Eğri boyun hastalığı ya da diğer bir ismiyle tortikolis, genellikle bebeklik döneminde görülen ve başın bir yana yatık pozisyonda kalmasına sebep olan bir hastalıktır. Bebeklerde doğuştan var olabilir ya da çeşitli sebeplerle sonradan da ortaya çıkabilir. Genellikle evde uygulanabilen egzersizlerle tedavi edilebilirken kimi durumlarda diğer tedavi yöntemlerine başvurmak da gerekebilir. Bu yazı ile eğri boyun hastalığı (tortikolis) hakkındaki “eğri boyun hastalığı genetik mi?”, “eğri boyun hastalığı kaç yaşında ortaya çıkar” gibi sorularınıza cevap bulabilir ve ameliyatsız eğri boyun hastalığı tedavisi ile ameliyatla eğri boyun hastalığı tedavisi hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Nedir?

Eğri boyun hastalığı, boyun kaslarında görülen bir problem sonucu oluşabilen bir hastalıktır. Doğuştan görülebildiği gibi sonradan bebeklik ya da çocukluk döneminde de ortaya çıkabilir. Doğumda görüldüğünde konjenital tortikolis ismini alır. Konjenital tortikolis en sık görülen tortikolis tipidir. Genellikle ağrısızdır ve birkaç haftaya kadar fark edilmeyebilir. Bebeğiniz kafasını kontrol etmeye başladıktan sonra daha fark edilir bir hale gelir. Bebeklik ya da çocukluk döneminde sonradan ortaya çıkan tortikolis ise edinilmiş tortikolis adını alır. Edinilmiş tortikolis ilk 4 - 6 ay arasında ya da daha sonra ortaya çıkabilir.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Belirtileri Nelerdir?

Eğri boyun hastalığı belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak, hastalığın fark edilmesi ve teşhisi açısından önem taşır. Tortikolis, tiplerine göre farklı belirtiler de gösterebilir. Konjenital ve edinilmiş tortikolis için ortak ve farklı belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Baş, bükülmüş bir vaziyettedir. Baş, çene karşı omuza dönük olacak şekilde yan yatmıştır. Tortikolis görülen bebeklerin %75’inde sağ taraf etkilenir.

• Baş ve boyun hareketi kısıtlı olabilir. Bu nedenle baş kolayca sağa ve sola ya da yukarı ve aşağı hareket edemeyebilir.

• Omuzlardan biri diğerinden daha yüksekte konumlanmış olabilir.

• Boyun kaslarında sertlik veya gerginlik görülebilir. Ayrıca boyun kaslarında şişlik de olabilir.

• Eğer bebeğinizde tortikolis problemi varsa sizi omuzu üzerinden izliyor ama sizi gözleriyle takip edemiyor olabilir. Çünkü boyun ve baştaki hareket kısıtlılığı sebebiyle başını çevirmekte zorlanıyor olabilir.

• Emzirme esnasında bir memeyi diğer memeye göre daha çok isteyebilir ve tek taraflı beslenmeyi tercih edebilir.

• Size dönmek için ne kadar çaba gösterse de bunu başaramayabilir.

• Her zaman tek bir pozisyonda yatmayı tercih edebilirler. Bu nedenle yüzde ve kafada düzleşme görülebilir. Buna “pozisyonel plagiosefali” denir.

• Boyun kaslarında bezelye büyüklüğünde küçük bir yumru görülebilir. Bu yumru genellikle tehlikeli değildir ve de geçicidir.

• Doğuştan olan tortikolis te düzensiz ve asimetrik yüz özellikleri görülebilir. Düzensiz ve asimetrik yüz özellikleri, edinilmiş tortikolis görülen bebeklerde ise çok nadir olarak rastlanır. Bu nedenle bu belirti çoğunlukla konjenital tortikolis ve edinilmiş tortikolisi ayırt etmede kullanılır.

• Edinilmiş tortikolis görülen bebek ve çocuklarda şiddetli boyun ağrısı görülebilir.

• Yine edinilmiş tortikolis problemine sahip bebek ve çocuklarda baş titremeleri ve baş ağrısı da görülebilir.

Boyun Hastalığı (Tortikolis) Nedenleri Nelerdir?

Boynun her iki yanında sternokleidomastoid, kısaca SCM adı verilen iki büyük kas bulunur. Bu kaslar, kafatasının arkasından (kulak arkasından) göğüs kemiğine (sternum) ve köprücük kemiğine (clavicula) uzanırlar. Bu kaslardan birinin kısalması ya da spazmıyla boyun yana yatar ve eğri boyun hastalığı (tortikolis) meydana gelir. Bu kaslardan birinin kısalmasının ya da spazmının birçok farklı sebebi olabilir.

Konjenital tortikolis için genetik olduğuna dair kesin bir veri yoktur. Konjenital tortikolisin sebepleri aşağıdaki gibi olabilir:

• Konjenital tortikolisin en sık rastlanan sebeplerinden biri bebeğin rahimde yanlış konumlanmasıdır. Rahimde yanlış konumlanma sonucu oluşan tortikolise genellikle doğuştan kalça çıkıklığı da eşlik edebilir.

• SCM kaslarında görülen gelişimsel bir problem konjenital tortikolise sebep olabilir.

• Bebeğin boyun kaslarında hematom (kan toplanması) gelişmesi konjenital tortikolis sebebi olabilir.

• Omurganın boyun kısmındaki omurlarından iki veya daha fazla omurun anormal bir şekilde kaynaşması sonucu meydana gelen ve nadir rastlanan bir doğum kusuru olan Klippel - Feil Sendromu (KFS) da konjenital tortikolise sebep olabilir.

