Doğada bulunan birçok bitki insan sağlığını çeşitli yönlerden etkiler. Hormonal dengeyi ve hücresel bağışıklığı etkileyen pek çok antioksidan, pigment bitki ve mantar bulunur. Adaptojen ve tıbbi mantarlar hem destekleyici hem sistemleri düzenleyici şekilde beslenme ve ilaç tedavisine destek olmak amacıyla kullanılır.

Adaptojenler Nedir?

Adaptojen vücudun hücresel bağışıklığını, sistemlerinin düzenli çalışmasını, fiziksel, kimyasal ya da biyolojik her türlü stres faktörüne karşı direnmesini sağlayan bitki ve mantarlara verilen isimdir. Alternatif tıp ve fitoterapide sıklıkla başvurulan bitkiler pek çok hastalığın iyileşme süreci hızlandırır ve kolaylaştırır. Stres başta olmak üzere homeostasiyi bozan ve fiziksel gücü düşüren pek çok olumsuz faktöre karşı antiinflamatuar, antikanserojen ve fitokimyasal yönden savunma gücü oluşturan adaptojenler, Çin tıbbı gibi geleneksel alanlarda uzun zamandır şifa kaynağı olarak kullanılmaya devam etmiştir.

Stres, çevre ve hava kirliliği gibi pek çok faktör, rutin hormonal dengeyi değiştirebilir. Bu da özellikle adrenal bezlerden salgılanan hormonları ve üreme hormonlarının ideal seviyesini, sonuç olarak da vücudun iç dengesini bozar. Bu sebeple pek çok bitki ve mantar gibi besinden hormonal dengeyi sağlamak ve hücrelerde meydana gelecek hasarı önlemek amacıyla destek alınır. Özellikle stres faktörü, adrenal sistemi uyararak adrenalin hormonunun salgısını başlatır. Adrenalinin salgısı devam ettikçe hayati sistemleri korumak için devreye kortizol girer. Bu durumda da vücuttaki pek çok sistemde anormal değişiklik meydana gelir.

Adrenal dengesizliği nedeniyle değişen vücut sistemlerinde meydana gelebilecek değişiklikler şu şekilde sıralanabilir:

• Kan şekeri regülasyonunda meydana gelen aksaklıklar ve insülin direnci.
• Uyku problemleri, uykuya dalmada zorluk ve sabahları yorgun ve enerjisiz uyanmak.
• Sindirim sorunları, kabızlık, şişkinlik ve hazımsızlık.
• Eklemlerde ve kaslarda kronikleşen ağrı.
• Bağışıklıkta güçsüzlük ve sürekli hasta olma.
• Abdominal yağlanma ve bel çevresinde kalınlaşma.
• Konsantre problemleri ve dikkat dağınıklığı.
• Kıllanma gibi hormonal problemler.
• Yeme atakları ve özellikle basit şekerli gıdaları aşırı tüketme isteği.

Adaptojen Türleri

Kadın sağlığını destekleyen adaptojen türleri, dünyanın pek çok yerinde yetişip kullanılsa da Çin ve Hindistan’da bulunan özel türler en yaygın olanlarını oluşturur. Kadın sağlığı ile ilgili en çok kullanılan adaptojenler şu şekilde sıralanabilir:

Ashwagandha

En iyi adaptojenlerden biri olan ve sıklıkla kullanılan ashwagandha, pek çok hastalığa iyi gelmekte olup tedavi sürecinde kullanılır. Kadim Ayurveda tıbbının en önemli malzemelerinden biri olan ashwaganda, Hint ginsengi olarak da adlandırılır. Ayurvedada 2500 yıldır kullanılan Hint ginsengi halen Hindistanlı doktorlar tarafından önerilip tedavi amaçlı kullanılır.

Ashwagandha özellikle afrodizyak ve cinsel gücü artırıcı özelliği nedeniyle kullanılır. Güçlü bir sakinleştirici olan ashwagandha depresyona iyi gelir. Aynı zamanda sperm sayısını ve kalitesini artırarak infertiliteyi önleyebilir.

Astragalus

Çin tıbbında yüzyıllardır şifa dağıtmak için kullanılan astragalus bitkisi, geven otu olarak da adlandırılır. Kadın sağlığını destekleyen adaptojen bitkilerden olan geven bitkisi, yüksek ateş ve enfeksiyon problemlerinde tedavi edici olarak kullanılır. Kadınlarda özellikle idrar yolu enfeksiyonlarında oldukça faydalı olan astragalus, hoş kokusuyla bitki çaylarında ve masaj yağlarında da esans olarak kullanılabilir.

Schizandra

Geleneksel Çin tıbbının vazgeçilmez bitkilerinden biri olan schizandra hem bedensel hem de zihinsel gücü artırmak amacıyla kullanılabilir. Konsantrasyonu ve dikkati artırabilen schizandra, sakinleştirici etkisi nedeniyle anksiyetesi olan bireylerde iyileştirici etkisiyle kullanılabilir. Bedensel gücü de artıran schizandra atletik performansa fayda sağlayabilir. Kadın sağlığını destekleyen adaptojen bir bitki olsa da hamilelerin kullanması önerilmez.

