İnsanlar ve hayvanlar, bazen normal florada, bazen patojen olarak bakteri ve virüsleri vücutta barındırabilir. Normal florada bulunan bakteriler vücuttaki işlevlere yardımcı, hatta sadece onların yapması gereken görevlere sahip olabilir. Yani her bakterinin patojen olduğunu söylemek yanlış bir ifadedir. Ancak kimi bakteriler de insan vücuduna girip enfeksiyon ve tahribata neden olabilir. Salmonella bakterisi, insan ve hayvanlar için patojen olan bakteri cinsinden biridir. Özellikle intestinal sisteme yerleşip enfeksiyon yaratan, vücutta ciddi etkileri olan bu bakteri için en sık görülen bulaş yolu hayvanlar ve kontamine yiyeceklerdir. Salmonella cinsinin neden olduğu en sık görülen hastalık ise tifodur.

Salmonella Nedir?

Enterobacteriaceae adlı bakteri familyasından Salmonella cinsinin bilinen 2000’den fazla serotipi vardır. Ancak binlerce serotip arasından yaklaşık 50 kadarı insanlarda hastalık oluşturabilir. Hayvanlar ve insanlarda enfeksiyon yapan bakterinin özellikle S. Typhi türü, insanda tifo etkenidir. Salmonella bakterisi bu familyada, Escherichia Coli gibi bağırsak florasında ciddi enfeksiyon yaratan bakterilerle birlikte bulunur. Gram negatif boyanma yapısında, hareketli, fakültatif anaerob, optimum şartlarda 37 derece sıcaklıkta ve 7,4 pH düzeyinde üreyebilen bu bakteri, yapısal özellikleri nedeniyle bağırsak florasını seçer. İnsan vücudunda ve yiyecekler üzerinde sayısını kolayca artırabilen bakteri, insandan insana ve hayvandan insana bulaş konusunda risk teşkil eder. Bakteri, optimum sıcaklıkları tercih etse de oldukça düşük sıcaklıklarda da hayatta kalabilir. Bu nedenle tespiti ve tanı sonrası tedavisinde dikkatli olmak, kronik enfeksiyon durumunda takipte kalmak önemlidir.

Salmonella Bakterisi Hangi Yollarla Bulaşır?

Her patojende olduğu gibi Salmonella için de enfekte olan canlı ya da gıda ile temas, bakteriyi vücuda almak konusundaki ilk kaynaktır. Tüm bulaş yollarının başında yayılımı artıran önemli etken, hijyen yetersizliğidir. Hayvanlar, bakteri için önemli bir rezervuardır. Özellikle kertenkele, kaplumbağa, yılan gibi sayıca fazla olan sürüngenler, başta tavuk ve domuz gibi çiftlik hayvanları, yumurta gibi hayvanlardan direkt temas ile elde edilen besinler, atık sular, toprak, böcekler, çiğ deniz ürünleri ve etler, kemirgenler, tezgâh yüzeyleri, bakteri barınması için kuytu olan ve temizlenmeyen aletler, Salmonella türleri için barınma ve üreme alanlarıdır. Ayrıca hayvancılıkla uğraşan ve hayvancılık ürünlerini hijyene yeterince dikkat etmeksizin tüketen toplumlarda bu enfeksiyon daha sık görülür. Bu nedenle hayvan teması, Salmonella açısından oldukça sık görülen bir bulaş yoludur. Çünkü Salmonella bakterisi, kontamine yiyeceklerle bulaşan nadir bakterilerden biridir. Yiyeceklerin enfekte olan hayvanla teması ya da enfekte olmuş bir başka cisme, yiyeceğe temasının olması, kontaminasyon için kaynak oluşturur. Temas nedeniyle bulaş imkânı bulan bakteri ile enfeksiyonun ortaya çıkması için bir neden de uluslararası seyahatlerdir. Kişiler bir ülkedeki bakteri enfeksiyonunu, taşıyıcı olarak ve bazen semptom göstermeksizin yaşadığı ülkeye bu yolculuklar nedeniyle getirebilir. Uluslararası yolculuklarda bazı testlerin istenmesi ve kontrollü davranılması, bu enfeksiyonda olduğu gibi bulaş yollarını kısıtlamak için alınan önlemlerdendir.

Salmonella Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

Salmonellozis (Salmonella enfeksiyonu), bakteri vücuda girdikten sonra 8-72 saat içinde semptom gösterebilir. Bazı vakalarda kişi, bakteriyi vücutta taşısa da belirti göstermeyebilir. Bu durum kendisinde hastalık oluşturmasa da çevreye bakteri yayılımı için tehlike nedenidir. Gastrointestinal sisteme yerleşen bakterilerin etkisi genellikle dışkılama ile tespit edilir. Bu nedenle beslenmeden dışkılama sürecine kadar olan yollarda görülen patolojiler, enfeksiyonu işaret eden belirtileri oluşturur. Benzer belirtiler ile hastaneye başvuran hastaların genelinde görülen semptomlar şu şekilde listelenebilir:

• Alt karında kramplar

• Hararet hissi
• Ateş
• Kusma
• Mide bulantısı
• Ciddi ishal
• Baş ağrısı
• Kanlı dışkılama
• Ağızda kuruluk

Belirtiler birkaç saatten birkaç güne kadar süreyle kendini gösterebilir. Bazı hastalar semptom göstermeden iyileşebilirken, bazı hastalar sadece hekim gözetiminde nitelikli tedavi ile sağlıklarına kavuşabilir.

