Şizoid kişilik bozukluğu, çok yaygın rastlanmayan kişilik bozukluğu türlerinden biridir. Şizoid kişilik bozukluğu olan bireyler, sosyal ilişkilerden zevk alamama, duygusal soğukluk, duygusal ifadelerin sınırlı olması ve sosyal izolasyon gibi belirtiler gösterir. Bu kişiler, genellikle duygusal yakınlık ve sosyal etkileşim kuramama sorunları yaşar. Şizoid kişilik bozukluğu, bir psikolog veya psikiyatrist tarafından yapılan değerlendirme sonucu, psikoterapi, bilişsel-davranışçı terapi, ilaçlar veya bunların kombinasyonu ile tedavi edilebilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Şizoid kişilik bozukluğu, çoğunlukla yetişkinliğin erken dönemlerinde ve bazen de çocukluk çağında görülen bir durumdur. Bu duruma sahip kişiler, okul, iş ve sosyal hayatın diğer alanlarında zorluk yaşayabilir. Şizoid kişilik bozukluğu belirtilerinden bazıları ise aşağıdaki gibidir:

• Yalnız kalmayı tercih ederler ve aktivitelerini yalnız yaparlar.
• Aile üyeleri dahil, insanlarla yakın ilişki kurmaktan hoşlanmaz ve bundan kaçınırlar.
• Cinsellik konusunda herhangi bir istek duymazlar.
• Duygularını ifade etmede ve bir duruma tepki vermede zorluk yaşarlar.
• Başkaları tarafından soğuk, tepkisiz ve duygusuz olarak tabir edilirler.
• Mizahtan uzak bir yapıya sahiptirler.
• Motivasyon ve hedef belirleme konusunda zayıf görünürler.
• Başkalarının kendisine yönelik yaptığı eleştiri veya övgülere tepki vermezler.
• Tek başına yapılan işleri veya aktiviteleri tercih ederler.
• Yoğun hayâl kurma ve fantazi dünyasında yaşarlar.

Yukarıda bahsedilen belirtilerin yanında, şizoid kişilik bozukluğu olan kişilerin birçoğu evlenmek istemez veya yetişkin olarak ebeveynleriyle birlikte yaşamaya devam edebilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğuna Sebepleri Nelerdir?

Şizoid kişilik bozukluğunun kesin nedenleri tam olarak bilinmez. Ancak, yapılan araştırmalar, birkaç olası faktörün şizoid kişilik bozukluğunun gelişiminde rol oynayabileceğini ortaya koymuştur. O durumlardan bazıları ise şöyle sıralanabilir:

• Genetik yatkınlık: Şizoid kişilik bozukluğu, şizotipal kişilik bozukluğu veya şizofreni hastası bir ebeveyne veya bir akrabaya sahip olmak. Genetik yatkınlık, şizoid kişilik özelliklerinin ortaya çıkmasını tetikleyebilir.
• Çevresel faktörler: Çocuklukta yaşanılan duygusal ihmâl, istismar, aşırı koruyucu veya soğuk bir aile ortamı gibi faktörler, duygusal ifadelerin bastırılmasına ve sosyal izolasyon eğilimlerinin gelişmesine yol açabilir.
• Sosyal iletişim eksikliği: Şizoid kişilik bozukluğu olan kişiler, genellikle sosyal etkileşimlerden kaçınırlar. Çocukluk dönemindeki sosyal ilişkilerin sınırlı olması veya sosyallikten uzak ebeveynler, şizoid kişilik özelliklerinin gelişimine katkıda bulunabilir.
• Kişisel özellikler: Kişinin doğal olarak içe dönük, sosyal ilişkilerden uzak durmayı tercih eden ve duygusal ifadeyi zor bulan kişilik özellikleri veya bu şekilde yaşamayı tercih etmesi şizoid kişilik bozukluğunun ortaya çıkmasında etkili olabilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğunun Komplikasyonları Nelerdir?

Şizoid kişilik bozukluğu olan bireylerde görülen en yaygın komplikasyonlardan biri, sosyal etkileşimlerde zorluk yaşamaları ve sosyal ilişkilerini sınırlı tutmalarıdır. Bu durum, arkadaşlık, duygusal ilişkiler ve aile ilişkileri gibi alanlarda sorunlara yol açabilir. İzolasyon ve yalnızlık hissiyle mücadele edebilirler. Şizoid kişilik bozukluğuna ait diğer komplikasyonlardan bazıları şunlardır:

• Şizofreni veya başka bir sanrısal bozukluğun ortaya çıkması
• Anksiyete bozuklukları görülmesi
• Majör depresyon gelişmesi
• Çeşitli duygu durum bozukluklarının meydana gelmesi

Bu komplikasyonlar, kişiler arasında farklılık gösterebilir ve bireysel faktörlere, destek sistemine kişinin tedaviye erişimine bağlı olarak değişebilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Ne Kadar Yaygındır?

