Antikor testleri, tıpta seroloji testi olarak da adlandırılan bir grup test olup daha önceden geçirilen hastalıklar veya aşı, serum gibi uygulamalar nedeniyle oluşmuş antikorların araştırılmasında kullanılır. Bakteriler ve virüsler gibi ajanların yol açtığı enfeksiyonların sonrasında bu mikroorganizmaları tanıyan bağışıklık sistemi, hastalığın atlatılmasının ardından bir süre boyunca bu etkene karşı oluşturduğu antikorları korur ve bu durum bağışıklık olarak adlandırılır. Dolayısıyla bir hastalığa karşı vücutta antikor bulunup bulunmadığının araştırılması, bu hastalığa karşı kişide bağışıklık gelişip gelişmediğinin araştırılması anlamına gelir. Her hastalığın ve hastalık etkenlerine karşı uygulanan her aşının vücutta sağladığı bağışıklık süresi farklıdır. Bunların değerlendirilmesi, bir hastalığın daha önce geçirilip geçirilmediğinin araştırılması ya da aşıya ihtiyaç olup olmadığının belirlenmesi için antikor testleri ihtiyaç dahilinde uygulanabilir.

Antikor Testi Nedir?

Antikorlar, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlara yol açan mikroorganizmaları yok etmek için ürettiği hücrelerdir. Enfeksiyonlara yol açan bakteriler ve virüsler gibi hastalık etkenlerine karşı savaşan antikorlar, vücudun sonradan kazanılmış bağışıklığını oluşturur. Vücut, her bir hastalık etkenine özgü ayrı bir antikor üretir ve bu antikor yalnızca bu etkene karşı savunma yapar. Belirli bir mikroorganizmaya karşı antikor gelişimi birden fazla yolla gerçekleşebilir. Önceden söz konusu hastalık etkeni ile karşılaşmış olmak, bu mikroorganizmanın yol açtığı enfeksiyonu geçirmiş veya buna yönelik aşı olmuş olmak vücutta antikor üretimine neden olur. Aynı zamanda anne karnında olan veya anne sütü ile beslenen bebeklerde, annenin antikorları bebeğin kanına geçer. Bu yollardan herhangi biri ile üretilmiş olan antikorların vücutta kalma süresi mikroorganizmanın türüne ve mutasyon geçirme sıklığına göre farklılık gösterir. Su çiçeği, kızamık gibi viral hastalıkları geçirenler veya bunların aşılarını olanlarda ömür boyu devam eden bir bağışıklık söz konusu iken; tetanos aşısı birkaç yılda bir, grip aşısı ile her yıl yenilenmesi gereken aşılardır. Dolayısıyla aşı ihtiyacının tespit edilmesinde veya bir hastalığın daha önceden geçirilmiş olup olmadığının araştırılmasında seroloji testlerine başvurulur.

Antikor Testi Kimlere Uygulanır?

Antikor testleri genellikle vücudunda bir hastalık etkeni bulunduğundan şüphelenilen kişilere uygulanır. Bakteriyel veya viral herhangi bir enfeksiyona yönelik üretilen antikorlar, seroloji testine konu olabilir. Farklı hastalık etkenleri ile savaşan farklı antikor türleri söz konusudur. Örneğin IgA, IgB ve IgG gibi antikorlar çeşitli hastalıkların ya da bunlara karşı bağışıklık durumlarının araştırılmasında kullanılan bazı antikorlardır. Araştırılan antikor türünün kişinin kanında belirli bir düzeyin üzerinde yer alması bu kişinin söz konusu mikroorganizmaya karşı bağışıklık geliştirmiş olduğu anlamına gelir. Antikor testlerinin uygulanma nedenlerinden bazıları şunlardır:

• Covid-19 için yapılan taramalar
• Hepatit türlerine yönelik araştırmalar
• Otoimmün hastalıklara ilişkin araştırmalar
• Aşı dozuna olan ihtiyacın tespit edilmesi için yapılan testler
• Yapılan bir aşının vücuttaki etkinliğinin ölçülmesine yönelik testler
• Herhangi bir hastalığın daha önceden geçirilip geçirilmediğinin araştırılması
• İş, okul veya toplu yaşam ortamları için yapılan başvurular sırasında istenen bulaşıcı hastalık taramaları

