperkalsemi tanı ve tedavi hizmetleri verilmektedir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.