Alkalen fosfataz (ALP), protein yapıdaki maddelerin parçalanmasını sağlayan kanda bulunan bir enzimdir. Bu enzimin düzeyinin incelenmesi kan dolaşımında yer alan miktarının tespit edilmesi ile mümkündür. Test sonucunun anormal sonuçlanması karaciğer veya iskelet sistemi sağlığında bir probleme işaret ediyor olabileceği için dikkatli olunması önerilir. Alkalen fosfataz hakkında merak ettiğiniz diğer konular için yazının devamını takip edebilirsiniz.

Alkalen Fosfataz Ne Demek?

Alkalen fosfataz, vücudun birçok bölgesinde bulunan bir enzimdir. En çok bulunduğu vücut bölgeleri ise kemikler, karaciğer, böbrekler ve bağırsaklardır. Yapılan çeşitli araştırmalara rağmen bu enzimin gerçekleştirdiği tüm işlemler henüz tam olarak tespit edilememiş olsa da bu enzimin bilinen bazı önemli fonksiyonları şu şekilde özetlenebilir:

• Karaciğer içerisinde besin maddesi ve enzim taşınması
• Kemiklerin büyüme ve gelişmesine katkı verilmesi
• Bağırsak içerisinde yağ asidi, fosfat ve kalsiyumun taşınması
• Sindirim kanalında yağ yapıdaki maddelerin sindirilmesi
• Hücre büyümesi ve göçü gibi önemli fetal gelişim aşamalarında düzenleyici rol alması

Alkalen Fosfataz Testi Nedir?

Alkalen fosfataz testi, bireyin alınan kan örneği içerisinde bulunan enzim miktarının ölçülmesidir. Bu test hekimler tarafından rutin tetkikler içerisinde genellikle istenen parametrelerden biridir. Alkalen fosfataz (ALP) enzimi düzeyinde meydana gelen değişiklikler ile diğer çeşitli biyokimyasal parametrelerin birlikte incelenmesi çeşitli rahatsızlıkların tespitinde fayda sağlayabilir.

Alkalen Fosfataz Testi Neden İstenir?

ALP düzeyinin incelenmesi bireyin karaciğer, safra kesesi ve kemik sağlığı ile ilgili bilgi vermesi açısından rutin tetkikler içerisinde istenebilir bir parametredir. Sarılık, karın ağrısı, bulantı ve kusma gibi şikayetleri olan bir kişide arkaplanda bir karaciğer veya safra kesesi rahatsızlığı olabileceği için ALP testi istenebilir. Bu organlar ile ilgili ALP testinin fayda sağlayabileceği çeşitli rahatsızlıklardan bazıları şunlardır:

• Safra kanallarında tıkanıklık meydana gelmesi
• Safra kesesi iltihabı
• Siroz
• Karaciğer iltihaplanması

Bu rahatsızlıklara ek olarak bireyin çeşitli sağlık problemleri nedeniyle kullandığı ilaçların potansiyel olarak karaciğer veya safra kesesine zarar verebilme ihtimali olması halinde düzenli olarak ALP düzeyinin incelenmesi çeşitli önlemlerin erken zamanda alınabilmesine olanak sağlayabilir.

Karaciğer ve safra kesesine ek olarak ALP düzeyi kemik sağlığının değerlendirilmesinde de faydalı olabilir. Bu enzim düzeyinin anormal sonuçlanabileceği çeşitli kemik rahatsızlıklarından bazıları şu şekilde özetlenebilir:

• Küçük yaştaki bireylerde özellikle D vitamini metabolizmasındaki çeşitli problemlere bağlı olarak bu enzimin eksikliğinin meydana gelmesi ve sonuçta kemik yapıda yumuşama ile seyreden raşitizm
• Yetişkin bireylerde çeşitli nedenlerle oluşan D vitamin eksikliği sonucu kemik yoğunluğunun azalmasını ifade eden osteomalazi
• Kemik yapım ve yıkımı arasındaki dengenin bozulması nedeniyle oluşan kemiğin Paget hastalığı

Bu rahatsızlıklara ek olarak ALP düzeyinin incelenmesi kemik yapıdaki anormal doku büyümelerinin, kemik tümörünün ve kemik kanserinin de tespit edilmesinde faydalı olabilir. Kemik rahatsızlıklarının tedavisinin seyrinin incelenmesi ALP testinin katkı sağlayabileceği bir diğer durumdur.

Alkalen Fosfataz Yüksekliği Nasıl Anlaşılır?

Anormal sonuçlanan ALP değeri, çeşitli sağlık sorunları veya zararsız bazı fizyolojik durumlar nedeniyle meydana gelebilir. ALP yüksekliğinin anlamlı olup olmadığının tespitinde bu enzim düzeyinin ne kadar olduğu, kişinin genel sağlık durumu, şikayetleri ve diğer parametrelerin sonuçlarının birlikte incelenmesi ile değerlendirilebilir.

Alkalen Fosfataz Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

Hekimler tespit edilen alkalen fosfataz yüksekliğinin nedenini bu enzimin normal düzeyinin kaç katına çıktığına bakarak kabaca yorum yapabilirler. Örnek olarak enzimin düzeyinin normal sınırlarının yaklaşık olarak 4-5 katı yüksek olarak tespit edilmesi halinde kişide safra kanallarını tıkayan bir tümör, taş veya farklı bir sağlık problemi olduğunu göz önünde bulundururlar. Oldukça yüksek seviyelerde tespit edilen alkalen fosfataz değeri safra kanallarında azalmış akımı ve ciddi derecede karaciğer hasarı meydana gelmiş olabileceğine işaret edebileceği için dikkatli olunmalıdır.