Antikor Testi ve COVID-19 İlişkisi

Covid-19 pandemisinin dünya genelinde yol açtığı geniş çaplı etkiler, hastalığa yönelik yapılan testler ve aşı uygulamaları, antikor kavramını ve antikor testlerini her zamankinden çok daha fazla gündeme getirmiş ve bu testlerin yaygınlaşmasına vesile olmuştur. Yeni tip koronavirüse yönelik yapılan taramalarda, antikor testleri çok sık olarak kullanılır. Hastalık belirtileri gösteren, daha önceden hastalığı ayakta geçirmiş olabileceği düşünülen veya yeni bir aşı dozuna ihtiyaç duyup duymadığı bilinmeyen kişiler için antikor testleri, güvenilir bilgiler elde edilmesini sağlar. Covid-19 antikor testi pozitif ve negatif olmak üzere iki farklı şekilde sonuçlanabilir. Test sonucu pozitif olan bir kişi daha önceden Covid-19 enfeksiyonunu geçirmiş, şu anda Covid-19 enfeksiyonu geçiriyor veya daha önceden Covid-19 virüsüne yönelik aşı olmuş olabilir. Sonuç olarak Covid-19’a karşı bağışıklık kazanmıştır. Daha önceden hastalığı geçirmemiş ve aşı yaptırmamış bir kişide antikor testinin pozitif sonuçlanması ise hastalığın asemptomatik olarak geçirilmiş olduğunu gösterir. Test sonucu negatif olan kişiler ise hastalığı daha önceden geçirmemiş, aşı yaptırmamış veya bunlardan herhangi birini yaşamış olmasına rağmen bağışıklığını yitirmiş olabilir. Hali hazırda Covid-19 enfeksiyonu yaşayan ancak hastalığın erken günlerinde olan kişilerde de antikor testi negatif sonuçlanabilir. Dolayısıyla bu olasılık da değerlendirilmelidir. Antikor testleri koronavirüs hastalığına karşı bağışıklık konusunda önemli bilgiler verebilse de antikor testi pozitif çıkan ve virüse karşı bağışıklığı bulunan kişilerin dahi yeniden enfeksiyona yakalanabildikleri görülmüştür. Bu nedenle tüm bireylerin hastalığa yönelik tedbirlere aynı şekilde dikkat etmesi gerekir. Bazı durumlarda antikor testleri nadir de olsa hatalı pozitif veya hatalı negatif sonuçlar verebilir. Böyle bir şüphenin oluşması durumunda yeni bir teste ihtiyaç duyulur. Birden fazla testin aynı sonucu vermiş olması test sonucunun doğruluğunu destekler.

Antikor Testi Nasıl Yapılır?

Antikor testleri farklı şekillerde yapılabilir ve uygun test yöntemi, araştırılan antikor türüne göre değişkenlik gösterir. Bir antikor testi içerisinde genellikle o hastalığa yönelik olarak üretilen birkaç antikor türü araştırılır. Yaygın olarak kullanılan iki antikor testi türü, hızlı tanı kitlerinin kullanımı ve kan testleridir. Covid-19 pandemisinde taramaların hızlandırılması amacıyla üretilen hızlı tanı kitleri, 15 dakika gibi kısa bir süre içerisinde sonuç veren testlerdir. Ağız veya burun mukozasından veya bunların her ikisinden alınan sürüntü örnekleri, sağlık kuruluşunda kısa süre içerisinde incelenerek sonuçlandırılabilir. Ancak hastalığın ilk günlerinde henüz antikor üretimi belirgin düzeye ulaşmamış olduğundan bu günlerde yapılan antikor testleri yeterince güvenli değildir. İkinci test yöntemi ise kan testi olup kişiden alınan kan örneğinin seroloji laboratuvarlarında incelenmesi ile gerçekleştirilir. Kan örneğinin içerisinde antikor incelemesi laboratuvar ortamında daha hassas bir şekilde gerçekleştirildiğinden hata payı daha azdır ve elde edilen sonucun doğruluk oranı daha yüksektir. Ancak bu testler de 3-5 gün gibi daha uzun bir süre gerektirmektedir. Hem hızlı tanı kitleri hem de kan testleri yoluyla yapılan antikor testleri için herhangi bir hazırlık süreci gerekmez. Günün herhangi bir saatinde bu testler uygulanabilir. Ancak antikor testine ek olarak farklı kan tahlilleri de yapılması gerekiyorsa bunlar için verilen toplu kan örneklerinin aç karnına verilmesi istenebilir.

Antikor Testi Yeterli mi?

Antikor üretiminin belirli bir süre gerektirmesi nedeniyle her iki durumda da özellikle de enfeksiyonun ilk günlerinde olan hastalar için önemli bir yanılma payı söz konusu olabilir. Bu nedenle antikor testi negatif çıkmasına karşın belirti gösteren hastalarda testin tekrarlanması veya antijen testlerine başvurulması gerekebilir. Daha önceden hastalık geçirip geçirmediğini ya da bir aşıyı olup olmadığını öğrenmek isteyen kişiler için ise böyle yanılma olasılıkları bulunmayacağından antikor testleri oldukça güvenilirdir. Özellikle bulaşıcı hastalıklara yönelik yapılan incelemelerde, ELISA testlerinde ve hastalık etkenlerine yönelik taşıyıcılıkların araştırılmasında antikor testlerine sıklıkla başvurulur. Bu araştırmalarda zaman sorunu olmadığından güvenilirliği daha yüksek olan kan testleri tercih edilir.

Eğer siz de herhangi bir hastalığa karşı bağışıklığınızın olup olmadığını öğrenmek istiyorsanız hekiminize danışarak antikor testi yaptırabilirsiniz. Alacağınız sonuçlara göre eğer ihtiyacınız var ise aşılarınızı yaptırabilir; bulaşıcı hastalıklara karşı kendinizi koruyabilirsiniz. 

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.