norovirüs nedir

Norovirüs, kusma ve ishalin ve gıda kaynaklı hastalıkların en yaygın nedeni olup, gastroenterit olarak tanımlanan mide veya bağırsakların iltihaplanmasına yol açar. Birçok kişi norovirüsü "mide gribi" olarak adlandırsa da bunun solunum sistemini etkileyen bilinen grip ile hiçbir ilgisi bulunmamaktadır.

Norovirüs Nedir?

Norovirüs, bir grup virüs için kullanılan terimdir. Caliciviridae virüs ailesinin bir üyesidir. Bu virüsler, viral gastroenterit salgınlarının yaklaşık %90'ından ve dünyadaki vakaların yaklaşık %50'sinden sorumludur. Elde edilen istatistiksel verilere göre norovirüs, Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda 19-21 milyon kişide gastroenterite neden olmaktadır. Ayrıca her yıl 56.000-71.000 yıllık hastaneye yatıştan ve 570-800 ölümden sorumludur.

Norovirüsler sürekli olarak genetik değişikliklere uğrarlar, birçok ortamda yaşamaya adapte olmuşlardır ve birçok dezenfektana karşı dirençlidirler. Bu nedenle semptomlar, genellikle her seferinde daha az şiddetli olsa da insanların yaşamları boyunca bir defadan fazla norovirüs enfeksiyonu geçirdikleri kabul edilmektedir.

Norovirüs enfeksiyonu, aniden başlayan şiddetli kusma ve ishale neden olabilir. Oldukça bulaşıcı özelliğe sahiptir. Norovirüs enfeksiyonu olan bir kişiyle yakın temas yoluyla da bulaşma söz konusu olmakla birlikte kontamine olan su ve/veya yiyecekler veya kontamine yüzeyler yoluyla bulaşabilir.

Norovirüs Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

Enfeksiyon, virüsle maruziyetten 12 ila 48 saat sonra başlayan ishal, mide ağrısı ve kusma ile karakterize olup genellikle 1 ila 3 gün sürmektedir. Enfekte olan hastaların birçoğu tedaviye gerek duyulmadan iyileşmektedir. Ek hastalıkları olan kişilerde, yaşlılarda, küçük çocuk ve bebeklerde, gebelerde enfeksiyona bağlı oluşan kusma ve ishal ciddi şekilde sıvı kaybına (dehidrasyon) neden olabilir. Bu durumda hastaların sağlık merkezlerinde takip ve tedavi edilmeleri gerekir.

Norovirüs enfeksiyonu en sık olarak hastaneler, kreşler, bakımevleri, okullar, yurtlar veya kışlalar gibi yakın temasın çok olduğu kalabalık ortamlarda ortaya çıkar ve salgın oluşturur.

Norovirüs enfeksiyonunun belirti ve semptomları aniden başlayabilir. Norovirüs enfeksiyonunda sık görülen belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:

• Mide bulantısı
• Kusma
• İshal
• Kas ağrısı
• Yorgunluk
• Mide ağrısı veya krampları
• Baş ağrısı

Bazı kişiler, norovirüs enfeksiyonu geçirmekte olmalarına rağmen hiçbir belirti veya semptom göstermeyebilir. Ancak enfeksiyon yine de bulaşıcıdır ve enfekte kişiler, virüsü başkalarına bulaştırabilirler.

Norovirüs Tanısı Nasıl Konur?

Genellikle iyi bir anamnez ve semptomların değerlendirilmesi neticesinde norovirüs tanısı konmaktadır. Virüs varlığı ayrıca dışkı örneğinin test edilmesiyle de doğrulanabilmekte olup; çoğu zaman bu teste gerek görülmemektedir.

Norovirüs Bulaşma Yolları Nelerdir?

Norovirüs, kontamine (virüs bulaşmış) gıdalardan kaynaklanan hastalıkların en büyük nedeni olup insanlara birçok şekilde bulaşabilir. Hasta biriyle yakın temas, kontamine yüzeylere ve ardından ağza dokunarak veya kontamine yiyecek veya suyun yenip içilmesi yoluyla virüs vücuda alınabilir. Bazen istiridyeler ve diğer deniz ürünleri de dahil olmak üzere bazı gıdalar doğal olarak norovirüs ile kontamine olabilir. Norovirüsün bulaşma yollarının bir kısmı şöyledir:

• Kontamine yiyecekleri yemek
• Kontamine su içmek
• Kontamine bir yüzey veya nesne ile temas ettikten sonra ağzınıza dokunmak
• Norovirüs enfeksiyonu olan bir kişiyle yakın temas halinde olmak

Norovirüs Enfeksiyonu Açısından Risk Faktörleri Nelerdir?

Norovirüs enfeksiyonu için pek çok risk faktörü bulunur. Bunların başlıcaları şu şekildedir:

• Zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip olmak (örneğin organ nakli geçirmiş kişiler ve HIV enfeksiyonu olan kişiler).
• Norovirüs enfeksiyonu olan birinin gıdaya dokunduğu veya gıdanın kontamine su veya yüzeylerle temas ettiği bir yerde yemek yemek.
• Anaokulu veya çocuk bakım merkezlerinde bulunuyor olmak.
• Bakım evleri gibi yakın temasın olduğu çevrelerde yaşamak.
• Otellerde, tatil köylerinde, yolcu gemilerinde veya yakın çevrede çok sayıda insanın bulunduğu ortamlarda konaklamak.
• Norovirüs enfeksiyonu olan biriyle yakın temas halinde olmak.

Norovirüs Enfeksiyonuna Bağlı Oluşan Komplikasyonlar Nelerdir?

