Dispepsi, üst karın bölgesindeki dolgunluk, şişkinlik, bulantı gibi sindirim problemlerinin genel adıdır. Dispepsi, halk arasında hazımsızlık olarak bilinir ve çoğunlukla büyük öğünlerden sonra meydana gelir veya çeşitli sindirim sistemi sorunlarının habercisi olabilir. Bu sebeple de bir hastalık olarak değil, bir semptom olarak kabul edilir. Dispepsi, doktor önersiyle kullanılan bazı ilaçlar ve sağlıklı yaşam önerilerini uygulayarak tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Yazının devamında ‘‘Dispepsi nedir?’’ sorusu hakkında daha kapsamlı cevaplara ulaşabilirsiniz.

Dispepsi Ne Demek?

Dispepsi, yaygın bilinen adıyla hazımsızlık, sindirim sistemi rahatsızları arasında yer alan bir durumdur. Genel olarak gastrointestinal sistem denilen; ağız, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve anüsü içeren rahatsızlıklar ve sindirim problemlerinde ortaya çıkar. Dispepsiye neden olan en önemli faktörlerin başında ise beslenme bozuklukları gelir. Bu sebeple, doktora başvuran hastalara ilk olarak diyet ayarlaması ve beslenme düzeni oluşturulur. Beslenme düzenine ek olarak da uygun ilaç tedavisi verilerek bu rahatsızlığın giderilmesi sağlanabilir. Ancak dispepsi, kısa sürede geçen bir rahatsızlık değildir ve genellikle uzun soluklu tedavi prosedürlerini kapsar. Dispepsi rahatsızlığı, bunlara ek olarak, ciddi komplikasyonlara sebep olmamakla birlikte yaşam kalitesinin azalmasına ve zaman zaman sosyal hayattan uzaklaşmaya sebep olabilen bir rahatsızlıktır.

Dispepsi Belirtileri Nelerdir?

Dispepsi, gastroenteroloji polikliniğine başvuran hastaların önemli bir kısmında bulunan bir rahatsızlıktır. Bu durum, temel olarak mide ile alakalı şikâyetleri içerir. Bunlar en çok; mide bulantısı, şişkinlik, karın ağrısı ve yemek yedikten sonra oluşan rahatsızlık hissi gibi belirtilerdir. Genel olarak görülen dispepsi belirtilerinden bazıları ise şöyledir:

• Erken Tokluk Hissi: Yemek sırasında, henüz yemeği bitirmeden gelen erken tokluk hissi oluşabilir.
• Yemek Sonrası Dolgunluk: Yemekten sonra olan tokluk hissinin, belirli bir süre geçmesine rağmen devam etmesi ve bu durumun uzun sürmesi.
• Üst Karında Ağrı: Üst karın bölgesi olan, göğüs kemiğinin alt kısmı ile göbek deliğinin arasındaki bölgede bazen hafif bazen şiddetli seyreden ağrı olması.
• Üst Karında Yanma: Üst karın bölgesinde ya da yemek borusunda olan ve rahatsız edici bir yanma hissine benzer sıcaklık olması.
• Üst Karında Şişkinlik ve Ağrı: Üst karın bölgesinde gerginlik hissi, şişkinlik ve ağrı olması.
• Mide Bulantısı: Kusma hissinin olduğu, kişilere rahatsızlık veren bir mide bulantısı olması.
• Aşırı Gaz ve Geğirme: Midede aşırı miktarda gaz birikmesi ve biriken bu gazın ağızdan dışarı atılması olarak tabir edilen geğirme olması.

Dispepsi, yukarıda bahsedilen belirtilerin dışında bazı hastalarda daha ciddi semptomlarla birliktelik gösterebilir. Bu durumların herhangi birinin görülmesi halinde mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Dispepsiye eşlik edebilen ciddi belirtilerden bazıları ise şunlardır:

• Kanlı veya koyu renkte olan kusma
• Disfaji (yutma güçlüğü)
• Dışkının siyah renkte olması
• Açıklanamayan ve hızlı olan kilo kaybı
• Göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
• Terleme
• Midede bir yumru varmış gibi hissetmek
• Kansızlığı işaret edebilecek yorgunluk ve halsizlik hali

Dispepsi Nedenleri Nelerdir?

Dispepsinin birçok farklı nedeni bulunabilir; ancak başlıca nedeni beslenme bozukluklarıdır. Beslenme bozukluklarına ek olarak yaşam tarzı alışkanlıkları, ilaçların yan etkileri veya altta yatan bazı hastalıklar gibi durumlar da dispepsiye sebep olabilir. Dispepsiye yol açabilen nelerden bazıları ise aşağıdaki gibidir:

Kötü Beslenme Şekli

Büyük porsiyonlar, hızlı ve sık sık yemek yeme alışkanlıkları dispepsiye neden olan önemli faktörlerdir. Beslenme düzeninde; yağlı, baharatlı, acı, tatlı, ekşi, asitli, gazlı, alkollü ve kafeinli yiyecek ve içeceklere çok fazla yer vermek, bu durumu meydana getirebilir. Yemek yedikten sonra uzanmak veya yatmak gibi eylemler de sindirimi yavaşlattığı için dispepsi rahatsızlığını ortaya çıkarabilir.

