B grubu vitaminlerinden biri olan tiamin vücut için önemli işlevlere sahiptir. Hayati fonksiyonlar üzerindeki rolü dolayısıyla eksikliği söz konusu olduğunda ciddi sağlık problemleri ortaya çıkmaktadır. Tiamin eksikliği sonucunda en sık görülen hastalık beriberi hastalığıdır. Tiamin eksikliği oluşmaması için her gün diyette B1 vitamini kaynakları eklenmeli ve tüketilmelidir. Bu makale, B1 vitamini nedir, tiamin nedir, B1 vitamini ne işe yarar, B1 vitamini eksikliği, B1 vitamini hangi besinlerde bulunur gibi sorulara cevap vermek için hazırlanmıştır.

B1 Vitamini (Tiamin) Nedir?

B1 vitamini, büyüme ve gelişmeyi destekleyen, hücrelerin fonksiyonu için görevli bir vitamindir. Temel görevi tüketilen besinleri vücutta enerjiye dönüştürmektir. Diğer B grubu vitaminleri ve C vitamini gibi suda çözünen bir vitamindir. Suda kolay erimesi sebebiyle pişirilme sırasında kolaylıkla pişirme suyuna geçer. Isıya karşı dayanıksız olmasına rağmen asite karşı dayanıklıdır. Bitkilerde serbest olarak bulunan tiamin hayvanlarda genellikle proteinlere bağlı halde bulunur. Temel kaynakları bitkilerdir. Bazı mikroorganizmalar da tiamin üretebildikleri için hayvanların bağırsaklarında bakteriler tarafından üretilebilir. Ancak insanlar bağırsaklarında üretilen tiaminden yararlanamazlar.

Vücutta tiaminin deposu olmadığı için her gün diyetle alınması gerekir. Günlük alınması gereken tiamin miktarı yetişkin erkeklerde 1.2 mg, yetişkin kadınlarda 1.1 mg’dır. Ancak tiamin gereksinmesi bazı durumlarda artar. Bu durumlara alkol tüketiminin artması, enfeksiyonlar, büyüme gelişme dönemi, gebelik dönemi örnek olarak verilebilir.

B1 Vitamini Ne İşe Yarar?

Besinlerle alınan tiamin bağırsaklardan emilir. Vücuttaki dokuların tiamin depolama oranı çok düşüktür. Tiamin en yoğun olarak karaciğer, kalp ve böbreklerde bulunur. Bu dokuları iskelet kası ve beyin dokusu izler. Tiamin vücut tarafından gerekli noktalarda kullandıktan sonra kullanılmayan bir kısmı idrarla atılır.

B1 vitaminin vücudumuzdaki en önemli görevi besinlerin enerjiye çevrilmesine yardımcı olmasıdır. Tiaminin görevleri şu şekilde sıralanabilir:

• Tiamin vücuttaki bazı metabolik döngüler için yardımcı enzim görevindedir. En çok karbonhidrat metabolizmasında görev alır. Karbonhidratların yıkımını ve vücutta kullanılmasını sağlar. Bu nedenle karbonhidrat oranı yüksek diyetlerde tiamin ihtiyacı artar.
• Enfeksiyonlarla savaşmada etkilidir. Ciddi enfeksiyonlarda hayatı etkileyen olumsuz etkilere karşı vücudu korur.
• Ruh halini dengelemede etkilidir. Depresyon semptomlarını hafifletebilir.
• Şeker hastalığında yüksek kan şekerini düşürmede ve insülin seviyesini normale indirmede etkileri görülmüştür.
• Konsantrasyon sağlama ve odaklanmayı kolaylaştırma işlevi vardır. Beyin sağlığı üzerindeki etkisi dolayısıyla moral vitamini olarak da bilinir.
• Kalp sağlığını ve sinir sistemini destekler. Kalbin doğru çalışmasını sağlar. Nörolojik sistemde kaslarla sinirler arasındaki bağlantının sağlanmasına yardımcı olur.

B1 Vitamini (Tiamin) Eksikliği

Tiamin eksikliğinde genellikle vücutta sinir ve sindirim sistemi bozuklukları görülür. Bu belirtilere şunlar örnek verilebilir:

• İştah Azalması: Tiaminin beyinde açlık ve tokluk hormonlarını düzenlemede etkisi olduğu düşünülüyor. Bu nedenle tiamin yeteri miktarda alınmadığında bireyler tok hissetme eğilimde olup daha az besin tüketebilir. Bunun sonucunda da kilo kayıpları görülebilir.

