Serebrovasküler hastalık, beyne giden kan damarlarının ve kan akışının etkilendiği bir grup hastalığı tanımlamak için kullanılır. Bu hastalıklar, beyindeki kan damarlarının hasar görmesi, daralması veya tıkanması sonucu ortaya çıkar ve beyin fonksiyonlarını etkileyebilir.

Serebrovasküler Hastalık Türleri Nelerdir?

Serebrovasküler hastalıklar acil tanı ve müdahale gerektirir. Serebrovasküler hastalık tedavisi için ilaçlar, cerrahi, sigarayı bıraktırma ve sağlıklı beslenme gibi yöntemler kullanılabilir. Başlıca serebrovasküler hastalık türleri ise şunlardır:

• İnme (Felç),
• Geçici iskemik atak,
• Subaraknoid kanama,
• Beyin anevrizması,
• Beyin kanaması,
• Karotid arter hastalığı (karotis arter darlığı),
• Vertebral stenoz ve intrakranial stenoz,
• Arteriovenöz malformasyon (AVM),
• Servikal arter diseksiyonu,
• Kalıtsal hemorajik telenjiektazi,
• Moyamoya hastalığı.

Serebrovasküler Hastalık Belirtileri Nelerdir?

Serebrovasküler hastalığın belirtileri, etkilenen beyin bölgesine bağlı olarak değişebilir. Yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:

• İnme (Felç): Ani olarak yüzde, kolda veya bacakta güçsüzlük veya uyuşma, özellikle vücudun bir tarafında olur. Konuşma güçlüğü veya konuşmayı anlama zorluğu olabilir. Ani kafa karışıklığı, baş dönmesi veya denge kaybı gözlenebilir. Şiddetli baş ağrısı sıklıkla gözlenen bir durumdur.
• Geçici İskemik Atak: Genellikle 24 saatten kısa süren geçici inme benzeri semptomlar gözlenir. Belirtiler arasında yüzde, kolda veya bacakta güçsüzlük veya uyuşma, konuşma güçlüğü veya konuşmayı anlama zorluğu ve geçici görme kaybı bulunabilir.
• Subaraknoid Kanama: Ani ve şiddetli baş ağrısı gözlenir, hasta genellikle hayatının en kötü baş ağrısı olarak tanımlar. Ense sertliği, mide bulantısı, kusma, ışığa duyarlılık ve bilinç kaybı da görülebilir.
• Anevrizma: Kan damarında oluşan şişlik veya balonla a yakındaki yapıları sıkıştırarak belirtilere neden olabilir. Şiddetli baş ağrısı, görme değişiklikleri, boyun ağrısı ve konuşma güçlüğü gibi belirtiler olabilir.
• Karotis Arter Hastalığı: Beyne kan sağlayan karotis arterlerinin daralması veya tıkanması sonucu oluşur. Belirtiler arasında vücudun bir tarafında güçsüzlük veya uyuşma, konuşma güçlüğü veya konuşmayı anlama zorluğu ve ani görme değişiklikleri bulunabilir.
• Vertebral Stenoz ve İntrakranial Stenoz: Boyun veya beyindeki kan damarlarının daralması sonucu oluşur. Baş dönmesi, yürüme zorluğu ve koordinasyon sorunları gibi belirtiler görülebilir.
• Arteriovenöz Malformasyon (AVM): Beyindeki kan damarlarının anormal düğümlenmesi şeklinde tanımlanabilir. Belirtiler arasında nöbetler, baş ağrısı, güçsüzlük veya uyuşma ve görme veya konuşma sorunları bulunabilir.
• Servikal Arter Diseksiyonu: Boyundaki kan damarlarının iç tabakasında yırtık şeklinde tanımlanabilir. Ani ve şiddetli baş ağrısı, boyun ağrısı ve görme veya konuşma değişiklikleri gibi belirtiler olabilir.

Bu belirtilerin şiddeti değişebilir ve çoğunluğu acil tıbbi müdahale gerektirir. Eğer siz veya yakınlarınızdan birisi bu belirtileri yaşıyorsa, derhal tıbbi yardım alın. Hızlı teşhis ve tedavi, ilerleyen hasarı önlemeye ve sonuçları iyileştirmeye yardımcı olabilir.

