Limbik Sistem, beynimizde dış faktörlerden gelen uyarılara bağlı olarak gelişen hem doku ve organlara hem de duygusal tepkilere verdiği yanıtları yöneten sisteme denir. Beynin anıları hatırlamak ve oluşturmaktan yani hafızadan, cinsel dürtüden, acıkma ve susama, uyku düzeni, stres, öfke, yer ve yön duygusu gibi hayati pek çok konuyu yöneten limbik sistem vücutta uyum ve koordinasyonu sağlar. Aynı zamanda koku alma duyumuzdan da beyindeki sorumlu bölge limbik sistemdir. Limbik sistemi oluşturan bölgenin hasar alması halinde bireylerin yaşamında ciddi hayati sorunlar meydana gelebilir.

Bu sebeple hem limbik sistemin ve genel sinir sistemi sağlığının korunması hem bedensel bağışıklığın güçlendirilmesi oldukça önemlidir. Bedenin farklı bölgelerinde meydana gelen hastalıkların immün (bağışıklık) sistemini zayıflatması nörodejeneratif bozulma ve iltihaplanmaya sebep olabilir. İçeriğin devamında limbik sistem bölümleri, hastalıkları ve tedavisiyle ilgili detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.

Limbik Sistemin Bölümleri ve Görevleri Nelerdir?

Yaşamsal birçok fonksiyonun gerçekleşmesini ve vücudun doku ve organlarına doğru yanıt verilmesini sağlayan limbik sistem dört ana bölümden oluşur. Bu bölümlerin isimleri ve özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Hipotalamus: Hipotalamus vücudu yöneten iki sistem olan sinir sistemi ve endokrin sistem arasındaki bağlantıyı kuran merkezdir. Beyindeki nöron hücreleri tarafından iletilen fonksiyonları kontrol edip değerlendirerek oluşan bilgileri birleştirip işleme koyar. Bedende istemsiz olarak gerçekleşen kalp atışı, vücut sıcaklığı ve ısı dengesinin korunması gibi fonksiyonların yanında, uyku düzeni, cinsel dürtü ve istek, üreme, susama ve yemek yeme gibi davranış ve alışkanlıklardan da sorumludur. Bedenin stres ve öfke kaynağı gibi uyaranlara karşı verdiği tepkiyi de hipotalamus kontrol eder. Hipotalamusun hasar görmesi durumunda kaygı ve stres bozukluğu, depresyon gibi rahatsızlıklar meydana gelebilir.
• Hipokampüs: Beyinde hafıza merkezi olarak bilinen bölge hipokampüstür. Kısa süreli belleğe alınan verilerin uzun dönem hafızaya alınmasından hipokampüs sorumludur. Yaşanılan anıların bir olayla bağlantısının kurulması gibi mantıksal bileşimleri de hipokampüs sağlar. Bunun yanı sıra yer yön duygusunu kontrol etmede de yer alan hipokampüsün zedelenmesi durumunda kısa süreli hafıza başta olmak üzere birçok konuda problemler yaşanabilir. Bu durumda da uzun dönem bilgiler hatırlanırken kısa dönemde yaşanmış olaylar ve öğrenilmiş bilgiler unutulabilir.
• Talamus: Beynin iki bölgesinde birden görme, duyma, işitme, dokunma ve tat alma duyusunu yöneten bölge talamustur. Talamus beyindeki duyu merkezlerinin kesişim ve santral noktası olarak adlandırılabilir. Talamusun hasar görmesi veya zedelenmesi durumunda dikkat bozukluğu ve beynin motor fonksiyonlarında bozulma gibi problemler ortaya çıkabilir.
• Amigdala: Talamus gibi amigdala da beynin iki tarafında da bulunan bir yapıdır. Duygu ve içgüdülerimizi bunlara bağlı olarak da tepkilerimizi yöneten merkez amigdaladır. Korku, öfke, şiddet gibi ani gelişen duyguların yönetim merkezi olan amigdala aynı zamanda hayatta kalma dürtülerinin de temel merkezidir. Potansiyel tehlikelerin değerlendirilip savaşma, kendini savunma ve kaçma gibi ani ve hızlı reflekslerin yönetilmesini sağlar. Anıların ve bu anıların kişiye hissettirdiği duyguların birleştirilmesini sağlar.

Limbik Sisteme Bağlı Hastalıklar Nelerdir?

