Trakeobronkomalazi solunum yollarının bir rahatsızlığıdır. Nadir görülen bir hastalık olan trakeobronkomalazi, hastalarda solunum sıkıntısı başta olmak üzere farklı belirtilerin ortaya çıkmasına yol açabilir. Trakeobronkomalazinin tedavisinde farklı yöntemler kullanılabilir. Ancak hastaların bir kısmında tedavi sonrası belirtiler tekrar nüks edebilir. Trakeobronkomalazi hakkında sıklıkla merak edilen soruların yanıtları için yazının devamını okuyabilirsiniz.

Trakeobronkomalazi Nedir?

Trakeobronkomalazi, başta trakea (soluk borusu) ve bronşlar olmak üzere solunum yolunu oluşturan yapıların duvarlarının zayıf olmasıdır. Solunum sistemi, dışarıdan alınan havanın akciğerlere taşınmasını ve burada kanın oksijenle doyurulmasını sağlayan bir sistemdir. Bu sistem içerisinde burundan veya ağızdan alınan hava, sırasıyla farenks yani yutaktan, sonrasında ise larenks yani gırtlaktan geçer. Larenks sonrası hava, solunum yollarının önemli yapılarından biri olan trakeaya yani soluk borusuna geçer. Trakea, yaklaşık 10 cm uzunluğunda ve 2 cm genişliğinde boru şeklinde bir yapıdır. Larenksin hemen altında başlayan bu boru göğse doğru uzanır. Trakea, akciğere girmeden önce sağ ve sol ana bronş olmak üzere ikiye ayrılır. Bu ana bronşlar da akciğer içerisinde dallanarak hava değişiminin gerçekleştiği alveollere kadar uzanır.

Trakeanın yapısında yaklaşık 20 adet kıkırdak halka bulunur. Halkaların arka kısmında kas ve bağ dokusu yer alır. Trakeanın iç yüzeyini, nemli ve yumuşak bir doku olan mukoza kaplar. Trakeanın bu yapısı, solunum işlevleri açısından oldukça önemlidir. Kıkırdak, trakeaya güçlü bir yapı kazandırırken aynı zamanda bu borunun soluk alıp verme sırasında genişleyip küçülmesine de olanak sağlar. Trakea, nefes alırken hafif uzayıp genişlerken nefes verirken eski boyutuna geri döner. Solunum işleminin düzgün bir şekilde devam edebilmesi için trakea yapısının sağlıklı olması gerekir.

Trakeobronkomalazide, trakea ve bronş duvarlarında zayıflık söz konusudur. Bu zayıflık, soluk alıp verirken trakea ve bronşların olması gerektiği gibi açık kalamamasına, daralmasına yol açar. Trakeobronkomalazide solunum yollarındaki bu darlığın derecesine göre hastalarda hafif ya da şiddetli semptomlar ortaya çıkar. Trakeobronkomalazi, sadece trakea duvarında sorunun olduğu trakeomalazi hastalığına oldukça benzer.

Trakeobronkomalazi Belirtileri Nelerdir?

Trakeobronkomalazi konjenital yani doğuştan ve kazanılmış olmak üzere ikiye ayrılır. Konjenital bronkomalazi, bebeklerde ve çocuklarda görülürken kazanılmış trakeobronkomalazi ise daha çok yetişkinlerde görülür.

Trakeobronkomalazi başlarda hiçbir belirti vermeyebilir. Ancak bu hastalık progresif yani zamanla ağırlaşan, kötüleşen bir hastalıktır. Dolayısıyla hastaların başta semptomu olmasa ya da hafif olsa da zamanla bu belirtiler şiddetlenebilir. Trakeobronkomalazide görülen tipik belirtiler şu şekildedir:

• Nefes darlığı,
• Öksürük,
• Sürekli balgam çıkarma,
• Hırıltılı solunum.

Özellikle konjenital trakeobronkomalazisi olan bebeklerde ve çocuklarda tekrarlayan solunum yolları enfeksiyonları, hastalıkların geç iyileşmesi gibi belirtiler görülebilir.

Trakeobronkomalazi Neden Olur?

Trakeobronkomalazinin sebebi, hastalığın konjenital mi yoksa kazanılmış mı olduğuna göre değişkenlik gösterir. Konjenital traekobronkomalazilerin pek çoğunun altında trakea duvarlarının güçsüzleşmesine yol açabilecek genetik bir durum vardır. Mukopolisakkaridoz hastalığı ile giden Hunter ve Hurler sendromu, bazı kromozom anomalileri, bağ dokusu hastalıklarından olan Ehlers-Danlos sendromu; trakeobronkomalaziye neden olabilecek rahatsızlıklar arasında yer alır. Konjenital trakeobronkomalazi, genetik nedenlerin yanı sıra prematüre (erken) doğum veya trakeaözofagial fistül gibi doğumsal defektler ile ilgili olarak da gelişebilir. Konjenital trakeobronkomalazisi olan hastların küçük bir kısmı, hastalığı doğuştan itibaren taşımalarına rağmen yetişkinlik dönemine kadar tanı almayabilir.

Kazanılmış trakeobronkomalazi genellikle solunum yollarını destekleyen kıkırdak yapısında bir sorun olmasından kaynaklanır. Ancak kazanılmış trakeobronkomalazi tanısı olan hastaların pek çoğunda altta yatan neden tespit edilemez. Yetişkinlikte kazanılmış trakeobronkomalazi tanısı alan hastalarda, eşlik eden astım, kronik bronşit, amfizem gibi solunum yolu rahatsızlıkları da mevcuttur. Kazanılmış trakeobronkomalazinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Tekrarlayan polikondrit gibi iltihabi sebepler,
• Toksin maruziyeti,
• Solunum yollarına komşu yapılarda büyüme veya tümör basısı,
• Entübasyon gibi tıbbi müdahalelere bağlı gelişen komplikasyonlar.