Salmonellozis Hangi Durumda Yüksek Risk Taşır?

Salmonella bakterisinin alt türü olan Salmonella Typhi türünün neden olduğu tifo hastalığı daha ciddi komplikasyonlara neden olabilir. 3 haftayı aşan tedavi edilmemiş enterik ateş durumuna tifo denir. Sepsis ve organlarda lokal enfeksiyon, perforasyon, kanama, kültürde asemptomatik kolonileşme, tifoid ateş, gastroenterit belirtileri göstererek kanda ve safra yolunda üreyebilir. Kan dolaşımına ve safra yoluna ulaşan bakteriler, klinik bulguların belirginleşmesine neden olur. Bu süreçten sonra dalakta büyüme, şuur bozuklukları, ateş, sıklıkla kabızlık, nadiren ishal şeklinde semptomlar devam eder. Tifo bulguları görülen hastaların tedavisinde daha farklı yöntemler izlenir. Ayrıca 5 yaşından küçük çocuklar, yaşlı hastalar, eş zamanlı seyreden başka tedaviler nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanmış hastalar, mide asiditesini azaltan ilaç tedavisi alan hastalarda belirtiler daha ciddidir.

Salmonella Şüphesinde Ne Zaman Hekime Başvurmak Gerekir?

Salmonella bakterisi enfeksiyonu durumunda bazen belirtiler hiç görülmeksizin hasta bakteriyi vücuttan tamamen atabilir. Genelde ise 8-72 saat arasında belirtiler kendini gösterir. Bakteri vücuda girdikten sonra birkaç gün sonraki akut dönemde kişi hayat konforunu etkileyen belirtileri vücudunda hissetmeye başlar. Bu belirtiler arasında özellikle ciddi ishal, kanlı dışkılama, ciddi su kaybı ve ağız kuruluğu, mide bulantısı ve kramp olduğunda hekime başvurmak gerekir.

Salmonella Teşhisi Hangi Yollarla Koyulur?

Bakteri vücutta kendisi için en konforlu yeri seçer. Sindirim sistemindeki enzim ve salgıların ilk savunma basamağını geçebilen bakteriler, bağırsaklara yerleştiğinde burada hızlıca üremeye başlar. Tifo bulguları görülen vakalarda Salmonella Typhi, kana ve safra yoluna yerleştiğinde klinik bulgular görülür. Kişi sağlık kuruluşlarına başvururken yukarıdaki belirtileri saydığında özellikle intestinal bulgulara işaret eden durumlar olduğundan dolayı kan ve dışkı testi istenir. İlk haftada kan testinde pozitiflik, 3. haftadan sonra dışkı testinde pozitif sonuçlar çıkar. Dışkıda 1 yılı geçen pozitif bulgu, kronik taşıyıcılığa işarettir. Üriner sisteme yerleşen enfeksiyonlar idrarda da pozitif belirtiler gösterebilir. Çeşitli moleküler yöntemler, serolojik tanı yöntemleri ve kültürde bakteri üretimi tedavi için ışık tutan tanı yöntemlerindendir.

Salmonella Enfeksiyonu Tedavisinde Basamaklar

Belirti gösteren hastalar bazen sağlık kuruluşlarına başvurmaya gerek duymadan hatta bakterinin vücutta varlığını fark etmeden iyileşebilirler. 2-3 gün süren akut dönemden sonra genelde 7 günü bulan enfeksiyon kendiliğinden tamamen geçebilir. Bazı vakalarda vücutta ciddi ishal ve dehidratasyon olduğundan hekim kontrolünde tedavi şarttır. Bu hastalarda ilk seçenek damar içi sıvı uygulamasıdır. Bu sayede vücutta elektrolit ve sıvı düzeyleri normale döner ve bakteri vücuttan atılır. Enterik ateş gibi uzun süren bakteri pozitifliği ve 3 haftayı aşmış ishal durumunda kişiye, antibiyotik tedavisi verilmesi ile dinlenme, bol su ve mineral tüketmesi tavsiye edilir. Kronik taşıyıcılık durumunda safra yollarında taş oluşumu, intestinal sistemde perforasyon nedenli ciddi komplikasyonlarda cerrahi girişim şarttır.

Salmonella Bakterisinden Korunmak Mümkün Mü?

Normal florada bulunmayan tüm bakteri ve virüslerin vücuda girişi kontrollü bir hayat tarzı ile engellenebilir. Salmonella bakterisi için en sık karşılaşılan bulaş yolu, kontamine gıda ve hayvan temasıdır. Yani besinleri iyice temizlemeden tüketmemek, hayvan dışkılarıyla teması olan besinlerin üretildiği alanlardan tüketim yapmaktan kaçınmak, temiz su kaynakları kullanmak, atık sularla teması olan ve yaban hayattaki hayvanlarla temas etmemek kişinin alacağı ilk önlemler olmalıdır.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.