Pankreas ince bağırsağın yanında yer alan büyük bir bezdir. Hormon ve enzim salgılama görevleri vardır. Sindirim ve endokrin sistemde rol oynayan pankreasta hastalık oluştuğunda vücudun pek çok işlevi etkilenir. Hastalığın çeşidine göre ilaçla ya da cerrahi yolla tedavi edilebilir. “Pankreas hastalığı nedir?” sorusu hakkında daha fazla bilgi almak için yazımızın devamını okuyabilirsiniz.

Pankreas Hastalıkları Nedir?

Pankreastan enzimler üretilemediğinde vücuda alınan besinler de yeterli emilemez. Peki “Pankreas nedir?” Pankreas mide arkasında bulunan kan şekeri seviyelerini ve sindirime yardımcı hormonları kontrol eden bir bezdir. Pankreas insülin hormonu ile kan şekerini düzenlerken, beslenme ile alınan yağ, karbonhidrat ve proteinin sindirim enzimlerini sağlar. Pankreasta hastalık oluşması görevleri nedeniyle vücutta başka sağlık sorunlarına sebep olabilir. Her yaş grubunun karşılaşabileceği hastalıklar olmakla birlikte bebeklik ve çocukluk çağında daha risklidir. Pankreasın görevlerini yerine getirememe durumuna gelmesi pankreas hastalıkları olarak adlandırılır.

Pankreas Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Pankreas vücutta birden fazla görevi olan bir organdır. Bu nedenle hastalık belirtileri görevlerini yerine getirememesinden kaynaklanır. Sindirim enzimlerini ve insülin salgılanmasını kontrol eden pankreas düzgün çalışmadığında kan şekeri seviyelerinin bozulması ya da sindirim problemlerinin oluşması mümkündür. Pankreas hastalıkları belirtileri şunlardır:

• Karın hassasiyeti
• Şişkinlik
• Karın ağrısı
• Mide bulantısı ve kusma
• Aşırı gaz oluşumu
• İshal
• Dışkıda kötü koku
• Kilo kaybı
• Vücut ısısında artış
• Aşırı idrara çıkma
• Bulanık görme
• Sarılık

Pankreas Hastalıkları Nedenleri Nelerdir?

Pankreas hastalıklarının birden fazla nedeni olabilir. Bu nedenler pankreastaki bir hastalığın başka bir pankreas hastalığını tetiklemesi olabileceği gibi sadece beslenme kaynaklı da olabilir. Genelde nedenler hastalıkla ilişkili olmakla birlikte pankreasta herhangi bir hastalık oluşturabilecek nedenler şunlardır:

• Sigara kullanımı
• Ailede pankreas hastalığı geçmişi
• BRCA2 gen mutasyonu
• Kronik alkol kullanımı
• Safra taşı
• Enfeksiyon
• Hormon bozuklukları
• Beslenme bozuklukları

Pankreas Hastalığı Çeşitleri Nelerdir?

Pankreas vücudun besinleri parçalamak ve emmek için ihtiyaç duyduğu enzimleri yeterli miktarda yapamazsa sebebi pankreas hastalıkları olabilir. Pankreas hastalığı olarak bilinmese de pankreasta yetersiz insülin salınımı diyabete neden olur. Fakat pankreasın ana hastalıkları akut veya kronik pankreatittir. Bunlar dışında pankreas kanseri de karşılaşılan hastalıklardandır. Pankreasın bir kısmında iltihap ya da tümör oluşabileceği gibi tamamını etkileyen ciddi vakalar da gözlenebilir. Genelde oluşan ağrılar giderilmeye çalışılır ve eksilen enzimler yerine konur.

Akut Pankreatit

Akut pankreatit pankreasın aniden oluşan iltihabıdır. Birkaç gün süren şiddetli üst karın ağrısına neden olur. Ağrı ile birlikte mide bulantısı, kusma, ateş gibi semptomlar da oluşabilir. En büyük nedenleri fazla alkol tüketimi ve safra taşlarıdır. Tedavi edildiğinde çoğu zaman tamamen iyileşme gösterir. Uzun süre devam etmesi kronik pankreatit olarak adlandırılır.

Kronik Pankreatit

Kronik pankreatit, akut pankreatitten farklı olarak ishal ve kilo kaybını da içerir. İlerleyici bir hastalık olan kronik pankreatit ilerlediğinde dönüşü olmayan hasarlara neden olur. Genelde kalıtsal bozukluklar nedeniyle meydana gelir ve göz ardı edilemeyen oranlarda kronik pankreatit hastaları ekzokrin pankreas yetmezliği gösterirler.

Pankreas Kanseri

Pankreas üzerinde kanserli olan ya da olmayan tümörler meydana gelebilir. Pankreas kanseri başlangıçta semptom göstermez ve zamanla sarımsı bir cilt rengi ile sarılık gibi kendini gösterir. Radyolojik görüntüleme teknikleri ile tanı alınabilir. Erken evrelerinde pankreas ameliyatı ile müdahale olasıdır. Diğer tedavi yöntemleri çoğu kanserde olduğu gibi kemoterapi ve radyasyon tedavileridir.

Kalıtsal Pankreatit

Kistik fibrozis kaynaklı gelişen kronik pankreatitin kalıtsal nedenidir. Pankreasta tekrarlayan iltihap ile fibroz dokular meydana gelir. Oluşan fibroz pankreasın fonksiyon kaybına neden olur. Kalıtsal pankreatit yaşayan birçok kişinin gen mutasyonu olduğu bilinir. Ailede akut veya kronik pankreatit öyküsü de kalıtsal pankreatit hastalarında sıklıkla rastlanan bir durumdur.