Limbik sistemin hasar alması durumunda bireyin psikolojisini ve fizyolojisini etkileyen pek çok hastalık meydana gelebilir. Bu hastalık ve şikayetler hangi bölgenin hasar aldığıyla ve hasarın büyüklüğü ile direkt olarak bağlantılıdır. Örneğin amigdalada hasar oluşan bir birey korku ve endişe gibi durumları anlayamaz, yönetemez ve doğru tepkiler veremez. Tehlikenin farkına varamamak ve zamanında tepki verememek beden bütünlüğünün bozulmasına ve kişinin yaşamının tehlikeye girmesine sebep olabilir. Limbik sistemin hasar görmesine bağlı olarak gelişen hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Epilepsi ve nöbetler, bunlara bağlı olarak gelişebilen birtakım hareket sorunları
• Yakın veya uzak dönem hafıza sorunları ve hafıza kaybı(amnezi)
• Beslenme ve yeme bozuklukları
• Bunalım, depresyon ve uçlarda ruh ve mod hali
• Anksiyete problemleri
• Demans ve bunama halleri, zihin bulanıklığı
• Kluver-Bucy Sendromu
• Işık ve ses gibi dış uyaranlardan yoğun ve ani bir şekilde etkilenme durumu
• Sosyal ve psikolojik uyum bozukluğu
• Cinsel problemler, cinsel isteksizlik veya cinsel dürtüleri kontrol edememe hali
• Sindirim sistemine bağlı gelişen sorunlar
• Bipolar bozukluk
• Geçmeyen ağrı
• Travma sonrası stres bozukluğu

Limbik Sistem Hastalıkları Neden Olur?

Beynin duygu ve kontrol merkezlerinden biri olan limbik merkezde farklı nedenlerle oluşan hasar ve defektler nörolojik bozukluklara ve hastalıklara neden olabilir. Bazen yaşam tarzı ve yıllarca maruz kalınan stres zaman zaman ise ani gelişen şok ve üzüntü gibi durumlar bu rahatsızlıklara neden olabilir. Çevresel kaynaklı toksinlerin uzun zaman vücutta ve damarlarda birikmesiyle meydana gelen inflamasyon limbik sistem hastalıklarının en önemli nedenlerindendir.

Sağlıksız beslenme, düzensiz uyku, hareketsizlik, alkol ve sigara kullanımı gibi nedenlerle hücrelerde biriken serbest radikaller ve bunlara bağlı gelişen oksidatif stres de hem genel bağışıklık hem de sinir sisteminin güçsüzleşmesine neden olur. Kişinin yoğun çalışması ve stresin, endişenin çok olduğu bir yaşam tarzı da depresyon, bunalım, tükenmişlik sendromu gibi rahatsızlıklara neden olabilir.

Yaşam tarzına bağlı olarak gelişen hastalıkların dışında vücutta meydana gelen herhangi bir rahatsızlık da limbik sistemin defekte olmasına neden olabilir. Örneğin beyinde veya baş boyun bölgesinde oluşan tümör veya bazı kanser türleri limbik merkezi etkileyebilir. Bunun dışında travma ve darbeler de beynin ve sinir sisteminin hasar görmesinin en büyük nedenlerindendir. Düşme, çarpma, yaralanma gibi nedenlerle alınan darbeler de limbik sistemde hasara yol açabilir.

Limbik Sistem Nasıl Tedavi Edilir?

Limbik sistemin iyileşmesi için beynin o bölgesindeki nörolojik sorunların ortadan kaldırılması gerekir. Aynı zamanda depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu gibi durumlarda biyopsikososyal yaklaşım uygulanmalıdır. Limbik sistem hastalıklarında nöroloji uzmanı önderliğinde tedavi için bir yol haritası çizilir. Hastalığın türüne göre multidisipliner bir yaklaşımla hasta ele alınır. Örneğin parkinson tanılı bir hastada fizik tedavi doktoru ve fizyoterapist ile işbirliği yapılırken yeme bozukluğu için diyetisyen ve psikolog, psikiyatr gibi uzmanlarla çalışılmalıdır. Tedavinin uzun süreli olduğu ve kalıcı bir iyilik halinin olması için kontrol ve takibin önemli olduğu unutulmamalıdır.

Vücutta meydana gelen herhangi bir rahatsızlığa bağlı olarak gelişen limbik merkez hastalıklarında ise ilk olarak kronik veya otoimmün hastalık iyileştirilmelidir. Birincil rahatsızlığın iyileştirilmesi ve hastalık geliştirici nedenlerin ortadan kaldırılması bedenen rahatlamayı sağlar. Bununla beraber iyileşen bağışıklık sistemi ve azalan inflamasyon limbik sistemin güçlenmesine olanak tanır.

Limbik sisteme bağlı olarak gelişen hastalıkların iyileşmesi ve seyrinin yavaşlaması için sağlıklı yaşam alışkanlıkları oldukça önemlidir. Sağlıklı beslenmek özellikle omega 3 kaynaklarının yoğun tüketimi beyin sağlığını güçlendirir. Yine antioksidandan zengin rengarenk ve işlenmemiş sebze ve meyvelerle beslenmek de beyindeki ve vücuttaki inflamasyonu azaltmanın en önemli yollarındandır. Bunun yanı sıra düzenli egzersiz yapmak, nefes egzersizi ve meditasyon gibi uygulamalar da hem kan dolaşımına hem stres yönetimine iyi gelen alışkanlıklardır. Limbik sistem hastalıklarının tanı ve tedavisi hakkında bilgi almak ve randevu alıp sağlığınıza kavuşmak için geç kalmayın. Doğru tanı ve tedaviye ulaşmak için hekiminizden randevu alın ve daha sağlıklı bir yaşamı ertelemeyin.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.