Yaşam Tarzı Alışkanlıkları

Bazı yaşam tarzı alışkanlıkları, dispepsiyi meydana getiren türden olabilir. Bu duruma örnek olarak, hareketsiz yaşam ve gereksiz ilaç kullanımı gibi bazı tetikleyiciler verilebilir. Dispepsiye sebep olabilecek yaşam tarzı alışkanlıklarından bazıları ise şöyledir:

• Hiç aktivite yapmamak ve hareketsiz yaşam
• Sigara kullanmak
• Düzenli alkol almak
• Aşırı stres yapmak
• Kronik hastalıklara bağlı düzenli ilaç kullanmak
• Gereksiz yere veya gereğinden fazla kullanılan; ağrı kesiciler, iltihap önleyiciler ve antibiyotik türevi ilaçlar

Tıbbi Durumlar

Çeşitli tıbbi durumlar, dispepsiye sebep olabilir. Genel olarak dispepsiye neden olabilen hastalıklardan bazıları ise şunlardır:

• Reflü
• İBS (irritabl bağırsak sendromu)
• Peptik ülser (mide yaraları)
• Pankreas ya da safra kanalı anormallikleri
• Laktoz ve gluten intoleransı
• Gastroparezi (mide tembelliği)
• Gastrit (mide iltihabı)
• Çölyak hastalığı
• Safra kesesi taşları
• Pankreatit (pankreas iltihabı)
• Kabızlık
• İleus (bağırsak tıkanıklığı veya düğümlenmesi)
• Mezenterik iskemi (bağırsak damarlarının tıkanıklığı)
• Diyabet
• Tiroid hastalığı
• Mide kanseri

Dispepsi Nasıl Teşhis Edilir?

Dispepsiyi işaret eden bazı şikâyetlerle doktora başvuran hastalara ilk olarak, beslenme alışkanlıkları ve tıbbi durumuyla alakalı sorular sorulur. Hastalar, daha sonra fizik muayeneden geçerler. Doktorun tespit ettiği ilk bulgulara göre gerekli durumlarda bazı tetkikler yapılabilir. Bunlardan en sık başvurulan yöntem ise sindirim sisteminde herhangi bir problem olup olmadığının kontrol edilmesi için karın röntgenidir. Bunlar, hafif ya da orta şiddetli görülen belirtiler için yeterli görülen tanı yöntemleridir. Ancak dispepside görülen belirtilerin şiddetli olması, aniden başlaması ve hasta yaşının 55’ten büyük olması ileri tıbbi değerlendirmeleri gerektirebilir. Bu gibi durumlarda yapılan tahlil ve tetkikler ise şöyledir:

• Laboratuvar Testleri: Laboratuvar testleri ile dispepsiye sebep olabilecek bazı durumlardan olan; demir eksikliği, tiroid vb. durumların tespit edilmesi sağlanır.
• Nefes ve Dışkı Testleri: Nefes ve dışkı testleri, dispepsiye neden olabilecek bir durum olan peptik ülser tespiti için yapılan testlerdir.
• Endoskopi: Endoskopi, üst sindirim sistemindeki hastalıkları belirlemek ve gerekli hallerde numune almak için başvurulan bir yöntemdir. Endoskopi sayesinde dispepsiyi tetikleyebilecek hastalıklardan olan; peptik ülser, reflü ve iltihabi hastalıklar tespit edilebilir.
• BT Taraması: Bu görüntüleme yöntemi ile dispepsiye yol açan bağırsak tıkanıklığı hastalığının tespit edilmesine olanak sağlanır.

Dispepsi Tedavisi Nasıl Olur?

Dispepsi, çoğu zaman hafif seyreden ve altta yatan bir durum yoksa kendiliğinden geçen bir rahatsızlıktır. Ancak sürekli tekrar eden ve kendi kendine geçmeyen durumlarda doktor önerisiyle kullanılan ilaçlar ve evde uygulanabilecek bazı yöntemlerle iyileşebilir. Dispepsi tedavisinde başvurulan yöntemlerden bazıları ise şöyledir:

• Doktor tarafından reçete edilen; sindirim düzenleyici, mide asidi ve mide ağrısını tedavi eden bazı ilaçları kullanmak
• Hazımsızlığa sebep olan besinlerden kaçınıp, sindirim açısından daha kolay olan yiyeceklere yönelmek
• Küçük porsiyonda ve yavaş yemek yemek
• Yatmaya yakın saatlerde yemek yemeyi bırakmak
• Alkol ve sigara kullanımını bırakmak
• Kafeinli içecekleri sınırlamak
• Doktor kontrolü olmadan bilinçsiz ilaç kullanmamak
• Kilo kontrolü sağlamak
• Stres ve kaygı gibi durumları kontrol altında tutmak
• Sindirimi kolaylaştırmak için düzenli egzersiz yapmak
• Mide sorunları ve sindirime yardımcı olan; nane limon, kimyon, rezene, papatya gibi bitki çayları tüketmek
• Uyurken mide asidinin yukarı çıkmasını engellemek için başı ve omuzları yukarıda tutacak şekilde yastık kullanmak

Sizde dispepsi belirtileri yaşıyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvuru yapabilir, yapılacak muayene ve tıbbi değerlendirmeler sonucu doğru tedaviyi alabilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.