Yapılan araştırmalar, şizoid kişilik bozukluğunun kişiler arasında görülen nadir bir durum olduğunu ortaya koymuştur. Bunun sebebinin ise bu duruma sahip kişilerin düşük bir oranda tedavi aldığı düşünülmesidir. Şizoid kişilik bozukluğu, genellikle erken yetişkinlik döneminde ve çocukluğun son evrelerinde daha yaygın olarak ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, genetik yatkınlığa sahip erkeklerde biraz daha yaygın olabilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Şizoid kişilik bozukluğu teşhisi, bir uzman tarafından psikiyatrik değerlendirme sonucunda konulabilir. Teşhis, belirtilerin sürekli olup olmadığına ve kişinin işlevselliğini ne kadar etkilediğine bağlı olarak belirlenir. Şizoid kişilik bozukluğu teşhisinde kullanılan bazı yöntemler ve kriterler şunlardır:

• Belirtilerin kapsamlı bir şekilde dinlenmesi
• Tıbbi öykü ve kişisel geçmişin alınması
• Fizik muayene yapılması
• Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan Mental Bozuklukların Teşhis ve İstatistik El Kitabında (DSM-5) listelenen belirtilerin aranması

Teşhis süreci, bireysel duruma ve uzmanın tercihlerine bağlı olarak değişebilir. Şizoid kişilik bozukluğu tanısı konulduktan sonra, tedavi ve destek planlaması için uygun bir yol haritası belirlenebilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Şizoid kişilik bozukluğu olan kişiler, genellikle içinde bulundukları durumdan rahatsız olmaz ve bir tedavi arayışına girme eğilimi göstermez. Tedavi, çoğu kişid yakın aile üyelerinin isteği üzerine başlar. Şizoid kişilik bozukluğunun tedavisi, uzun vadeli bir süreç gerektirebilir ve kişiye uygun bir tedavi planı oluşturulması gerekir. Şizoid kişilik bozukluğunun tedavisinde kullanılan bazı yaklaşımlar ise aşağıdaki gibidir:

Bireysel Psikoterapi

Bireysel psikoterapi, şizoid kişilik bozukluğu olan bireylerin duygusal ifadelerini keşfetmelerine, sosyal becerilerini geliştirmelerine ve kendilerini daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir. Terapi sürecinde, terapist bireyin düşüncelerini, hislerini ve davranışlarını anlamalarına ve daha işlevsel yöntemler geliştirmelerine katkıda bulunabilir.

Grup Terapisi

Grup terapisi, sosyal becerileri ve etkileşimleri geliştirmek için şizoid kişilik bozukluğu olan bireylere faydalı olabilir. Grup terapisi, diğer insanlarla etkileşimde bulunma becerilerini artırmak, empati geliştirmek ve duygusal ifadeleri deneyimlemek için bir ortam sağlamaya yöneliktir.

İlaç tedavisi

Şizoid kişilik bozukluğunun doğrudan bir ilaç tedavisi yoktur. Ancak bazı durumlarda, eşlik eden semptomları yönetmek için ilaçlar kullanılabilir. Örneğin, bu durumla birlikte depresyon, anksiyete semptomları varsa antidepresanlar, antipsikotikler reçete edilebilir. Zevk alma duygularını artırmak ve kayıtsız duyguları düzeltmek için yine bazı ilaçlara başvurulabilir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu Hakkında Sık Sorulan Sorular

Şizoid kişilik bozukluğu hakkında daha fazla bilgi edinmek isteyen kişiler tarafından sıkça sorulan sorulardan bazıları şöyledir:

Şizoid kişilik bozukluğu önlenebilir mi?

Şizoid kişilik bozukluğu, nedeni tam olarak bilinmediğinden önlenmesi mümkün olmayabilir. Ancak, erken müdahale ve uygun destek, risk faktörlerini azaltabilir ve belirtilerin şiddetini hafifletebilir.

Şizoid kişilik bozukluğu ve şizofreni arasında fark var mı?

Şizoid kişilik bozukluğu ve şizofreni farklı psikiyatrik durumlardır. Ancak bazen semptomlar benzerlik gösterebilir ve doğru teşhis için bir uzman tarafından ayrıntılı bir değerlendirme yapılması gerekir. Şizoid kişilik bozukluğu, kişilik özellikleri ve sosyal işlevsellikteki kısıtlamalar üzerinde odaklanırken, şizofreni daha derin psikotik semptomlar içerir.

Şizoid kişilik bozukluğu olan kişi nasıl anlaşılır?

Şizoid kişilik bozukluğu olan kişilerin en karakteristik özellikleri, içe kapanık olmaları ve başkalarıyla iletişim kurma becerisinden yoksun olmalarıdır. Belirtiler, kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve kesin bir teşhis için bir uzman görüşü gerekir.

Şizoid kişilik bozukluğu olan kişiler bir işte çalışabilir mi?

Şizoid kişilik bozukluğu olan kişiler bir işte çalışabilirler, ancak; genellikle yalnız yapılan işleri tercih ederler. Bu kişiler, sosyal etkileşimlerden kaçındıkları için takım çalışması ve iletişim, etkileşim gerektiren işlerde zorluk yaşayabilir. Bu sebeple, yaratıcı ve bağımsız çalışma ortamlarında daha başarılı olabilirler.

Şizoid kişilik bozukluğu, bir psikolojik rahatsızlıktır ve tedavi edilmesi gerekir. Siz de, kendinizde veya bir yakınınızda bu durumu işaret edebilecek bazı belirtiler olduğunu olduğunu düşünüyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurabilirsiniz. Sağlık Destek Sitesi Hastanelerinde psikolojik danışmanlık hizmeti verilmektedir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.