Çocuklarda büyüme ve gelişmenin desteklenmesi için en önemli faktörlerden biri de beslenmedir. Yeterli beslenme, anne babadan gelen genler ile belirlenen fiziksel potansiyele ulaşabilmeyi sağlar. Her yaşta oldukça önemli olan beslenmede dikkat edilmesi gereken yeterli vitamin mineral ve besin öğelerini (karbonhidrat, protein, yağ) tükettiğinden emin olmaktır. Çocukların farklı yaşlarda farklı miktarlarda besinlere ihtiyacı olabilir. Optimal sağlık için çocuğa uygun olan beslenme; yaşı, cinsiyeti, hareket etme durumu ve diğer özelliklerine göre belirlenir. Ancak her çocuğun önüne konan yemeği yemediğini sağlıksız seçeneklere çok fazla yöneldiğini biliyoruz. Bu durumda çocuklarda beslenme konusunda önemli bir yeri olan beslenme alışkanlıkları ortaya çıkıyor. Çocuklarda beslenme alışkanlıkları ve çocuk beslenme çantası hazırlama ile ilgili detaylar için yazının devamını okuyunuz.

Çocuklarda Beslenme

Her çocuk için ilk temel ihtiyaç sağlıklı koşullarda barınmak, beslenmek ve sevgi görebileceği bir ortamda büyümektir. Uzmanlara göre yeterli ve dengeli bir beslenme düzenine sahip olan çocuklar daha gelişmiş bilişsel ve davranış becerileri ile öğrenme potansiyelleri gösterir. Çocuklarda günlük tüketilen miktar yaşa göre değişiklik gösterir. Ancak gün içerisinde tüketilmesi gereken besin grubu oranı pek değişiklik göstermez. Çocuğunuza sağlıklı ve dengeli bir tabak sunmak istiyorsanız bu tabağın;

• %40-50’sini sebze ve meyveler,
• %20-25’ini yumurta, kümes hayvanları, balık, baklagiller, soya ürünleri gibi protein kaynakları,
• %25-30’unu tam tahıllı pirinç, yulaf ezmesi, inci arpa, tam tahıllı makarna, ekmek, kıtır ekmekler gibi tam tahıllı ürünler,
• %5-10’unu yağlar (tohumlar, kabuklu yemişler, rafine edilmemiş yağlar) oluşturmalıdır.
• Ayrıca günlük süt ve süt ürünleri de mutlaka tüketilmelidir. Şeker ilavesiz seçenekleri tercih etmek gerekir.

Çocuklarda beslenme alışkanlıkları ilk olarak aile daha sonrasında ise okulda şekillenir. Bu nedenle çocuklarda beslenme konusu okul öncesi beslenme ve okul çocuklarında beslenme olarak 2 kısma ayrılır.

Okul Öncesi Çocuklarda Beslenme

Okul öncesi dönem beslenmesi çocukların besinlere karşı bir tavır takınmaya başladığı dönemdir. Oyun grubu olarak da adlandırılan bu dönemin çocukları için çevrelerinde olan olaylar her zaman çok dikkat çekicidir, yemek sırasında da dikkatinin dağıldığı sıklıkla görülür. Sebze yemekten ve besinleri karıştırarak tüketmekten pek hoşlanmazlar. Seçici yeme bu dönemde çoğunlukla görülür. Bu zor ancak geçici süreçte çocuğun bakımından sorumlu olan kişilere düşen bazı görevler vardır. Bunları kısaca şöyle özetleyebiliriz:

