Postoperatif kelimesi ingilizce ‘Post’’ ve ‘’Operation’’ kelimelerinden oluşur. Türkçe’ye çevrildiğinde Postoperatif kelimesi ameliyat sonrasındaki iyileşme sürecini ifade etmek için kullanılır. Ameliyat sonrası bakım olarak da adlandırılan bu dönem, geçirdiğiniz operasyonun türüne, sağlık geçmişinize ve varsa birlikte gözlenen hastalıkların varlığına göre değişiklik gösterebilir. Postoperatif dönem kişi ameliyattan çıkar çıkmaz başlar ve duruma göre taburcu olduktan sonra da devam edebilir.

Ameliyat öncesi kadar önem taşıyan ameliyat sonrası dönem ile ilgili postoperatif ağrı nedir veya yaygın görülen postoperatif komplikasyonlar nelerdir gibi sorular hastaların ve yakınlarının merak ettiği sorular arasında bulunuyor. Yazının devamında postoperatif bakım ile ilgili daha detaylı bilgi bulabilirsiniz.

Postoperatif Bakım Nedir?

Genellikle herhangi bir hastalığın tedavisinde ilk tercih edilen yöntemler arasında cerrahi yöntem bulunmaz. Tedavi seçenekleri arasında bulunan ilaç tedavisi, fizik tedavi gibi seçenekler ile sonuç alınamadığında ameliyat tercih edilebilir. Ameliyat geçmiş dönemlerde hasta ve yakınları için korkutucu görünse de günümüzde tıpta alanında yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde geçmişe oranla daha güvenilir olabilmektedir. Cerrahi operasyonlarda çoğunlukla tercih edilen ve hastanın hem iyileşme sürecini azaltan hem de daha az ağrı hissetmesine neden olan kapalı ameliyat (laparoskopik) bu gelişmelere örnek olarak verilebilir. Her ne kadar günümüzde ameliyat eskiye oranla daha az korkulacak bir durum olsa da hastalığın ciddiyetine göre ameliyat riski de değişiklik gösterebilir.

Ameliyatın nasıl geçtiği hastanın iyileşmesi için önemli süreçlerden biridir ancak tek başına yeterli değildir. Başarılı geçen ameliyat sürecini başarılı bir postoperatif dönem takip etmelidir. Postoperatif bakım hastanın sağlık durumu için oldukça önemlidir. Postoperatif bakım ağrı yönetimini, yara bakımını ve olası komplikasyonların gözlendiği bir süreci içerir.Hasta ameliyattan çıktığı an başlayan bu süreç iyileşme süresine bağlı olarak hastanın taburcu olduğu dönemde de evde bakım olarak devam edebilir.

Postoperatif bakım için bulunduğunuz sağlık kuruluşundan ekstra bir talepte bulunulmasına gerek yoktur. Ameliyat sonrasında hastanede kaldığınız sürede postoperatif bakım hemşireler ve diğer sağlık personelleri tarafından prosedüre uygun olarak uygulanır. Ameliyat öncesinde doktorunuz veya sağlık ekibi sizi ameliyat sonrası süreç hakkında bilgilendirecektir. Ameliyattan sonra ise ameliyatın nasıl geçtiğine ve iyileşme sürecine bağlı olarak gerekli eklemeler veya hatırlatmalar tekrar yapılarak bu sürecin de başarılı bir şekilde atlatılması hedeflenir.

Postoperatif Komplikasyonlar Nelerdir?

Ameliyat sonrası görülen komplikasyonlar geçirilen ameliyata veya sağlık durumunuza bağlı olarak değişiklik gösterebilir. En yoğun olarak ameliyattan sonraki ilk üç günde görülür. En yaygın görülen postoperatif komplikasyonlar arasında postoperatif ateş, atelektazi, yara enfeksiyonu, emboli ve derin ven trombozu (DVT) bulunur. Postoperatif komplikasyonlar genel olarak şu şekilde özetlenebilir:

• Birincil kanama (hastanın ameliyata dönmesini gerektirebilir)
• Şok
• Yetersiz sıvı replasmanına bağlı olarak azalmış idrar
• Postoperatif ağrı
• Uyku bozukluğu, aşırı ilaç kullanımı veya metabolik bozukluklara bağlı olarak görülen akut konfüzyon
• Mide bulantısı veya kusma
• Bir enfeksiyon sonucunda görülen ikincil kanama
• Akciğer iltihaplanması
• Yara veya anastomoz ayrılması
• Derin ven trombozu
• Akut idrar retansiyonu
• İdrar yolu enfeksiyonu (İYE)
• Ameliyat sonrası yara enfeksiyonu
• Fibröz yapışıklıklar nedeniyle barsak tıkanıklığı
• Ameliyat sonrası kesi yerinde oluşan fıtık
• Kalıcı sinüs
• Ameliyat tekrarına neden olabilecek herhangi bir durum

Postoperatif Ağrı Nedir?

Geçirdiğiniz ameliyatın türüne göre boyutu değişiklik gösterse de postoperatif ağrı hemen hemen her ameliyattan sonra beklenen bir durumdur. Ameliyat sonrasında ağrı kontrolünün sağlanması postoperatif bakımın önceliklerinden biridir. Postoperatif ağrı kontrolünün sağlanması iyileşme sürecini kısaltabileceği gibi bazı komplikasyonların oluşma riskini de azaltabilir. Ağrı kontrolü sayesinde daha kolay hareket edebilen hastanın normal yaşantısına dönmesi de daha kolay olacaktır.

