Beslenme sorunları ülkemizde ve dünyada sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Çeşitli sebeplerden ya da hastalıklardan da kaynaklanan beslenme sorunlarının büyük kısmını yetersiz beslenme sorunları oluşturur. Yetersiz beslenen kişilerde vitamin, mineral eksikliğine bağlı birçok hastalık ya da semptom oluşabilir. “Yetersiz beslenme sorunları nelerdir?” ve “Yetersiz beslenme belirtileri nelerdir?” merak ediyorsanız içeriğimizin devamını takip edebilirsiniz.

Yetersiz Beslenme Nedir?

Yetersiz beslenme durumunda besin öğeleri kişinin vücudun ihtiyacı kadar besinler yoluyla karşılanmamıştır. Eksik kalan besin öğeleri enerji metabolizmasına katılamaz ve yetersiz beslenme oluşur. Yetersiz beslenmede besin öğesi yetersizliği söz konusuyken dengesiz beslenmede besin öğelerinin yetersizliği yanında fazla alınması da söz konusudur. Hamilelik ve emziklilik dönemlerinde, erken doğumlarda, bebeklik ve çocukluk dönemlerinde, yaşlılıkta, crohn hastalığı gibi beslenme düzenini etkileyen hastalıkların bulunduğu kişilerde yetersiz beslenme sorunları görülebilir. Kişinin beslenme düzeni tamamen değiştiğinde uyum sağlayamaz ve ağırlığı sağlıklı aralıkta olsa da besin öğelerinin bazılarının tüketiminde yığılmalar olurken bazılarının tüketiminde yetersizlikler oluşabilir.

Yetersiz Beslenme Sorunları Belirtileri

Vücuda yetersiz besin öğesi ve enerji alımı bazı metabolik olayların aksamasına ya da yanlış ilerlemesine sebep olur. Oluşan sorunlar çeşitli belirtilerle kendilerini gösterirler. Yetersiz beslenmeyi gösteren belirtiler şunlardır:

• Enerji düşüklüğü yani çabuk yorulma ve halsizlik.
• Biotin, çinko demir gibi besin öğelerinin yetersizliğinde oluşan saç dökülmesi.
• Hormonal değişikliklerden kaynaklı uzayan açlıklar.
• Hamile kalmada zorluk.
• Uyku bozuklukları.
• Sinirlilik hali.
• Depresyon ve kaygı.
• Vücut kendini ısıtacak ısıyı alınan enerjiyle üretemediği için oluşan üşümeler.
• Kabızlık.
• Unutkanlık ve kafa karışıklığı.
• Düşen bağışıklık nedeniyle daha çabuk ve sık hasta olmak.
• Adet dönemleri arası sürenin uzaması veya adet görememe.
• Çocuklarda yaşa göre boy kısalığı veya boya göre düşük ağırlık.
• Ödem oluşumu.

Yetersiz Beslenme Riski Taşıyan Kişiler Kimlerdir?

Kişinin yetersiz beslenmesi kendi yaptığı tercihlerden dolayı olabilirken, kendisine bağlı gelişmeyebilir. Kişinin yaşlanması veya çocuk olması, gelir düzeyi düşüklüğü nedeniyle her besine ulaşamamak, kronik hastalık sahibi olmak gibi durumlar kişiler için birer risk faktörüdür. Bazı hastalıklar ya da rahatsızlıklar da yetersiz beslenme sorunlarına sebep olabilir. Mide bulantısı, yutma güçlüğü veya tekrarlayan ishal besin alımını azaltır. Depresyon gibi ruhsal sorunlarda da iştah azalabilir ve besin alımı yetersiz kalabilir. Pankreas yetmezliği, inflamatuar bağırsak hastalıkları, kısıtlı diyetler, kanser de besin alımının yetersiz kalmasına neden olacaktır. Vejetaryen ya da vegan beslenen kişilerin hayvansal kaynaklardan alabileceği besin öğelerini karşılayamaması da risk yaratır. Bu kişilerin beslenmelerine ekstra dikkat etmeleri ve eksiklikleri alternatif yollarla gidermesi gereklidir. Risk altındaki kişilerin beslenme düzenlerinin yakından takip edilmesi ve gerektiğinde doktor tarafından reçete edilen takviyelerin alınması gerekir.

Vücutta Beslenme Yetersizliğine Bağlı Sorunlar

Vücuda yetersiz besin alımında yeterli enerji sağlanamaz vücut kendisi için gerekli enerjiyi sağlamak adına dokularını parçalamaya başlar. İlk başta vücut yağ depoları yakılsa da zamanla kaslar, cilt dokuları, saç ve tırnak dokuları şeklinde devam eder. Eğer çocuk yaşta yetersiz beslenme varsa boy uzaması yaşa göre düşük kalıp bodurluğa neden olabilir. Enerji alınmadığında vücut fazla enerji harcadığı sistemleri de kapatmaya başlar. Bu sistemlerden ilki bağışıklık sistemidir. Düşen bağışıklık ile hastalıklara yakalanma riski artar ve hastalık oluşumunda iyileşme zorlaşır. Bağışıklık sonrası kardiyak aktivite azalır. Kalp hızı yavaşlar, tansiyon düşer, vücut ısısı azalır ve baygınlık, iştahsızlık oluşur. İştahsızlık ve az besin alımına bağlı sindirim sistemi yeteri kadar beslenemez, çalışması azalır. Azalan sindirim sistemi aktivitesi alınan yetersiz besindeki bile besin öğelerinin emilimini zorlaştırır. Sadece yetersiz enerji alımı değil fazla kalori alarak yetersiz vitamin ve mineral alımı da olabilir. Bu gibi durumlarda kişinin ağırlığı artar fakat hastalıklara yatkınlığı devam eder. Anemi, yorgunluk, yüksek tansiyon, insülin direnci gibi sorunların ağırlığı fazla kişilerde görülmesine neden olur.

