Bağırsak florası vücutta yalnızca sindirim sistemi ile değil, başta immün sistem olmak üzere pek çok vücut sistemi ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle bağırsakta ortaya çıkan herhangi bir sağlık problemi kişinin sindirim sistemini etkilediği gibi bağışıklık sistemini, kas ve eklem yapılarını ve hatta ruh sağlığını büyük oranda etkileyebilir. Günümüzde bağırsakla ilgili en yaygın görülen hastalıklardan biri, pek çok vücut sistemi ile ilişkili önemli bulgulara yol açan bağırsak sendromu hastalığıdır.

Bağırsak Sendromu Nedir?

Tıpta İrritabl Bağırsak Sendromu (İBS) olarak da adlandırılan bu sendrom, altta yatan herhangi bir patolojik rahatsızlık olmaksızın, kişinin yaygın olarak bağırsak alışkanlıklarında değişim ve dışkılama sonrasında rahatlayan kronik karın ağrısı gibi şikayetler yaşadığı, fonksiyonel bir bağırsak hastalığıdır. Kesin ve tek bir nedene bağlı olarak değil, birden fazla faktörün etkileşimi ile ortaya çıkan bağırsak sendromu, genetik yatkınlık, enfeksiyon sıklığı, gıda alerjisi gibi çeşitli faktörlerle ilişkilidir. Kadın cinsiyet, östrojen takviyesi, uygunsuz antibiyotik kullanımı, uzun süreli gastroenterit (sindirim sistemi enfeksiyonu) tablosu, glüten ve benzer alerjenlere karşı duyarlılık ve kötü yaşam koşulları, bağırsak sendromu ile ilişkili önemli risk faktörleri olarak sayılabilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu

Özellikle stresli yaşam koşulları, bağırsak florası üzerinde oldukça önemli değişikliklere yol açabilir. Bu nedenle; huzursuz bağırsak sendromu olarak da bilinen bu sendrom, sınav hazırlığında olan öğrenciler arasında oldukça yaygın görülen sağlık problemlerinden biridir. Hem fiziksel hem de zihinsel gelişimin devam ettiği bu dönemde ortaya çıkan bağırsak hastalıkları çocuğun gelişimini olumsuz etkileyebileceği için belirtiler hakkında bilgi sahibi olmak ve erken dönemde müdahale edebilmek son derece önemlidir.

İrritabl Bağırsak Sendromu

Bağırsak sendromu ile ortaya çıkan karın ağrısı, aralıklı olarak tekrarlayan, kronik seyirli bir rahatsızlıktır. Büyük oranda yemek sonrası artan ve dışkılama ile rahatlayan bir karın ağrısı tariflenir. Ağrının gece uykusunu bölmeyecek tarzda olması, irritabl bağırsak sendromu tanısı için önemlidir. Bununla birlikte duygusal stres artışı, glüten ve süt ürünü gibi alerjen özellikli yiyeceklerin tüketilmesi, uzun süreli soğuk ortam maruziyeti ve bazı ilaçların kullanılması sonrasında karın ağrısında artış meydana gelebilir.

Bağırsak Sendromu Belirtileri

Bağırsak hastalıkları genel olarak benzer bulgular verir ancak her birinin yol açtığı belirti ve bulguları doğru şekilde değerlendirerek doğru tanıyı koymak mümkündür. Bağırsak sendromu, kabızlık baskın, ishal baskın ve kabızlık-ishal değişken olmak üzere temel olarak 3 farklı tipte görülür. Kabızlığın baskın olduğu tip, görülme sıklığı en yüksek olan bağırsak sendromu tipidir ve yaygın olarak genç yetişkin bireylerde ortaya çıkar. Yaygın görülen bağırsak sendromu belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

Bağırsak alışkanlıklarında değişim

Bağırsak sendromu ile birlikte kişinin rutin dışkılama alışkanlıklarında birtakım değişiklikler meydana gelir. Bu değişiklik, kabızlık veya ishal olarak ortaya çıkabileceği gibi aralıklı olarak ishal-kabızlık atakları da görülebilir. İshal kıvamlı dışkılama genellikle sabahları ortaya çıkar ve miktar olarak oldukça azdır. Kabızlık şikayeti ise sıklıkla öğünlerden sonra artan ağrı şikayetine yol açar ve bazı durumlarda zorlu dışkılamaya bağlı rektal kanama görülebilir. Kanama fazla miktarda ise acil müdahale gerekir. İshal ve kabızlık bulgularının birlikte görüldüğü durumlarda ise dışkı genellikle mukuslu kıvamda olur ve kişi dışkılama sonrası rahatlama hissini tam olarak yaşayamaz. Bağırsak alışkanlıklarındaki değişiklikler, irritabl bağırsak sendromu tanısı için son derece önemlidir. Dolayısıyla kişinin belirtilen bulguları en doğru şekilde gözlemlemesi gerekir.

Kronik yorgunluk

Bağırsak florasını ve besin emilimini etkileyen tüm sağlık problemleri kişide enerji azlığı, güçsüzlük ve halsizlik şeklinde tariflenen kronik yorgunluk şikayetine yol açabilir. Özellikle geçirgen bağırsak sendromu gibi bağırsak yüzeyini etkileyen hastalıklar varlığında sağlıklı besin emilimi bozulur ve kişide enerji yoksunluğuna bağlı kronik yorgunluk problemi ortaya çıkar.