• Anne, baba ve varsa bakıcılar kendi yiyecek alışkanlıklarının, sevdikleri ve sevmedikleri şeylerin çocuk tarafından taklit edileceğini bilmelidirler.
• Günlük yiyecek miktarları değişen çocuklardan her gün aynı miktarda yemesini beklememek gerekir.
• Hiçbir besin grubu çocuğa ceza veya ödül olarak verilmemelidir. ‘’Tabağındaki sebzeyi bitirmeden çikolata yiyemezsin’’ denildiğinde çocuk için tabaktaki sebze bir ceza çikolata ise bir ödül haline gelir.
• Her gün benzer saatlerde çocukla birlikte ailecek masaya oturarak yemek yemek gerekir. Eğer çocuğun tüketmek istemediği bir yemek varsa bile masaya birlikte oturularak alışması sağlanır.
• Öğün zamanlarına yakın çocuğun abur-cubur tüketmesine izin verilmemelidir. Bu şekilde çocuk ana öğünü aç ve istekli bir şekile tüketmesi sağlanır.
• Büyüme hızının yavaş olduğu, motor gelişimin hızla gerçekleştiği bu dönemde beslenmede öğün düzeninin planlanması, yemek yeme davranışı geliştirilmesi ve yaşam boyu pozitif beslenme alışkanlıklarının kazandırılması hedeflenmelidir.

Okul Çağı Çocuklarında Beslenme

Tutarlı ancak diğer grubaa göre daha yavaş büyümeye sahip olan okul çağı çocuklarının sağlıklı yiyecek ve besleyici atıştırmalıklara ihtiyacı vardır. Bu yaş grubunda atıştırma sıklıkla görülür. Günde 4-5 öğün tüketebilirler. Ailenin dışında arkadaş ve teknolojik aletler (telefon, televizyon) de bu yaş grubunun yemek seçimlerini ve alışkanlıklarını etkileyebilir. Bu dönemde okul öncesi döneme kıyasla yeni yiyecekler deneme isteği daha çok görülebilir. Okul öncesine göre daha gelişmiş becerileri olsa da okul çağı çocukları hala bir öğrenme süreci içerisindedir ve bu dönemde bakımından sorumlu kişilere bazı görevler düşmektedir. Bunlar şu şekildedir:

• Becerileri gelişen bu çocuklar yiyeceklerin seçimine ve hazırlanmasına dahil edilebilir. Besin değerlerine göre yiyecekleri ve miktarlarını seçme fırsatına sahip olan çocuklar bu sayede sağlıklı seçimler yapmayı öğrenecektir.
• Kalsiyum, magnezyum, potasyum ve lif eksikliği çocuklarda sıklıkla görülür. Bu nedenle bu besinlere sahip yiyeceklerin tüketimi arttırılabilir.
• Çocukların aklına sıklıkla su içmek gelmez. Dehidrasyonu sağlamak için her fiziksel aktivite sırasında ve sonrasında sıvı tüketmesi hatırlatılmalıdır.
• Günün yarısının okulda geçmesi çocuklarının öğünlerinin bır kısmını okulda yapması demektir. Okuldaki öğünlerin atıştırmalıklarda geçiştirilmemesi gerekir. Kolay tüketilebilir, ve taşınabilir yiyecekler ile çocuk beslenme çantası hazırlayarak çocuğunuzun okulda da sağlıklı beslendiğinden emin olabilirsiniz.
• Çocuğun büyüme döneminde olması nedeniyle vücut ağırlığı değişimleri çok olabilir. Ancak bunun sağlıklı sınırlar arasında kaldığına dikkat edilmeli ve gerek duyulduğunda bir hastaneye başvurulmalıdır.

Okul çağı beslenmesi ile ilgili daha detaylı bilgi için’’Okul Çağı Takvimi’’ adlı yazımızı okuyabilirsiniz.

Çocuklarda Beslenme Alışkanlıkları

Doğduğu andan itibaren beslenme ihtiyacı duyan bebekler, katı gıdaya geçişi ve sonrasında gelişen el becerileri sayesinde kendilerinin beslendikleri bir dönem başlar. Bu dönemde çocuklar diğer her şeyde olduğu gibi beslenmeyi de gözlemleyerek öğrenir. Çocuklarda beslenme alışkanlıkları ailede başlar. Çocukların beslenme alışkanlıkları toplum, bulundukları çevre ve aile ortamlarına göre değişebilir. Bu nedenle aile, çocuğa hayatı boyunca sürdürebileceği sağlıklı ve doğru beslenme eğitimini vermelidir.

