Septisemi, Fransız hekim Pierre-Adolphe Piorry (1794-1879) tarafından 1837’de tıbba kazandırılmış bir terimdir. Yunanca çürüme anlamına gelen “septikos” ve kan anlamına gelen “haima” kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Kelime anlamı olarak kanın çürümesi anlamına gelir.

Septisemi Nedir?

Halk tarafından kan zehirlenmesi olarak bilinse de, enfeksiyonun kan dolaşımına katılıp tüm vücuda yayılması anlamına gelir. Enfeksiyon kan dolaşımına katıldığında, bağışıklık sistemi vücudu mikroplara karşı savunmak için kana çok fazla kimyasal madde salgılar. Bu da bütün vücut kısımlarında yaygın bir inflamasyona ve pıhtılaşmaya yol açar. Çoğu zaman enfeksiyonun kaynağı bakterilerdir ancak virüs ve mantarlar gibi diğer mikroorganizmalar da septisemiye yol açan enfeksiyonun kaynağı olabilir. Vücudun enfeksiyona normal olmayan bir biçimde verdiği en aşırı tepki olan sepsisi tetikleyebilir. Sepsis şok tablosuna tablosuna yol açabilir. Septik şokta vücuttaki tüm dokuların kanlanması bozulmuş olur, kan basıncı düşer. Septik şok %50 oranında ölüme sebebiyet veren bir tablodur. Sepsis, tıbbi olarak acil bir durumdur ve hemen tedavi edilmesi gerekir. Tedavi edilmediği takdirde doku hasarına, organ yetmezliğine veya ölüme neden olabilir.

Septisemiye Yol Açan Faktörler Nelerdir?

En sık septisemiye yol açan enfeksiyonlar aşağıdaki gibidir:

• Akciğer enfeksiyonları (pnömoni)
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Cilt enfeksiyonları (selülit, erizipel)
• Apse yapmış diş enfeksiyonları
• Yara yeri enfeksiyonları
• Kemik enfeksiyonları (osteomyelit)
• İnce ve kalın bağırsak enfeksiyonları

En sık septisemiye yol açan mikroorganizmalar ise şöyle sıralanabilir:

• Staphylococcus aureus
• Escherichia coli
• Bazı streptokok türleri

Enfeksiyona yol açan mikroorganizmanın türü ve miktarı da vücudun enfeksiyona yanıtını etkiler. Az miktardaki mikroorganizmalar vücut tarafından başarılı bir şekilde uzaklaştırılırken fazla miktardaki mikroorganizmanın septisemiye yol açma olasılığı daha yüksektir. Dirençli mikroorganizmalar vücuttan uzaklaştırılamayabilir.

Septisemi Riski Yüksek Olan Kişiler

Herhangi bir kişi bir enfeksiyondan sonra septisemi geçirebilir iken bazı kişiler septisemi açısından daha yüksek riskli olarak kabul edilir. Septisemi riski yüksek olan kişiler aşağıdaki gibi olabilir:

• Uzun süredir hastanede yatan hastalar
• Yakın zamanda operasyon geçirip kateter veya damar yolu açılan hastalar
• Çok yaşlı olanlar (65 yaşından büyük kişiler)
• Çok genç olanlar (1 yaşından küçük bebekler)
• Enfeksiyonla beraber diyabet veya kanser gibi kronik hastalıkları olanlar
• Geniş yanık alanları ve açık yaraları olanlar
• Bağışıklık sistemi zayıf olan immün yetmezlikli hastalar

Septisemi Belirti ve Bulguları Nelerdir?

Septisemi belirti ve bulguları hastadan hastaya farklılık gösterebilir. Septiseminin erken dönemde görülmeye başlayan belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Yüksek ateş
• Titreme
• Halsizlik ve yorgunluk
• Terleme
• Hızlı hızlı nefes alıp verme (takipne)
• Kan basıncında düşme (hipotansiyon)
• Kalp hızında artma (taşikardi) ve çarpıntı
• Geç dönemde görülen belirtiler ise aşağıdaki gibidir:
• Bilinç bulanıklığı
• Bulantı ve kusma
• Işığa duyarlılık
• Ağrı ve rahatsızlık hissi
• Çok soğuk el ve ayaklar
• Ajitasyon ve letarji (uykuya meyil)
• Koma
• Ölüm

Septisemi Tanısı Nasıldır?

Septisemi tanısının konulabilmesi için öncelikle klinik şüphe olmalıdır. Fizik muayeneyle hastanın genel durumundaki kötüleşme fark edilir. Muayenede düşük tansiyon, ateş, artmış kalp hızı ve hızlı solunum gözlemlenir. Septisemi şüphesi olunca hastada enfeksiyon kaynağı araştırılır. Aerobik ve anaerobik olmak üzere iki çeşit kan kültürü alınır. Kan kültüründe enfeksiyona yol açan mikroorganizma tanımlanır. Enfeksiyonun tipine ve hastanın semptomlarına göre gerekli görülürse aşağıda verilen diğer testler de yapılabilir:

• Vücut sıvılarından ve tıbbi aletlerden bakteri kültürü (idrar kültürü,kateter kültürü gibi)
• Enfeksiyon yerine göre direkt grafi, ultrason veya bilgisayarlı tomografi
• Tam kan sayımı
• Kan gazı
• Oksijen saturasyonu
• Elektrolit, böbrek ve karaciğer fonksiyonları için kan biyokimyası

Septisemi Tedavisi Nasıldır?