Çoğu insan için norovirüs enfeksiyonu yaşamı tehdit etmemekte ve rahatsızlık, genellikle birkaç gün içinde geçmektedir. Ancak bazı insanlarda, özellikle küçük çocuklarda, yaşlı bireylerde, bağışıklık sistemi zayıf olan veya ek hastalıkları olan veya hamile olan kişilerde, norovirüs enfeksiyonu şiddetli olabilir. Bu vakalar, ciddi dehidrasyona ve hatta yaşam kaybına neden olabilir.

Daha az yaygın olarak, aşağıdaki komplikasyonlar da ortaya çıkabilir:

• Yetersiz beslenme
• Kabızlık
• Dispepsi
• Reflü
• Norovirüs enfeksiyonuna bağlı oluşan dehidrasyonun belirtileri:
• Aşırı bitkinlik
• Ağız ve boğaz kuruluğu
• Baş dönmesi
• Azalmış idrar çıkışı
• Uykuya meyil

Norovirüs Enfeksiyonu Tedavisi Nedir?

Norovirüs gastroenteriti için spesifik bir tedavi mevcut değildir. Bunun yerine dehidrasyonu önlemek ve semptomları kontrol etmek, tedavide ana hedefi oluşturmaktadır. Enfeksiyonun tedavisi için şunlar önerilebilir:

• Bol sıvı tüketmek
• Bol bol dinlenmek
• Hafif yiyecekler yemek

Hastaların sindirimi kolay gıdalardan oluşan hafif bir diyet yapmaları önerilebilir. Kişilerin kusma veya ishal yoluyla kaybettiği sıvıyı yerine koyduğundan emin olması, tedavi ve takipte en önemli unsuru oluşturur.

Sıvı kaybı karşılanamazsa dehidrasyon gelişimi ani olabilmekte ve bazı insanlar için hayatı tehdit edici boyutta olabilir. Yeterince sıvı alamayan, dehidrasyonu olan kişilerin gerekli sıvıları sağlık merkezlerinde intravenöz (damar içi) olarak alması gerekebilir.

Norovirüs Enfeksiyonunun Seyri Nasıldır?

Norovirüs enfeksiyonu olan çoğu insan, 2 veya 3 gün sonra uzun vadeli etkiler olmaksızın kendilerini daha iyi hissetmektedirler. Virüs hem semptomlar başlamadan önce hem de semptomların bitimini takiben 2 hafta sonraya kadar dışkıda bulunabilir. Norovirüs birçok farklı virüs türü içerdiğinden ve genetik mutasyona uğrayabildiğinden ötürü, yaşam süresi boyunca kişinin hastalığa birden fazla kez yakalanma ihtimali vardır.

Norovirüs Enfeksiyonu Nasıl Önlenir?

Norovirüs enfeksiyonu oldukça bulaşıcıdır. Enfeksiyon gelişimini önlemek için şunlar önerilebilir:

• Tuvaleti kullandıktan sonra veya bebek bezini değiştirmeyi takiben, elleri sabun ve suyla en az 20 saniye boyunca iyice yıkamak.
• Yiyecek hazırlamadan, yemeden veya içmeden önce elleri sabun ve suyla en az 20 saniye boyunca iyice yıkamak.
• Hasta biri tarafından hazırlanmış olabilecek yiyecekler de dahil olmak üzere kontamine yiyecek ve sudan kaçınmak.
• Meyve ve sebzeleri yemeden önce yıkamak.
• Deniz ürünlerini iyice pişirmek.
• Kirlenmiş olabilecek yüzeyleri dezenfekte etmek.
• Seyahat ederken dikkatli olmak. Norovirüs enfeksiyonu riskinin yüksek olduğu bölgelere seyahat ediliyorsa, yalnızca pişmiş yiyecekler yemek, çiğ, yıkanmamış yiyecekler yemekten kaçınmak, yalnızca sıcak içecekler içmek ve sokak satıcıları tarafından satılan yiyeceklerden kaçınmak.

Hastalık süresince ve semptomlar sona erdikten sonra norovirüs enfeksiyonunun diğer kişilere bulaşmasını engellemek için şunlar yapılabilir:

• Mümkün olduğunca başkalarıyla temastan kaçınmak.
• Elleri sabun ve suyla iyice yıkamak.
• Evde kendi ve hasta aile üyelerinin izolasyonunu sağlamak
• Başkaları tarafından kullanılacak yiyeceklere ve eşyalara dokunmaktan kaçınmak.
• Çamaşır suyu bazlı bir ev temizleyicisi kullanarak ya da norovirüslere karşı etkili bir dezenfektanla kontamine yüzeyleri dezenfekte etmek.
• Kusmuk ve dışkıyı dikkatli bir şekilde bertaraf etmek. Tek kullanımlık eldivenler giyerek, malzemeyi tek kullanımlık havlularla en kısa sürede temizleyip, kirli eşyaları plastik torbalara koyup atmak. Kirlenmiş olabilecek giysileri ve çarşafları diğerlerinden ayrı şekilde en az 60 derece sıcaklıkta yıkamak.
• Belirtiler geçtikten 2 ila 3 gün sonrasına kadar seyahat etmekten kaçınmak.

Eğer ishal, bir yetişkinde 2 günden fazla veya bir bebekte 24 saatten fazla sürüyorsa, dehidratasyon belirtileri görülmeye başladıysa, yüksek ateş oluştuysa, şiddetli karın ağrısı varsa veya kanlı ya da siyah renkli ishal mevcutsa mutlaka sağlık merkezine başvurulması önerilir.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.