Çocuklarda beslenme alışkanlıkları aileden alınan ilk eğitimden sonra en çok eğitim öğretim kurumlarından etkilenir. Okullarda, ailede temeli atılan beslenme bilgisine ek olarak yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının kazandırılması gerekir. Özellikle okul öncesi dönemi kapsayan doğru beslenme eğitimi ve etkinlikleri çocukların beslenme ile ilgili bilgi düzeylerini arttırmaktadır. Bu şekilde çocukluk veya yetişkinlik döneminde ortaya çıkabilecek hastalıklar önlenmiş olur. Toplumun geleceğini oluşturan çocukların, doğru beslenme alışkanlıkları kazanarak ileride sağlıklı bireyleri oluşturması oldukça önemlidir. Bu nedenle okullarda verilen sağlıklı ve dengeli beslenme eğitimi çocuklarda beslenme alışkanlıkları gelişimi açısından büyük önem taşır.

Çocuk Beslenme Çantası

Çocuklara dengeli ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazandırılması ebeveynler için zor bir süreç olabilmektedir. Ancak bu sürecin geçici olduğu unutulmamalıdır. Okul öncesi dönemde düzenli saatlerde ve evde kolaylıkla sağlıklı beslenme süreci sağlanabiliyor iken çocuğun okula başlaması ile çoğu ebeveyn zorluk çekmektedir. Yemekhane sistemi sağlayan okullarda ana öğünler sağlıklı ev yemekleri ile geçerken yemekhane bulunmayan okullarda çocuklar okul kantinlerindeki sağlıksız atıştırmalıklara yönelebilir. Bunu önlemek için en etkili ve kolay yöntem çocuk beslenme çantası hazırlamaktır. Çocuk beslenme çantası hazırlayan ebeveynlerin dikkat etmesi gerekenlerden bazıları şunlardır:

• Daha uzun süre tok tutan ekmek, pirinç, makarna ve patates gibi yiyecekler mutlaka eklenmelidir. Mümkün olduğunca tam buğdaylı ürünler tercih edilmelidir.
• Çocuklarınıza kendi sandviçlerini yapma fırsatı verin. Bu şekilde daha istekli yeme ihtimalleri artar.
• Yemeğin yanına mutlaka meyve veya salatalık havuç gibi sebzeler eklenmelidir. Meyve ve sebzeleri doğrayarak koymak yemeyi kolaylaştıracağı için daha istekli tüketilir.
• Özellikle daha küçük çocuklar yemeğin görünüşünden etkilenebilir bu nedenle çocuk beslenme çantasını daha ilginç hale getirebilir ve bir not ekleyebilirsiniz.
• Çocuk beslenme çantası hazırlamaya daha yeni başladıysanız çocuğunuzun sevdiği yemekleri koymak çocuğun daha istekli tüketmesini ve beslenme çantasına daha hızlı alışmasını sağlar.

Çocukların sağlıklarında oldukça kritik bir yeri bulunan beslenme aslında annelerin hamilelik döneminde başlar. Daha sonrasında çocuğun gerekli becerileri kazanıp kendi yemeye başladığında ebeveynin, okula başladığı dönemde de eğitimcilerin doğru yönlendirmeleri ile çocuklarda beslenme alışkanlıkları oluşur. Ancak bu süreçte ebeveynin yeterli ve dengeli beslenme hakkında yeterli bilgiye sahip olması ve beslenme temellerinin doğru atılması oldukça önemlidir. Beslenme hakkında bilgi kirliliğinin çok yoğun olduğu bu dönemde hem çocuğunuz hem de sizin sağlığınız için bir diyetisyenden destek almak en iyisi olabilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.