Ağrı kontrolünün sağlanmasında doktorunuz veya sağlık ekibi size yardımcı olacak ve gerekli bilgilendirmeleri yapacaktır. Bu süreçte genel olarak ağrı kesici ilaçlar önemli bir yer tutar. Doğru ağrı kesicinin seçimi de oldukça önemlidir. Eğer alerjiniz olan bir etken madde veya farklı sağlık problemlerinden dolayı kullanmamanız gereken bir ilaç varsa doktorunuzu bu konu ile ilgili bilgilendirmeniz sağlığınız için en doğru karar olacaktır.

Postoperatif Ağrılar Nerelerde Hissedilir?

Ameliyat sonrasında hissedilen ağrının kaynağını bulmak kişi için kafa karıştırıcı olabilir. Genellikle ağrının nedenini tek başına ameliyatın yapıldığı yer oluşturmaz. Ameliyat sonrasında aşağıdaki gibi ağrılar hissedebilirsiniz:

• Kas ağrısı: Ameliyat masasında yatmaktan dolayı boyun, omuz, sırt veya göğüste kas ağrısı
• Boğaz ağrısı: Postoperatif dönemde hissedilen boğaz ağrısı
• Hareket ağrısı: Oturmak, yürümek ve öksürmek ameliyattan sonra önemli aktivitelerdir, ancak kesi yerinde veya çevresinde ağrının artmasına neden olabilirler.

Postoperatif Ağrı Nasıl Tedavi Edilir?

Geçirdiğiniz ameliyatın türüne, ameliyat sonrası sağlık durumunuza bağlı olarak çeşitli ağrı tedavileri uygulanabilir. Postoperatif ağrı tedavileri aşağıda verilmiştir:

• İntravenöz hasta kontrollü analjezi (PCA): Hastanın pompa yardımıyla kendi kendine ağrı kesici vermesini sağlayan bir yöntemdir. Hasta bir düğmeye basarak pompa yardımı ile intravenöz olarak ağrı kesici verilmesini sağlar. Bu yöntemde önemli olan hastanın ağrı kesici ilaca ihtiyacı olduğunu bilecek kadar uyanık olmasıdır.
• Hasta kontrollü epidural analjezi: Bu yöntem ağrıyı gidermede intravenöz ilaçlara göre daha etkilidir. Bu yöntemde sırta yerleştirilen bir kateter yardımı ile vücuda ağrı kesiciler verilir. Hasta bu yöntem ile nefes alma, yürüme, hareket etme gibi eylemleri daha kolay yapabileceği için bu daha hızlı iyileşebilir. Ayrıca bu yöntem kalp hastalarında bazı komplikasyonların görülme riskini azaltabilir.
• Sinir blokeri: Vücudunuz geniş bir bölgesinde etkili olan epidural yöntemin aksine daha küçük bir bölgede ağrı yönetimi hedeflendiğinde tercih edilir. Bu yöntemin avantajı narkotik ilaç kullanımının azalmasına imkan sağlamasıdır.
• Ağızdan alınan ağrı kesiciler: En yaygın olarak tercih edilen yöntemdir. Doktorunuz iyileşme sürecinin bir noktasında ağrı kesici kullanmanızı isteyebilir. Ağrı kesiciler 4 saatte bir alınabilir ve ağrı kesici almak için ağrının şiddetlenmesi beklenmemelidir. Etkisi süreci ilaçtan ilaca farklılık gösterse de eğer 30 dakika içerisinde ağrının azalmasına katkıda bulunmadıysa hemşireyi konu hakkında bilgilendirmeniz gerekir.

İlaçsız Postoperatif Ağrı Tedavisi

İlaç kullanmadan da ağrıyı azaltmaya yardımcı olan yöntemler vardır. Bu yöntemler:

• Zihninize bir kaçış imkanı sunabilirsiniz. Güdümlü imgeleme olarak bilinen bu yöntem ile sakin ve huzurlu görüntüler hayal ederek ağrı hissinin azalmasını sağlayabilirsiniz.
• Gevşeme tekniklerini kullanabilirsiniz. En iyi sonuç için bu tekniklere ameliyat öncesinde de pratik yapabilirsiniz. Günde iki kez uygulanabilir.
• Sakin müzik dinlemek, yatağın pozisyonunu değiştirmek veya dikkatın dağılması için televizyon izlemek de ağrıyı azaltmak için uygulanabilecek ek yöntemlerdendir.
• Ağrının yanı sıra şişliği azaltmak için de tercih edilebilecek yöntemlerden biri de sıcak soğuk komprestir. Bu yöntemin size uygun olup olmadığını doktorunuza danışmanız gerekir.
• Tedavi planınız hakkında bilgi sahibi olmak ve durumundan memnun olmak kafanızda sizi endişelendiren düşüncelerin olmamasına, stres ve hayal kırıklığını önlemeye yardımcı olacaktır.

Postoperatif ağrı ameliyat sonrasında görülen kaçınılmaz bir süreçtir. Ancak bu ağrıyı azaltmanın ilaçlı ve ilaçsız olarak çeşitli yöntemleri bulunur. Her iki yöntemin de birlikte uygulanması postoperatif ağrı yönetimi açısından en iyisi olacaktır.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.