Serebrovasküler Hastalıkların Tedavisi

Serebrovasküler hastalığın tedavisi, durumun ilerlemesini önlemeyi, semptomları yönetmeti ve sonuçları iyileştirmeyi amaçlar. Tedavi yaklaşımı, hastalığın türüne ve şiddetine bağlıdır. Serebrovasküler hastalığın yaygın tedavi seçenekleri ise şunlardır:

İlaçlar

Genellikle temel risk faktörlerini yönetmek ve komplikasyonları önlemek için bazı ilaçlar kullanılır. Bunlar:

• Antiplatelet ajanlar: Bu grup ilaçlar, kan pıhtılarının oluşmasını önlemeye ve felç riskini azaltmaya yardımcı olur.
• Antikoagülanlar: Kanın pıhtılaşmasını önleyen antikoagülan ilaçlar, atriyal fibrilasyon gibi belirli durumlarda kan pıhtılarının oluşmasını önlemek için kullanılır.
• Tansiyon ilaçları: Yüksek tansiyonun yönetimi, serebrovasküler hastalığın tedavisinde önemlidir.
• Kolesterol düşürücü ilaçlar: Yüksek kolesterol seviyelerini yönetmek ve felç riskini azaltmak için sıkça reçete edilir.

Cerrahi

Bazı durumlarda, serebrovasküler hastalığın tedavisi için cerrahi müdahaleler gerekebilir. Cerrahi tedavi yöntemleri şunlar olabilir:

• Karotis endarterektomi: Karotis arterlerdeki plak birikimini temizlemek için yapılan cerrahi bir işlemdir, felç riskini azaltmaya yardımcı olur.
• Anjiyoplasti ve stent yerleştirme: Bu işlemde daralmış kan damarlarını genişletmek için balon benzeri bir cihaz kullanılır. Takiben genişletilmiş damarları açık tutmak için stent yerleştirilmesi yapılır.
• Anevrizma klipsleme veya bobinleme: Beyin anevrizmalarını tedavi etmek ve patlamayı veya yeniden kanamayı önlemek için kullanılan cerrahi tekniklerdir.

Girişimsel Prosedürler

Belirli serebrovasküler durumları tedavi etmek için minimal invaziv prosedürler (vücut bütünlüğüne en az zarar veren uygulamalar) uygulanabilir. Bu uygulamalardan bazıları şu şekildedir:

• Endovasküler trombektomi: Akut iskemik felç durumlarında, tıkanmış kan damarlarından kan pıhtılarını çıkarmak için yapılan bir işlemdir.
• Embolizasyon: Arteriovenöz malformasyonlar (AVM) gibi anormal kan damarlarındaki kan akışını engellemek veya azaltmak için kullanılan bir tekniktir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, serebrovasküler hastalığı yönetmeye ve komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Bu amaçla uygulanabilecek yaşam tarzı değişiklikleri şunlar olabilir:

• Sigarayı bırakmak: Sigara içmeyi bırakmak, felç riskini azaltmak ve genel damar sağlığını iyileştirmeye yardımcı olmak için önemlidir.
• Düzenli egzersiz: Düzenli fiziksel aktivite, kardiyovasküler sağlığı iyileştirmeye ve felç riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Sağlıklı beslenme: Dengeli bir diyet, tansiyon ve kolesterol düzeylerini optimal seviyede tutmaya yardımcı olabilir.
• Altta yatan durumları yönetmek: Diyabet ve hipertansiyon gibi durumların uygun yönetimi, komplikasyonları önlemek için önemlidir.

Tedavi planı, hastanın spesifik durumuna ve tıbbi geçmişine göre özelleştirilir. Serebrovasküler hastalıkların tedavisinde nörologlar ve kalp damar cerrahi uzmanları birlikte çalışır.

Serebrovasküler Hastalıklarda Beslenme

Sağlıklı beslenme, serebrovasküler hastalıkların yönetiminde ve komplikasyon riskini azaltmada önemli bir rol oynar. Serebrovasküler hastalık riskini yönetmek için yapılabilecek beslenme alışkanlığı değişiklikleri aşağıda detaylandırılmıştır.