Yetersiz ve Dengesiz Beslenme Sonucu Hangi Hastalıklar Oluşabilir?

Alınan besinlerin yetersizliğine bağlı Marasmus, Kuvashiorkor gibi protein-enerji malnutrisyonları oluşabilir. Bu hastalıklar genel açlık hastalıklarıdır ve yetersiz beslenen toplumlarda sıklıkla görülür. Bunlar dışında belli besin öğelerinin yetersiz alımına bağlı hastalıklar da vardır. Yetersiz beslenmede görülen sorunlar şunlardır:

• C vitamini eksikliğine bağlı skorbüt.
• A vitamini eksikliğine bağlı gece körlüğü.
• Guatr.
• Diş çürükleri.
• Osteoporoz (kemik erimesi).
• Demir ve folik asit eksikliği anemileri.
• Osteomalasi (kemik yumuşaması).
• Raşitizm (çocuklarda görülen kemik yumuşaması).
• Nöral tüp defekt (omurilik ve beyin oluşumunu etkileyen doğumsal bozukluk)i.
• Prematüre doğum.
• Hipotiroidizm.
• Kaslarda zayıflama.
• Besin emilimi yetersizlikleri.
• Yara iyileşmesinde gecikmeler.
• Laktoz intoleransı.
• Saç dökülmesi.
• Tırnak kırılmaları.
• Beriberi (B1 vitamini eksikliğinde görülen sinir sistemi ve cilt hastalığı) .
• Pellegra (el, boyun, yüz ve ayaklarda yanık gibi lekeler).
• Kabızlık.
• Kansızlık.
• Dilde kabarmalar.
• Hafıza güçlüklüleri

Kişinin beslenme ihtiyaçları yaşa ve cinsiyete göre değişebildiği için oluşan hastalıkların sıklığı da değişmektedir. Çocuklarda, gebe ve emziklilerde gelişim döneminde oldukları veya enerji ihtiyaçları arttığı için besin öğelerinin bazılarında ihtiyaç artabilir ve giderilmezse yetersiz beslenme sorunları oluşur. Yetersiz beslenmeye bağlı sorunlara yaşa ve cinsiyete göre bakacak olursak:

0-5 yaş arası çocuklarda görülen yetersiz beslenme sorunları;

• Protein-enerji malnutrisyonları.
• Demir yetersizliği anemisi.
• İyot yetersizliği hastalıkları.
• Raşitizm.

5-18 yaş arası okul çağı çocukları ve adölesanlarda görülen yetersiz beslenme sorunları;

• Zayıflık.
• Beslenme anemileri.
• İyot yetersizliği hastalıkları.
• Diş çürükleri.

Kadınlarda görülebilen yetersiz beslenme sorunları;

• Demir eksikliği anemisi.
• Folik asit eksikliği anemisi.
• Zayıflık.
• İyot yetersizliği hastalıkları.
• Kronik hastalıklar.
• Osteoporoz.

Erkeklerde Görülebilen yetersiz beslenme sorunları;

• Zayıflık.
• Demir eksikliği anemisi.
• İyot yetersizliği hastalıkları.
• Osteoporoz.

Yetersiz ve Dengesiz Beslenme Sorunları Nasıl Önlenir?

Yetersiz beslenme sorunlarını önlemek için dengeli ve sağlıklı beslenmek gereklidir. Kişinin yaşına ve cinsiyetine uygun, günlük fiziksel aktivitesine uygun, hastalıkları varsa hastalıkları ile uyumlu beslenme düzenleri oturtması besin ve besin öğelerinin yetersiz alımını azaltacaktır. Zenginleştirilmiş ürünler almak (iyotlu tuz gibi) eksik kalması muhtemel besin öğelerinin karşılanmasını kolaylaştırır. Hamilelik ve emziklilik dönemlerinde doktor kontrolünde gerekli D vitamini ve folik asit desteklerinin tüketilmesi hem annenin hem bebeğinin sağlığı için büyük önem taşır. Hayvansal kaynak tüketmeyen bireyleri eksik kalan besin öğelerini takviye şeklinde veya düzenlenen bir diyet planıyla alması yetersiz beslenme sorunlarının önüne geçer. Doktor kontrolü olmadan kişi kendisi besin takviyeleri almamalı ve yapılan tahliller sonucunda yetersizlik varsa reçete edilen takviyeleri önerilen miktarlarda ve sürede kullanmalıdır.

Yetersiz beslenme günümüz rahatsızlıklarının bir kısmının oluşmasına sebep olan, kişiyi ve toplumu etkileyen bir sorundur. Kişinin kendisine uygun şekilde ihtiyaçlarını bilmesi ve karşılaması önem taşır. Yetersiz beslenme sadece zayıf kişilerde değil normal ağırlıkta ya da obezite hastası kişilerde de görülebilir. Sadece kalori açığı olarak değil bazı besin ve besin öğelerinin de yetersiz kalması olarak düşünülmelidir. Besin öğelerinin tamamının eksikliği sorun oluştursa da aralarından bazılarının ihtiyaç kadar alınmaması da çeşitli sorunlar yaratır. Siz de yetersiz beslendiğinizi veya beslenme yetersizliğine bağlı sorunlar yaşadığınızı düşünüyorsanız bir sağlık kurumuna başvurarak kontrollerinizi yaptırabilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.