Tedaviye hastanın yaşına, o anki genel durumuna ve tıbbi özgeçmişine göre karar verilir. Sepsis gibi bir tıbbi acil duruma dönüşme olasılığı göz önüne alınarak hızlı bir şekilde tedavi verilmeye başlanmalıdır. Enfeksiyon kaynağı saptanınca septisemiye yol açan temel nedeni ortadan kaldırmak için antibiyotik tedavisi verilir. Dokuların beslenmesinin ve kan dolaşımının bozulmaması için hastanın düşük olan tansiyonu yükseltilmeye çalışılır. Fizyolojik sıvılar (serum fizyolojik) damar yolundan verilir. Hastanın oksijen ihtiyacı varsa maske takılarak oksijen verilir. Hastanın durumu ağırsa mekanik ventilasyon veya diyaliz gibi tıbbi destekleri sağlamak için hasta yoğun bakım ünitesinde takip edilebilir. Eğer enfeksiyon kaynağı cerrahi olarak çıkarılabilecek durumda ise hastanın genel durumu düzeltildikten sonra operasyon geçirebilir.

Septisemi Komplikasyonları Nelerdir?

Septisemi durumu kötüleştikçe komplikasyonları da daha şiddetli olur. Yayı-gın komplikasyonları aşağıda sıralanmıştır:

• Böbrek yetmezliği
• Amputasyonla sonuçlanabilen gangrenöz el ve ayak enfeksiyonları
• Beyin hasarı
• Karaciğer yetmezliği
• Akciğer hasarı
• İlerleyen zamanlarda artmış enfeksiyon riski
• Sepsis

Sepsis, şok tablosuna yol açmasa bile %25 ila %40 arasında ölüm ile sonuçlanabilir.

Septisemiyi Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

Septisemiden korunmanın en iyi yolu enfeksiyondan korunmaktır. Bu önlemlerden bazıları şunlardır:

• Eller sık sık su ve sabunla en az 20 saniye yıkanmalıdır.
• Aşı önerileri dikkate alınmalıdır. Özellikle yaşlı popülasyon için önerilen grip aşıları yapılmalıdır. Çocukların Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen ve ücretsiz olarak yapılan tüm aşıları yapılmalıdır.
• Kronik hastalıklar için düzenli olarak kontrole gidilmelidir. Diyabet veya kanser gibi kronik hastalıkların enfeksiyonla birlikteliği önemli komplikasyonlara neden olabilir. Doktorun önerdiği ilaçlar düzenli bir şekilde kullanılmalı, uygun yaşam tarzı değişiklikleri yapılmalıdır.
• Açık yaralar mümkün olduğunca çabuk temizlenmeli ve her daim temiz tutulmasına önem verilmelidir. Islak olmayacak şekilde pansumanı yapılmalıdır.
• Bilinen enfeksiyonlar doğru bir şekilde tedavi edilmelidir. Beklenen iyileşme olmadığı veya kötüleşme olduğu takdirde hemen doktora başvurulmalıdır.
• Sağlıklı beslenmeye dikkat edilmelidir..
• Obeziteden kaçınılmalı, ideal vücut ağırlığı korunmaya çalışılmalıdır.
• Haftada en az 3 kez kalp hızını arttıracak şekilde egzersiz yapılmalıdır.
• Sigara ve alkolden uzak durulmalıdır. Hem sigara hem alkolün yara iyileşmesini geciktirdiği bilinmelidir.
• Kateteri olan hastalar kateter bakımı hakkında eğitim almalıdır. Günlük olarak kateter pansumanı yapılmalıdır.

Septisemi Hakkında Sık Sorulan Sorular

• Septisemi tedavisinden ne kadar sonra hasta kendini toparlar?

Etkili tedaviden ortalama bir hafta ila bir ay arasında bir süre sonra hasta kendini daha iyi hisseder ve kendini toparlar. Ancak ciddi septisemi ve sepsis olgularında bu süre ayları bulabilir.

• Septisemi geçiren kişi bir daha septisemi geçirir mi?

Evet, tekrar geçirebilir. Daha önce septisemi geçiren kişilerin septisemi geçirme olasılığı diğer insanlara göre daha yüksektir.

• Septisemi bulaşıcı mıdır?

Septisemi bulaşıcı değildir ve insandan insana bulaşmaz. Ancak enfeksiyon bulaşıcıdır ve diğer kişilere bulaşabilir. Enfeksiyon kontrolüne dikkat edilmelidir. Eller sık sık yıkanmalıdır.

• Ne zaman septisemiden şüphelenilmelidir?

Enfeksiyonu olduğu bilinen kişinin tedaviden sonra beklenen iyileşmesi gerçekleşmemişse, genel durumunda kötüleşme varsa, ateş, halsizlik, kırgınlık, titreme, aşırı terleme ve düşük tansiyon durumlarında septisemi veya sepsisten şüphelenilmeli, hemen doktora başvurulmalıdır.

Septisemi ve yol açtığı sepsis ölümle dahi sonuçlanabilen ciddi ve acil durumlar arasında yer alır. Septisemi durumuna dair belirti ve bulguları kendinizde veya çevrenizde gözlemlemeniz halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek almanız önerilir. Sağlıklı günler dileriz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.