Maca

Antik Peru’da sıklıkla kullanılan maca, adeta bir enerji formülüdür. Aminoasitten zengin olan maca, aynı zamanda güçlü bir demir ve magnezyum deposudur. Kadın sağlığını destekleyen adaptojen bir bitki olan maca, regl öncesi halsizliğe ve adet dönemindeki sancılara karşı da iyileştirici özellik gösterir. Kadın sağlığını destekleyen adaptojenlerden maca, enerji yükseltme ve yorgunluğu iyileştirme gibi öne çıkan özellikleriyle bilinir.

Shatavari

Ayurvedada kraliçe baharat olarak da isimlendirilen bir baharattır. Shatavarinin bir diğer ismi ise Hint kuşkonmazıdır. Kadın hormon sağlığını düzenleme konusunda oldukça etkili bir baharattır. Sakinleştirici özelliği sayesinde PMS dönemlerindeki duygu durum değişikliklerinde de rahatlatıcı olarak tercih edilebilir. Menopoz başlangıcında ve sonraki dönemlerde yaşanan rahatsızlıkları hafifletir. Ancak shatavari kullanacak bireylerin östrojene bağlı kanser geçmişi veya genetik yatkınlığı olmaması önemli bir husustur. Kadın sağlığı açısından rahim veya meme kanseri geçirmiş bireylerin kullanması önerilmez.

Rhodiola

Birçok kültürde yüzyıllardır kullanılan rhodiola bitkisi, en bilinen adaptojenler arasındadır. Sağlığa olan faydaları sebebiyle altın kök olarak da bilinir. Kuzey yarım kürenin soğuk ve dağlık bölgelerinde yetişir. Kökleri kesildiğinde gül kokusuna benzer bir koku yaydığı için bir diğer ismi de gül köktür. Sibirya ve Viking toplumlarında metabolizma güçlendirici olarak kullanılmıştır. Altın kök bir diğer adıyla rhodiola çay, kök veya toz olarak tüketilir. Stresin zararlı etkilerini azaltıp dopamin ve serotonin gibi hormonların salgılanmasını olumlu yönde etkiler ve mutluluk hormonu etkisi gösterir.

Sinir sistemine olan olumlu etkilerinin yanında özellikle erkeklerde görülen cinsel fonksiyon bozuklukları üzerine de iyileştirici özelliği mevcuttur. Erken boşalma ve sertleşme bozukluğu gibi sorunlarda rhodiola tavsiye edilebilir. Antioksidan etkisiyle yaşlanmaya karşı koruyucu etki gösterir ve yorgunluk hissini dindirir.

Tıbbi Mantarlar

Tıbbi mantarlar özellikle Doğu kültüründe tercih edilen bağışıklık destekleyici ve güçlendirici mantarlardır. Kadın sağlığını destekleyen adaptojen türlerinden olan tıbbi mantarlar, ısıtılıp tüketildiği zaman bağışıklık sistemini harekete geçirir. Isıtılınca daha etkili olması nedeniyle çay olarak da tüketimi tercih edilir. Kadın sağlığına olumlu etkisi bulunan çok sayıda tıbbi mantar türü vardır:

Reishi Mantarı

Latince ismi Ganoderma lucidum olan reishi mantarı, hem kısa hem uzun dönem bağışıklığa destek olan tıbbi mantar türleri arasındadır. Özellikle kış aylarında gribal enfeksiyonlara karşı yüksek koruyucu etki gösterir. Uzak doğu, Çin ve Japonya’da ölümsüzlük mantarı olarak da adlandırılır. Doğal sakinleştirici etkisi de olan reishi mantarı, uykuya dalmakta zorluk çeken bireylerde de olumlu etkiler göstermesiyle tercih sebebidir.

Aslan Yelesi Mantarı

Aslan yelesi mantarı, tıbbi mantar türü olarak yetiştirilip kullanılan bir türdür. Dış görünüşünün tiftik tiftik olması sebebiyle aslan yelesi olarak isimlendirilir. Vitamin ve mineral zengini olması nedeniyle sinir sistemi ve hafızayı kuvvetlendirici etkisi ile bilinir. Uzak doğu tıbbının vazgeçilmezleri arasında yer alan aslan yelesi mantarı, Çin askerlerinin de savaş sırasında sıklıkla tercih ettiği bir besindir. Kadın sağlığını destekleyen bir adaptojen olmasının yanında birçok medeniyette besin değeri için de sıklıkla tercih edilir.

Maitake Mantarı

Bağışıklık destekleyici etkisi ile bilinen maitake mantarı, pek çok rahatsızlığa da iyi gelmesi sebebiyle tüketilir. Kansere karşı etkili olduğu kanıtlanmış güçlü bileşenlerden de içeren maitake mantarı, tansiyon, kolesterol gibi kalp ve damar hastalıklarına karşı da koruyucu etki gösterir.

Regl dönemi krampları, menopoz ve endometriozis gibi pek çok sağlık sorununa olumlu etkisi bulunan adaptojen ve tıbbi mantarlar düzenli ve ölçülü olarak kullanılmalıdır. Östrojen ve progesteron gibi önemli hormonlara direkt veya dolaylı olarak etki eden adaptojenlerin hamilelik gibi dönemlerde kullanımında dikkatli davranılmalı ve kesinlikle uzmana danışılmalıdır. Kadın sağlığını destekleyen adaptojen ve tıbbi mantar kullanımına başvuracak bireylerin hastalık öyküsü, ilaç kullanımı, kronik rahatsızlıklar gibi bilgileri göz önüne alınmalıdır.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.