Diyabet

Diyabet yani şeker hastalığı pankreasta yeterli insülin üretilememesi ya da bu insülinin doğru kullanılamaması sonucu oluşur. Doğru yönetilemediğinde aşırı açlık ve sık idrara çıkma ile kendini gösterir. Tip 1 ve Tip 2 olarak iki biçimi bulunur. Tip 1 diyabet pankreasın yeterli insülin üretemediğinde meydana gelen diyabet türüdür.

Ekzokrin Pankreas Yetmezliği

Pankreas enzim eksikliği nedeniyle gelişen ekzokrin pankreas yetmezliği yağlı dışkılamaya neden olur. Ayrıca dışkıda renk solması, kötü koku ve anüsten yağlı sızıntı diğer belirtilerdendir. Genelde diğer pankreas hastalıklarının sonucunda oluşur ve pankreas enzim replasman tedavisi ile kontrol altına alınmaya çalışılır. Aynı zamanda fazla yağ atımı nedeniyle yağda çözünen vitaminlerin ekstra vücuda alımı gerekebilir.

Pankreas Hastalıkları Tanısı Nasıl Konulur?

Pankreas vücutta bulunduğu konumdan dolayı fiziki muayenesi zor bir organdır. Kişise kötü kokulu dışkı, sarılık, diyabet, üst karın ağrısı gibi semptomlar bulunduğunda pankreas hastalıkları şüphesi ile çeşitli testler istenebilir. Genelde kan testleri, bilgisayarlı tomografi, endoskopik ultrason ve MR ile teşhis konulur. Bazı ciddi durumlarda ise teşhis kesinliği cerrahi yöntemle yapılabilir. Görüntüleme teknikleri dışında endoskopi kullanılarak pankreas kanalına görüntülemeye yardımcı boya enjektesi sağlar. Aynı zamanda laparoskopi ile pankreas karın içine yerleştirilen bir alet ile incelenebilir. Kanser gibi durumlarda ise biyopsi tümörün huyunu anlamak için bir yöntemdir.

Pankreas Hastalıkları Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Pankreas hastalıklarının tedavisi hastalığın çeşidine ve nedenine bağlı olarak değişebilir. Eğer safra kanalı tıkanıklığına bağlı bir pankreatit geliştiyse tedavi ERCP ile safra ve pankreas kanalları kontrol edilirken tıkanıklığa sebep olan taş gibi sorunlar da çözüme kavuşabilir. Fakat bazı durumlarda safra taşı ameliyatı daha kesin bir çözüm sağlar. Kişinin pankreasının bir kısmı iltihaplı ise ve şiddetli ağrı giderilemiyorsa pankreas rezeksiyonu işlemi ile pankreasın gerekli parçaları cerrahi olarak çıkarılır. Pankreas kanserinde de cerrahi bir işlem olan Whipple ameliyatı gerçekleştirilir. Bu işlem ile kanser pankreas başında bulunuyorsa bölgenin alınması için yararlıdır. Ciddi durumlarda pankreasın tamamı alınır ve insülin ile pankreas enzimi tedavileri kullanılarak sorunsuz bir yaşam geçirilebilir.

Eğer kişide alkol bağımlılığına bağlı bir pankreas problemi gelişti ise öncelikle kişiyi alkol bağımlılığından kurtarmak gerekir. Yeterli pankreas enzimi sağlanamadığında devreye pankreas enzim replasman tedavisi ilaçları girer ve pankreasın eksik salgıladığı enzimlerin yeri doldurulur. Aynı zamanda her pankreas tedavisinde beslenme büyük önem taşır. Hastalığın seyrine bağlı olarak bir uzman tarafından beslenme değişiklikleri yapmak tedaviye destek olur. Bazı hastalarda yetersiz ve dengesiz beslenmenin yanında sıvı kaybı da olur. Bu kaybın önlenmesi için intravenöz sıvılarla kişiye destek olunur.

Pankreas Nakli

Pankreas nakli çoğu organda olduğu gibi hayatını kaybeden ve pankreası sağlıklı olan bir donörden alınan pankreasın, pankreas hastalığı olan kişiye aktarılmasıdır. İnsülin üretemeyen bir pankreas için kişinin Tip 1 diyabetini tedavi etmeyi sağlayabilir. Böbrek ile birlikte nakil gerçekleştirilen vakalarda böbreğin pankreası reddetme durumu göz önünde bulundurulur. Bu genelde Tip 1 diyabet ile seyreden son dönem böbrek yetmezliği için gereklidir. Pankreas naklinde kişinin kendi pankreası çıkartılmaz. Donörden alınan pankreas vücudun uygun bir noktasına nakledilir. Her organ naklinde olduğu gibi vücudun yeni pankreası reddetme riski bulunur. Bu durumun önüne geçmek için uygun dozlarda kullanılan bazı ilaç kombinasyonları bulunur fakat kullanımı kişinin sağlık durumuna bağlıdır.

Vücudun önemli organlarından biri olan pankreas işlevlerini yerine getiremediğinde sağlığın bozulması kaçınılmazdır. Eğer ailenizde pankreas hastalığı öyküsü varsa, dışkınızda yağ gözlemliyorsanız ve başka sindirim problemleriniz de varsa bir doktora görünmenizde yarar var. Pankreas hastalığı belirtileri her zaman pankreasta bir sorun olduğu anlamında gelmese de riske atılmamalıdır.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.