Kalp Sağlığı için Uygun Diyet

Kalp sağlığı için uygun bir diyet benimsemek, temel risk faktörlerini yönetmeye ve genel damar sağlığını korumaya yardımcı olur. Diyetinizde şunlar bulunabilir:

• Çeşitli meyve ve sebze tüketimi: Bu besinler, damar sağlığını destekleyen antioksidanlar, vitaminler ve mineraller açısından zengindir.
• Tam tahılların tercih edilmesi: Kepekli buğday, kahverengi pirinç ve yulaf gibi tam tahıllar, lif ve besin maddeleri sağladığı için tercih edilmelidir.
• Doymuş ve trans yağların azaltılması: Yağ oranı yüksek olan ve trans yağ içeren gıdaların tüketimini azaltmak, örneğin yağlı etler, kızarmış yiyecekler ve işlenmiş atıştırmalıklar.
• Sodyum alımının azaltılması: Yüksek sodyum içeren gıdaların tüketiminin azaltılması, kan basıncı seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olur.
• Omega-3 Yağ Asitleri: Omega-3 yağ asidi içeren besinleri diyete dahil etmenin, damar sağlığı üzerinde olumlu etkileri olabilir. Bu yağ asitleri, somon, uskumru ve sardalya gibi yağlı balıklarda, aynı zamanda ceviz, keten tohumu ve chia tohumunda bulunur.

Kan Şekerinin Kontrol Altında Tutulması

Diyabeti olan bireyler için kan şekeri seviyelerinin yönetilmesi, komplikasyonları önlemede ve serebrovasküler hastalık riskini azaltmada önemlidir. Bunun için, kontrollü karbonhidrat alımını içeren dengeli bir diyete, düzenli kan şekeri düzeylerinin takibine ve reçete edilen diyabet ilaçlarına uyuma ihtiyaç vardır.

Sağlıklı Kiloda Olmak

Obezite, serebrovasküler hastalıklar için bir risk faktörüdür. Dengeli bir diyet ve düzenli fiziksel aktiviteyle sağlıklı bir ağırlığa ulaşmak ve korumak, komplikasyon riskini azaltmada yardımcı olabilir.

Susuz Kalmamak

Yeterli miktarda su içmek, genel sağlık için çok önemlidir. Damar sağlığı buna dahildir. Gün boyunca bol miktarda su içmeyi hedefleyin ve şekerli içeceklerin tüketimini sınırlandırın.

Alkol Tüketimini Sınırlanmak

Aşırı alkol tüketimi, felç ve diğer serebrovasküler olay riskini artırabilir. Alkol tüketmeyi tercih ediyorsanız, bunu doktorunuzun önerdiği şekilde ölçülü bir şekilde yapın.

Serebrovasküler Hastalıklar için Risk Faktörleri Nelerdir?

Serebrovasküler hastalık ateroskleroz, tromboz ve kanama gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Risk faktörleri arasında ise yüksek tansiyon, obezite, fiziksel aktivitede azlık, kötü beslenme, sigara içme, aile öyküsü, cinsiyet ve yaş bulunur. Serebrovasküler atak belirtileri gösteren herhangi bir kişi için acil tıbbi müdahale önemlidir.

Serebrovasküler Hastalığı Olanlarda Fiziksel Egzersizin Faydaları

Fiziksel egzersiz, serebrovasküler hastalığı olan kişiler için birçok fayda sağlayabilir. Serebrovasküler hastalıklar için fiziksel egzersizlerin bazı faydaları şunlardır:

• Serebrovasküler Fonksiyonlarda İyileşme: Yapılan egzersizlerin beyin damarlarının fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olarak felç ve serebrovasküler olay riskinin azaltılmasına katkı sağladığı gösterilmiştir.
• Komplikasyon Riskinin Azaltılması: Düzenli egzersiz; yüksek tansiyon, obezite ve diyabet gibi temel risk faktörlerini yönetmeye ve komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Kardiyovasküler Sağlığın İyileştirilmesi: Egzersiz iltihabı azaltmaya, kan akışını düzenlemeye ve ateroskleroz riskini azaltmaya yardımcı olarak kardiyovasküler sağlığı iyileştirmeye destek olabilir.
• Bilişsel Fonksiyonlarda Düzelme: Egzersiz ile serebrovasküler hastalık tarafından etkilenen bellek, dikkat ve yürütücü işlev dahil bilişsel fonksiyonlarda düzelme gözlendiği söylenebilir.
• Depresyon ve Anksiyetede Azalma: Egzersiz serebrovasküler hastalığın yol açtığı stres ve depresyonun azalmasında faydalı olabilir.
• Yaşam Kalitesinin İyileştirilmesi: Düzenli egzersiz, hastanın fiziksel olarak kendini daha iyi hissetmesini sağlam semptomları azaltmaya ve sosyal etkileşimi artırarak yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olur.

Serebrovasküler hastalık riskine karşı kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin. Sağlık Destek Sitesi hastanelerinde nöroloji, kalp damar cerrahisi, diyabet polikliniği ekibi ve diyetisyenler serebrovasküler hastalık riskine karşı uzman düzeyinde hizmet vermektedir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.