Tatlılar, kullanılan malzemelere göre çeşitlilik gösterir. Farklı damak zevklerine ve dünya mutfaklarına hitap eden tatlılar mevcuttur. Bunun yanında beslenme programlarına uyum sağlayan tatlı seçenekleri de bulunur. Bir tatlının, kişinin sağlığı üzerindeki etkisinin belirlenmesi konusunda ise besin değerleri önem kazanır. Besin değeri, yiyecek içerisindeki karbonhidrat, yağ, protein, vitamin ve mineral gibi ögelere göre şekillenir. Sağlıklı bir beslenme alışkanlığı için tüketilen yiyeceklerin besin özelliklerinin bilinmesi faydalı olabilir. Bu sayede, diyabet ve kalp hastalıkları gibi beslenmeyle ilişkili olabilen sağlık problemlerine karşı da doğru bir yaklaşım sergilenebilir. Tatlı çeşitlerinin besin değerleri ve dikkat edilebilmesi gereken konular hakkında detaylı bilgi için yazının devamını takip edebilirsiniz.

Şerbetli Tatlıların Besin Değerleri

Baklava, kadayıf, şekerpare, revani gibi şerbetli tatlılar, içeriklerindeki şeker ve un, irmik, yufka gibi malzemeler nedeniyle karbonhidrat kaynağıdır. Karbonhidratın büyük kısmını ise şeker oluşturur. Özellikle baklava ve kadayıf türü tatlılarda en yüksek orana sahip besin ögesi yağdır. Kullanılan tereyağı ve fıstık, ceviz gibi malzemeler yağ içeriğine katkı sunar. Protein miktarı ise yağ ve karbonhidrat düzeylerine göre daha azdır. İrmik, un ve bazı tariflerde kullanılan ilave süt gibi malzemeler protein içerir. Vitamin ve mineraller ise şerbetli tatlılarda daha düşük seviyelerdedir. Un, irmik gibi malzemeler, B vitamini türlerini içerir. Ceviz, fıstık gibi kuruyemişlerde ise E vitamini vardır. Sonuç olarak, yüksek yağ ve şeker oranına sahip olan şerbetli tatlıların dikkatli tüketilmesi gerekir. Özellikle damar tıkanıklığı problemi bulunan bireylerin, fazla yağlı tatlılardan kaçınması önerilir. Diyabetik kişiler ise sindirime uğramayan tatlandırıcılar kullanılarak hazırlanan çeşitleri tercih edebilirler.

Meyveli Tatlıların Besin Değerleri

Meyveli tatlılar, içerisinde bulunan ve meyve şekeri olarak da bilinen fruktoz nedeniyle yüksek oranda karbonhidrat içerir. Tart, kurabiye, pasta gibi meyve içeren unlu mamullerde kullanılan un, içeriğindeki nişasta ile karbonhidrat kaynağıdır. Şerbetli tatlılar ile kıyaslandığında meyveli çeşitlerin daha az yağ içerdikleri söylenebilir. Kullanılan süt, yumurta, krema gibi malzemeler, meyveli tatlılardaki protein kaynaklarını oluşturur. Meyveler, C vitamini başta olmak üzere çeşitli vitaminleri ve potasyum, magnezyum gibi mineralleri bünyelerinde barındırır. Tüm bu özellikleri ile meyveli tatlılar, düşük kalorili ve az yağ oranlı bir alternatif sunar. Fakat meyve içerisinde bulunan fruktoz, bazı kişiler için uygun olmayabilir. Bağırsaklar, fruktoz sindiriminde glukoza kıyasla daha çok zorlanabilir. Fruktozun hiç sindirilememesi durumunda ise intolerans söz konusudur. Bunun sonucunda ise ishal ve şişkinlik gibi problemler ortaya çıkabilir. Diyabetik hastalarda yüksek fruktoz tüketiminin katarakt oluşumu açısından riskli bulunduğunu belirten çalışmalar mevcuttur.

Çikolatalı Tatlıların Besin Değerleri

Tatlı içerisinde kullanılan çikolatanın çeşidi, besin değerlerini etkileyen bir faktördür. Sütlü çikolata içerisinde süt, kakao yağı, kakao kitlesi ve şeker bulunur. Bitter çikolatada daha az süt bulunur. Bazı bitter çikolatalarda ise hiç süt bulunmaz. Beyaz çikolata, kakao yağı ile birlikte süt ve şeker içerir. Süt protein kaynağıdır. Kakao yağı ise doymuş yağ asitlerinden zengindir. Kakaonun kendisi ise flavonoidler gibi farklı antioksidan maddeleri içerir. Sonuç olarak çikolata, hemen hemen tüm besin ögelerini içeren bir malzemedir. Çikolata ile birlikte kullanılan un, süt, yağ, şeker gibi ilaveler ise besin değerlerini etkileyen diğer içeriklerdir.