Konjenital trakeobronkomalazi gelişiminde genellikle genetik faktörler rol oynar. Kişi, hastalığı ebeveynlerinden alabilir. Böyle durumlarda ailede aynı hastalığın birden fazla kişide görülmesi olasıdır. Ancak her zaman hastalık ebeveynlerden geçmez. Bazen trakeobronkomalaziye neden olan genetik mutasyon hastada yeni (de novo) olarak ortaya çıkabilir. Bu durumda ailede mutasyonun oluştuğu kişi dışında aynı hastalığı taşıyan başka bir birey bulunmaz. Her iki durumda da hastalığın ileriki kuşaklarla aktarılma riski söz konusudur.

Kazanılmış trakeobronkomalazi ise travma, kronik iltihaplanma, solunum yollarının uzun süreli bası altında kalması gibi sebeplere bağlı gelişir. Dolayısıyla bu hastalık kuşaklar arasında aktarılmaz.

Trakeobronkomalazi Teşhisi Nasıl Konulur?

Trakeobronkomalazi teşhisi, hastalıkta görülen belirti ve bulgulara ek olarak solunum fonksiyon testlerindeki bozukluk olması sonucu koyulur. Bilgisayarlı tomografi, göğüs filmi gibi görüntüleme yöntemleri de trakeobronkomalazi tanısı koymaya yardımcı olur.

Trakeobronkomalazi teşhisinde kullanılan bir diğer yöntem ise bronkoskopidir. Bu işlemde ağız ya da burundan akciğerlere doğru, ucunda kamera ve ışık kaynağı olan ince tüp şeklinde bir alet ilerletilir. Bu alet sayesinde farenks, larenks, trakea, bronş gibi yapıların içi yakından incelenebilir. Trakeobronkomalazi hastalarında bronkoskopi işlemi ile solunum sırasında trakea ve bronş duvarlarındaki zayıflık tespit edilerek tanı konur. Bu işlem ayrıca hastalığın şiddetini belirlemede de önemlidir. Bronkoskopi ile trakeanın nefes alma ve verme sırasındaki çapı ölçülür. Bu veriler ışığında eğer hastada trakea çapı nefes verme sırasında başlangıçtaki değerin %50’sine kadar düşüyorsa hastalık hafif, başlangıçtaki çapın %25’ine kadar düşüyorsa orta ve eğer trakea tamamen kapanıyorsa şiddetli olarak sınıflandırılır.

Trakeobronkomalazi Tedavisi Nasıldır?

Trakebronkomalazi tedavisi hastalığın şiddetine göre yapılır. Tedavi planına, göğüs hastalıkları, göğüs cerrahi ve radyoloji bölümü uzmanları dahil olur. Tedavide hastanın genel durumuna ve hastalığın şiddetine göre farklı seçenekler uygulanabilir. Trakeobronkomalazi tedavisinde ilk aşama, eğer biliniyorsa altta yatan sebebin düzeltilmesidir. Altta yatan neden düzeltilmeden yapılan tedavilerin uzun vadede başarı şansı düşüktür.

Trakeobronkomalazi tedavisinde noninvazif işlemlerin yanı sıra cerrahi operasyonlar da tercih edilebilir. Hastalığın tedavisinde uygulanabilecek yöntemler şöyledir:

• Stent Takılması: Trakeanın zayıflayan bölgesi tespit edilerek bu bölgeye stent takılabilir. Bu sayede soluk alıp verme sırasında treakanın daralması veya kapanması önlenmiş olur.
• Trakeobronkoplasti: Trekeanın kas ve bağ dokusunun yer aldığı arka duvarına ağ benzeri bir yapının yerleştirildiği işlemdir. Dışarıdan konulan bu yapı sayesinde trakea daha güçlü hale gelir ve solunum sırasında daralmaz. Stent yöntemi ile başarılı bir şekilde tedavi edilemeyen hastalar için trakeobronkoplasti yöntemi mantıklı bir seçenek olabilir.
• CPAP: Sürekli pozitif havayolu basıncı (Continuous Positive Airway Pressure, CPAP), hastalık yüzünden günlük aktivitelerini yapmakta zorlanan kişilere dışarıdan solunum desteği veren bir yöntemdir.
• Trakeostomi: Boyundan trakeaya delik açılarak solunumun devamlılığının sağlandığı bir yöntemdir. Genellikle hastalarda son çare olarak bu yöntem uygulanır.

Solunum sıkıntısı, altta yatan neden her ne olursa olsun üzerine eğilinmesi gereken bir durumdur. Gerek çocuk gerek yetişkin herkeste nefes darlığı gibi belirtilerin varlığında mutlaka doktora başvurulmalıdır. Trakeobronkomalazi nadir görülmekle birlikte bu hastalığa sahip olan kişilerde ciddi problemlere yol açabilir. Hastalığın erken evrede tedavisine başlanması ve hastalığın ilerleyişini durduracak önlemlerin alınması, hastanın hayat kalitesi açısından büyük önem taşır. Erken tanı ve tedavisiyle trakeobronkomalazinin olumsuz etkilerini azaltmak mümkündür. Sağlıklı günler dileriz.

Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren ögelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.