• Yorgunluk: Tiaminin enerji metabolizmasındaki rolü nedeniyle eksik alındığı zaman yorgunluk, halsizlik yaratabilir. Birey yeteri kadar besin tüketse de vücutta tiamin olmadığı için besinlerin enerjiye dönüşmesi zorlaşacaktır. Tiamin eksikliğinin en belirgin semptomlarından biridir.
• Sinirlilik Hali: B1 vitamini eksikliği ruh halinde değişikliklere sebep olabilir. En net görülen ruh hali değişikliği ise öfke kontrolünde zorluktur. Ayrıca bilinç bulanıklığı da görülebilir.
• Kol ve bacaklarda uyuşukluk: Tiamin eksiklikliği ekstremitelerde uyuşukluk ve karıncalanma ile de kendisini gösterebilir. Bunun sebebi tiaminin sinir sistemindeki görevinden kaynaklanır. Tiamin vücutta eksikse sinir iletimi sekteye uğrayabilir. Tedavi edilmezse daha ciddi hasarlara neden olabilir.
• Görme Problemleri: B1 vitamini görmeyi sağlayan optik sinirlerin doğru çalışabilmesi için gereklidir. Eksikliğinde bulanık görme gibi göz kusurları oluşabilir. Aynı zamanda polipödem olarak bilinen göz hasarı da oluşabilmektedir.
• Bulantı ve Kusma: Tiamin eksikliğinde en çok görülen semptomlar sindirim sistemi üzerindedir. Özellikle bulantı veya kusma görülür.
• Beriberi: Uzun süre tiaminden eksik beslenmek beriberi hastalığı ile sonuçlanabilir. Belirtileri en çok sinir sistemi üzerindedir. Bunun yanında eklemlerde şişlikler ve ağrılar, refleksleri kontrol etmekte zorluk, ekstremitelerde uyuşukluk, denge kaybı, kalp yetmezliği, kalp çarpıntısı da görülebilir. Gereken zamanda tiamin verilmezse beriberi hastalığı ölümle sonuçlanabilir. Beriberi yaş ve kuru olarak ikiye ayrılır. Yaş beriberide ödem eşlik eder ve akut olarak görülür. Kalp yetmezliğine neden olabilir ve acil müdahale gerektirir. Kuru beriberi ise ödem görülmez ve kronik seyirlidir. Alkol tiaminin bağırsaklardaki emilimini azalttığı için alkoliklerde beriberi görülebilir.
• Wernicke-Korsakoff Sendromu: Şiddetli tiamin eksikliğinde meydana gelebilir. Beriberide olduğu gibi etkileri daha çok sinir sistemiyle ilgilidir. Bilinç bulanıklığı, halüsinasyonlar, hafıza kaybı görülür.

B1 Vitamini (Tiamin) Hangi Besinlerde Bulunur?

Tiamin daha çok bitkilerde bulunur. En zengin kaynakları şunlardır:

• Buğday,
• Tam buğday unu,
• Bulgur,
• Ekmek,
• Nohut, fasulye, mercimek gibi kurubaklagiller,
• Ceviz, badem gibi kuruyemişler,

Bunların dışında tiamin suda çözünen bir vitamin olduğu için besinler suda pişirilip daha sonra pişme suyu atılırsa tiamin kaybı olur. Aynı zamanda yemeklere eklenen soda da tiamin kaybına sebep olabilmektedir. Pişirme suyunu dökmemek tiamin kaybı olmaması için çok önemlidir.

Mayada da tiamin vardır. Dolayısıyla mayalı ekmek mayasız ekmeğe göre daha fazla tiamin içerir.

B1 Vitamini (Tiamin) Eksikliği Risk Faktörleri Nelerdir?

Bazı durumlar tiamin eksikliği riskini arttırabilir. Bu durumlara şunlar örnek verilebilir:

• Alkolizm: Alkol ince bağırsakta tiamin emilimini engellemektedir. Bu nedenle alkol tüketimi B1 vitamini eksikliği için risk faktörüdür.
• Gastrik Bypass:Vitamin ve minerallerin emilimini etkiler.
• Genetik Beriberi: Genetik olarak vücutta tiaminin kullanılmasında hasar olması, tiaminin emilememesi durumudur.
• Açlık: Uzun süren açlık sonucunda tiamin eksikliği görülebilir. B grubu vitaminler diğer vitaminler gibi vücutta depoya sahip olmadıkları için açlıktan oldukça etkilenirler.
• Kötü Beslenme Alışkanlıkları: Rafine tahıllara dayalı beslenme şekli B1 vitamini eksikliği için risk faktörüdür.
• Kötü Sosyoekonomik Seviye: Besleyici gıdalara erişimin olmaması vitamin ve minerallerin yeteri kadar alınamamasına yol açar. Özellikle büyüme ve gelişme dönemindeki çocuklar bu durumdan en çok etkilenen gruptur.
• İlaçlar: Bazı idrar söktürücü tansiyon ilaçları idrar ile atılımını artıracağı için B1 eksikliği yapabilir.

B1 Vitamini (Tiamin) Eksikliği Teşhisi

Tiamin eksikliği genellikle laboratuvar tetkiklerine bakılarak anlaşılır. İdrar ve kan testi tiamin eksikliğini göstermede yanıltıcı olabilmektedir. Bu nedenle genellikle kanda transketolaz adı verilen bir enzime bakılır. Transketolaz için tiamin gereklidir. Eğer vücutta tiamin eksikliği varsa transketolaz aktivitesi de düşük çıkacaktır.

B1 Vitamini (Tiamin) Eksikliği Tedavisi

B1 vitamini tedavisi için tek çözüm yolu tiamin takviyesidir. Semptomlar ciddi değilse beslenme uzmanları tarafından düzenlenecek sağlıklı ve yeterli beslenme programları ile sorun çözülebilir. Ancak sinir sistemine kadar ilerlemiş ciddi belirtiler varsa ağızdan veya enjeksiyon yoluyla tiamin desteği gereklidir. Bu tedavi ise hekimlerce yapılır. Erken teşhis edildiği takdirde semptomlar kolayca giderilir. Hastanın takibi, düzenli olarak tiamin seviyesinin kontrol edilmesi son derece önemlidir. B grubu vitaminlerin yer aldığı multivitaminlerden de tiamin eksikliğinde yararlanılabilmektedir.

Eğer siz de tiamin eksikliğinde görülen semptomları gösteriyorsanız yakın zamanda randevunuzu alıp muayene olmayı olmayı ihmal etmeyin.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.