Sütlü Tatlıların Besin Değerleri

Sütlü tatlı, tüm çeşitler arasında en düşük kalori değerlerine sahip seçenektir. Sütlü tatlıların içerisindeki şeker, nişasta, pirinç, süt besinleri ,karbonhidrat kaynaklarını oluşturur. Sütlü tatlıların içindeki karbonhidrat, genellikle nişasta, glikoz ve laktoz formundadır. Protein barındıran besinler ise süt, yumurta gibi malzemelerdir. Sütlü tatlılar, meyveli türler ile birlikte en düşük yağ oranına sahip çeşitlerdir. Sütün içerisindeki yağ oranı ise bu noktada belirleyicidir. Sonuç olarak, daha yüksek protein ve düşük yağ oranına sahip olan sütlü tatlıları uygun porsiyonlarda tüketebilirsiniz. Fakat süt içerisindeki laktoz, bazı bireylerde hazımsızlık ve ishal gibi sindirim şikayetlerine sebep olabilir. Laktoz intoleransı olarak adlandırılan bu durumun önüne geçilmesi için içerisine laktaz enzimi ilave edilen sütler tercih edilebilir. Hayvansal süte alternatif olarak kullanılabilen soya, badem gibi bitkisel kaynaklı sütler de laktoz intoleranslı bireyler tarafından rahatlıkla tüketilebilir.

Tatlı Tüketiminde Dikkat Edilmesi Gereken Besin İçerikleri

Tatlı, içeriğinde birçok farklı malzemenin kullanılabildiği bir yiyecek çeşididir. Kullanılan malzemelerin niteliği ise sağlık açısından önem taşır. Tatlı tüketiminde dikkat edilmesi gereken malzemeler ve besin içerikleri şu şekildedir:

• Şeker Seçimi: Bazı tatlılarda glikoz ve fruktoz şurubu gibi malzemeler kullanılır. Glikoz şurubunun karaciğer üzerine zararlarını gösteren çalışmalar mevcuttur. Bazı araştırmalar ise fruktoz şurubu ve pankreas kanseri arasında anlamlı bir ilişki olduğunu belirtir. Bu sebeple şeker kamışı ve şeker pancarı gibi bitkisel kaynaklı doğal şekerler ile yapılan tatlılar tercih edilmelidir.
• Tatlandırıcılar: Diyet tatlı olarak nitelendirilen yiyeceklerde kullanılan tatlandırıcılar, ağızda tat duyusunu oluşturmasına rağmen bağırsakta sindirime uğramayan bileşiklerdir. Bu sayede vücutta kalori sağlamazlar. Fakat bağırsakta sindirilemeyen malzemeler, şişkinlik ve ishal problemlerine sebep olabilir. Dolayısıyla bu tür tatlıların fazla miktarda tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Yağ Kullanımı: Baklava ve kadayıf gibi tatlılar yüksek oranda yağ içerir. Pasta gibi tatlılarda ise kullanılan kremalar yoğun miktarda yağ içerebilir. Özellikle yüksek kolesterol ve trigliserit seviyelerine sahip bireylerin bu çeşitlerin tüketimine karşı dikkatli olmaları önerilir. Yağlı yiyeceklerden uzak durmaları tavsiye edilen; periferik arter hastalığı, koroner kalp hastalığı gibi problemlere sahip kişilerde ise bu tür tatlıların içerisinde bulunan yağlar bir risk faktörüdür.
• Glüten İçeriği: Glüten, un ve irmik gibi malzemelerde bulunan bir proteindir. Bazı kişilerde, farklı mekanizmalar ile glüten hassasiyeti oluşabilir. Çölyak hastalığı, glüten maddesine karşı vücutta oluşan anormal tepki sonucu çeşitli problemlerin görülebildiği bir durumdur. Çölyak hastalığı bulunan bireylerin, glütensiz yiyecekler tüketmeleri gerekir. Bu amaçla glütensiz un gibi malzemeler kullanılarak tatlı yapılabilir. Dışarıdan alınan tatlılarda ise glüten içeriğinin sorgulanması önemlidir.
• Bağırsak Sendromunu Tetikleyen İçerikler: Tatlı içerisindeki temel ögeler, besin değerini oluşturur. Karbonhidrat, bu ögelerden bir tanesidir. Fakat her karbonhidrat aynı değildir. Bazı karbonhidratlar, bağırsaklarda zor sindirilir. Sindirilemeyen karbonhidratlar ise bağırsak bakterileri tarafından fermente edilir. Bunun sonucunda gaz problemleri ortaya çıkar. Düşük FODMAP diyeti olarak adlandırılan bir beslenme düzeni ile bu karbonhidratların tüketiminden kaçınılır. Bağırsak hastalıklarına sahip bireylerin, düşük FODMAP diyetine uygun besin değerlerine sahip tatlıları tüketmeleri ise bu nedenle kritiktir.
• Kalori Miktarı: Farklı kalori aralıklarında tercih edilebilecek tatlı çeşitleri bulunur. Sütlü tatlılar, düşük kalorili seçeneklerdir. Şeker ilavesiz meyveli tatlılar da düşük kalori değerlerine sahiptir. Çikolatalı tatlılar, ilave malzemelere göre farklı kalori değerlerinde olabilir. Şerbetli tatlılar ise hem karbonhidrat hem yağ içermesi nedeniyle yüksek kalorilidir. Size uygun kalorideki tatlılar ve beslenme konusundaki tüm öneriler için uzman hekim ve diyetisyen eşliğinde bir program izleyebilirsiniz.

Bahsedilen bu noktalara dikkat ederek, sağlıklı bir beslenme rutini içerisinde tatlı tüketebilirsiniz. Bu sayede, çeşitli rahatsızlıklara yol açabilen içeriklerden uzak durarak dengeli besinlerden faydalanabilirsiniz. Sağlığınıza uygun tatlı seçenekleri ve size özel beslenme programları için doktorunuza ve diyetisyeninize danışabilirsiniz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.