Psikiyatrik hastalıklar

Bağırsakta ortaya çıkan pek çok hastalık, stresle doğrudan ilişki içerisindedir. Vücudun strese verdiği yanıt bağırsak sağlığı ile; bağırsak sağlığı da vücudun strese karşı dayanıklılığı ile ilişkilidir. Bu nedenle bağırsakta meydana gelen çeşitli sorunlar dolayısıyla kişinin ruh sağlığı bozulabileceği gibi; stres, anksiyete ve depresyon gibi çeşitli psikiyatrik hastalıklara bağlı olarak bağırsak problemleri meydana gelebilir. Yapılan çalışmalar doğrultusunda irritabl bağırsak sendromu tanısı almış kişilerin yaklaşık %70’inde, başta depresyon olmak üzere çeşitli psikiyatrik rahatsızlıkların var olduğu söylenebilir.

Diğer sindirim sistemi bulguları

Bağırsak sendromu, sindirim sisteminin tamamını etkileyen önemli hastalıklardan biridir. Dolayısıyla hastalık varlığında bulantı, erken doyma, karında şişlik, gaz sancısı gibi sindirim sistemi ile ilişkili bazı bulgular görülebilir. Bu bulgular ve bulguların şiddeti, kişinin genel sağlık durumuna, hastalığın hangi tipte olduğuna, kişinin mevcut beslenme alışkanlıklarına ve diğer bazı değişkenlere göre farklılık gösterebilir.

Bağırsak Sendromu Tedavisi

Bağırsak sendromu tedavisi genellikle tıbbi beslenme tedavisi, medikal tedavi ve diğer tedavi yöntemleri olmak üzere 3 farklı şekilde planlanır. Hastada görülen belirti ve bulguların tipi ve şiddeti, hastanın psikolojik ve sosyal açıdan etkilenme durumu ve eşlik eden ek hastalıkların varlığı, hastaya uygulanacak tedavinin yöntemini belirleme açısından oldukça önemlidir.

• Bağırsak sendromu tedavisinde beslenme düzenlenmesi önemli bir yer tutar. Öncelikli olarak hastalığın semptomlarını şiddetlendiren besinlerin doğru şekilde tespit edilmesi ve kişinin beslenme planından uzaklaştırılması gerekir. ​​Özellikle irritabl bağırsak sendromu tedavisi için tercih edilen düşük FODMAP diyeti, kişinin karın ağrısı, gaz sancısı, kabızlık ve ishal gibi şikayetlerinin büyük ölçüde hafiflemesini sağlayan önemli tedavi seçeneklerinden biridir. Fermente olabilen oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polihidrik alkoller kısaca FODMAP olarak adlandırılır ve bu karbonhidratları içeren besinler tüketildiğinde sindirim ve emilim bozuklukları ile birlikte gaz artışı, kramp, karın ağrısı ve ishal gibi sindirim sistemi problemleri görülür. Özellikle ishal yoğunluklu seyreden bağırsak sendromu tablolarında diyetisyen kontrollü FODMAP diyeti önerilir.
• Kabızlığın baskın olduğu huzursuz bağırsak sendromu durumunda ise yine diyetisyen kontrolü ile lif takviyeleri tercih edilebilir. Özellikle pisilyum gibi suda çözünen lif çeşitlerinin kabızlık semptomları üzerinde pek çok medikal tedavi kadar etkili sonuçlar verdiğini söylemek mümkündür. Bununla birlikte magnezyum içeren besinler de yine dışkılama sıklığını artırıp dışkı kıvamını değiştirerek kabızlık problemini hafifletir.
• Bağırsak florasını dengeleyecek şekilde uygun prebiyotik takviyesi, sindirim sistemi ile ilişkili pek çok hastalığın tedavisi için tercih edilen önemli seçeneklerden biridir. Prebiyotik özellik taşıyan inülin, fruktooligosakkaritler ve laktosukroz gibi çeşitli bileşikler, beslenme yolu ile alındığında bağırsağın mikroflorasını güçlendirir; bağışıklık sistemini destekler, minerallerin emilimini artırır, yağların sindirimi ve emilimi üzerinde yararlı etkiler gösterir ve kolon kanserine karşı önleyicidir. Yapılan pek çok çalışma doğrultusunda düzenli prebiyotik takviyesi ile bağırsak sendromu şikayetlerinin azaldığı, hastaların yaşam kalitesinin büyük oranda artış gösterdiği söylenebilir.

Bağırsak sendromu tedavisi baştan sona kişiye özel olarak gastroenteroloji uzmanı ve diyetisyen tarafından planlanır. Tedaviden en iyi sonucu alabilmek adına uygun aralıklarla diyet düzenlemesi yapılmalı ve hastalar gerekli medikal tedavi ile birlikte tıbbi beslenme tedavisine eksiksiz olarak uymaya özen göstermelidir. Dolayısıyla irritabl bağırsak sendromu belirtileri gösteren bireylerin alanında uzman hekim ve diyetisyenlere başvurması oldukça önemlidir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.