• Bebekteki kas dokusunun anormal kalınlaşmasının (fibrozis) bir sonucu olarak da konjenital tortikolis gelişebilir.

Edinilmiş tortikolis birçok farklı enfeksiyon çeşidine, yaralanmaya ve bilinmeyen başka bir nedene bağlı olarak gelişebilir. Edinilmiş tortikolisin sebepleri aşağıdaki gibi olabilir:

• Kas yaralanması veya iltihabına bağlı olarak edinilmiş tortikolis görülebilir. SCM kaslarında veya boynun arkasından sırta uzanan bir kas olan trapezius kaslarında görülen herhangi bir yaralanma veya iltihaplanma çocuklarda edinilmiş tortikolisin en yaygın sebebidir.

• Akut enfeksiyonlar çocuklarda edinilmiş tortikolisin en yaygın ikinci sebebidir. Viral ya da streptokokal farenjit, servikal adenit, retrofaringeal apse, parafaringeal apse ve viral üst solunum yolu enfeksiyonları gibi enfeksiyonlar tortikolis ile ilişkili en yaygın enfeksiyonlardandır.

• Gastroözofajial reflü hastalığı (GÖRH) da edinilmiş tortikolis sebebi olabilir.

• Şaşılık gibi bazı görme problemlerinde hastalar daha düzgün bir görüntüye ulaşabilmek için başlarını eğebilir. Bunun sonucu olarak da edinilmiş tortikolis görülebilir.

• Bazı ilaç gruplarının da sebep olabildiği bir çeşit akut kas spazmı olan distonik reaksiyonun bir sonucu olarak edinilmiş tortikolis görülebilir.

• Boyun spazmları ile gastroözofagial reflü hastalığının birlikte görüldüğü nadir bir hastalık olan Sandifer Sendromu da edinilmiş tortikolis sebebi olabilir.

• Boyun artriti olarak da bilinen servikal spondiloz da edinilmiş tortikolis için gösterilen sebepler arasındadır.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Çeşitleri Nelerdir?

Yukarıda da söz edildiği üzere bebeklerde ve çocuklarda görülen eğri boyun hastalığı (tortikolis) doğuştan veya sonradan gelişmesine bağlı olarak iki türe ayrılmıştır. Doğuştan itibaren görülen tortikolis, konjenital tortikolis ismini alırken daha sonradan ortaya çıkan tortikolis edinilmiş tortikolis adını alır.

Konjenital tortikolis: En yaygın tortikolis türü olan konjenital tortikolis, doğuştan var olsa da genellikle bebeğin yaşamının 6 ila 8. haftasında, yani yenidoğanın baş ve boyun hareketlerini kontrol edebilme yeteneğini kazanmaya başladığı zamandan itibaren fark edilir. Konjenital tortikolis, asimetrik yüz özellikleri sebebiyle edinilmiş tortikolisten ayırt edilebilir.

Edinilmiş tortikolis: Edinilmiş tortikolis, konjenital tortikolisin aksine sonradan gelişir. Gelişmesi birçok farklı sebebe bağlı olabilir. En sık rastlanan sebep boyun kaslarında görülen yaralanma veya iltihaplanmadır.

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Tanısı Nasıl Konulur?

Tortikolis teşhisi, belirtiler incelenerek ve çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılarak uzman bir doktor tarafından yapılabilir. Tortikolis teşhisi için doktorunuz ilk olarak fiziki muayene yapacaktır. Bu fiziki muayene ile baş ve boyun bölgesi incelenerek boynun eğriliği, sert veya gergin kaslar kontrol edilebilir. Doktorunuz gerekli gördüğü takdirde kesin tanı için bazı görüntüleme yöntemlerinden de faydalanmak isteyebilir. Doktorunuzun teşhis koyabilmek için kullanabileceği bazı görüntüleme yöntemleri şunlardır:

• Röntgen
• Bilgisayarlı tomografi (BT)
• Manyetik rezonans görüntüleme taraması (MRI)

Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) Tedavisi

Doktorunuz, tanıyı koyduktan sonra tortikolis tipine, belirtilerine ve durumun ciddiyetine göre sizin için bir tedavi yolu çizecektir. Konjenital tortikolis tedavisi genellikle germe egzersizlerini ve pozisyon değişikliklerini içerir. Doktorunuz bu egzersiz ve pozisyon değişikliklerinin en doğru şekilde nasıl uygulanacağını size gösterecektir. Evde uygulanabilen egzersizler ve pozisyon değişiklikleri yeterli gelmediği takdirde fizik tedavi de gerekebilir. Bununla birlikte sizi; fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı veya pediatrik nörolog gibi diğer uzmanlara da yönlendirebilir. Tüm bunlara rağmen istenilen sonuca ulaşılamadıysa bu kez cerrahi yönteme yani ameliyatlı tedaviye başvurulabilir. Ameliyatla eğri boyun hastalığı tedavisi SCM kasının uzatılmasına yöneliktir.

Edinilmiş tortikolis tedavisi, tortikolis sebebinin düzeltilmesine ve semptomların giderilmesine yöneliktir. Bu tedavide şunlar kullanılabilir:

• Yaralanma ve enfeksiyon kaynaklı tortikolis için antibiyotikler
• Ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar
• Sert ve gergin boyun kaslarını gevşetmek için botoks uygulaması
• Isı ve masaj tedavisi
• Boyunluk ve boyun askıları
• Fizik tedavi

Siz de bebeğinizde tortikolis belirtileri olduğunu düşünüyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin. Sağlık Destek Sitesi Hastalerindeki Çocuk Ortopedisi bölümlerinde Eğri Boyun Hastalığı (Tortikolis) tedavisine yönelik uygulanan işlemleri öğrenmek için bilgi ve randevu alabilirsiniz. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.