Primer biliyer kolanjit gibi çeşitli otoimmün rahatsızlıklarda, madde kullanımında, bu organı ilgilendiren kanserlerde, sarkoidoz, amiloidoz gibi sistemik rahatsızlıklarda veya yoğun düzeyde alkol tüketimine bağlı gelişen hepatit (karaciğer iltihaplanması) gibi hastalıklarda alkalen fosfataz enzim düzeyi oldukça yüksek tespit edilebilir. Enzim düzeyinde meydana gelen yükselmenin aşırı derecede olmadığı hallerde ise bu durumun kaynaklanabileceği çeşitli rahatsızlıklardan bazıları şunlardır:

• Siroz
• Viral hepatitler
• Konjestif kalp yetmezliği
• Karın bölgesindeki organları ilgilendiren enfeksiyonlar
• Bazı lenfoma türleri
• Hiperparatiroidizm
• Hipertiroidizm
• Osteomiyelit
• Kemik kanseri veya diğer kanserlerin kemiğe sıçraması
• Osteomalazi

Alkalen Fosfataz Düşüklüğü Neden Olur?

Alkalen fosfataz yüksekliği dışında bazı bireylerde bu enzimin düzeyinin normalden düşük olarak tespit edilmesi de mümkündür. Alkalen fosfataz enziminde anormal düşüklük ile sonuçlanabilecek çeşitli durumlar şu şekildedir:

• Bir cücelik türü olan akondroplazi
• Kemik iliği yetmezliği nedeniyle meydana gelen aplastik anemi
• Glutenin tetiklediği çölyak hastalığı
• Konjenital iyot eksikliği
• Hipotiroidizm
• Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi inflamatuar bağırsak rahatsızlıkları
• Malnütrisyon
• Otoimmün nedenlerle meydana gelen pernisiyöz anemi
• Bakır metabolizmasındaki genetik bozukluk nedeniyle bakırın vücutta birikimi ile sonuçlanan Wilson hastalığı

Alkalen Fosfataz Yüksekliği Tedavisi Nasıldır?

Alkalen fosfataz yüksekliği tedavisi, bu enzimin düşüklüğünün tespit edildiği bireylerde olduğu gibi altta yatan asıl durumun tedavi edilmesine bağlıdır. Gebelik ya da kemik gelişim çağında tespit edilen yükseklikler ise fizyolojik olup herhangi bir müdahale gereksinimi yoktur. Malnütrisyon (yetersiz beslenme) gibi durumların ALP enziminin düzeyindeki değişikliğin sorumlusu olduğunun tespit edilmesi halinde bireye meyve, sebze, tam tahıl ürünler, tavuk ve balık gibi protein kaynakları, baklagiller, az yağlı mandıra ürünleri ve kuruyemişlerden oluşan bir beslenme programı oluşturulabilir.

Bir enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkan enzim düzeyi değişikliklerinde ise antibiyotik veya antimikrobiyal çeşitli ilaçların reçetelendirilmesine başvurulabilir. Karaciğer, safra kesesi veya kemik yapıları ile ilgili ciddi sağlık problemi bulunan kişilerde cerrahi müdahale, lazer terapisi veya çeşitli ilaçların kullanımı ile mevcut problemin üstesinden gelmeye çalışılabilir.

Kemik yapıdaki kronik problemler nedeniyle oluşan rahatsızlıklarda ise ALP gibi kan parametrelerinin incelenmesine ek olarak x-ray, kemik yoğunluk ölçümü ve kemik taraması gibi radyolojik tetkikler ile önce tanıya ardından tedaviye geçilebilir. Kanser gibi kötü huylu rahatsızlıklara bağlı gelişen alkalen fosfataz enzim değişikliğinde ise cerrahi müdahaleye ek olarak kemoterapi ve radyoterapi gibi onkolojik tedavi yöntemlerine de başvurulabilir.

Alkalen Fosfataz Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Alkalen fosfataz (ALP) enzimi, vücudun birçok bölgesinde doğal olarak bulunan bir enzimdir. Alkalen fosfataz seviyesinde meydana gelen değişiklikler çeşitli sağlık problemlerine işaret ediyor olabileceği için dikkatli olunması önerilir. Bu enzimin en çok bulunduğu vücut bölümleri kemik ve karaciğerdir. Yüksek ALP seviyesinde bu yapılar ile ilgili rahatsızlıkların araştırılması önem arz eder.

ALP parametresinin incelenmesi oldukça hızlı ve herhangi bir yan etkiye neden olmayan bir işlemdir. Kan örneği alımı öncesinde genellikle 10-12 saatlik bir açlık süresi gereklidir. Biyokimyasal inceleme sonucunda ALP değerinin normalin dışında sonuçlanması halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak hekimlerden destek alınması önerilir. Böylece yapılacak çeşitli tetkikler ile altta yatan problem hakkında fikir elde edilerek tanı ve tedavi aşamalarına geçilebilir.

Alkalen fosfataz enzimi ve diğer birçok çeşitli biyokimyasal enzimlerin incelenmesine dair tetkikler Sağlık Destek Sitesi bünyesindeki hastanelerimizde rutin laboratuvar uygulamalarımız arasında yer almaktadır. Sağlıklı günler dileriz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.